Tíminn - 02.02.1975, Blaðsíða 13

Sunnudagur 2. febrúar 1975.
TÍMINN
13
mé
■
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur i
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur i Aðaistræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 —
auglýsingasimi 19523.
Verð i lausasöiu kr. 35.00.
Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
Snjóalög og góðir vegir
Snjóalögin i vetur verða þjóðfélaginu dýr. Kem-
ur þar hvort tveggja til: Mikill kostnaður við snjó-
mokstur og snjóruðninga á vegum úti og i bæjum
inni og afurðatap i sveitum vegna tafa á að koma
viðkvæmri búvöru eins og mjólk i vinnslusvöðarn-
ar. Vissulega mætti einnig nefna margvisleg
óþægindi og truflanir á samgöngum, sem þó er
ekki auðvelt að meta beinlinis til fjár.
Þessi snjóalög, og samgöngutregðan, sem þeim
fylgir, leiðir hugann að nauðsyn þess, að vegir i
þeim landshlutum, þar sem hættast er við fann-
fergi, séu nægjanlega háir og þeim valinn staður
með það i huga, að ekki leggi á þá óeðlilega mikla
fönn. Þar eru staðkunnugir menn verkfræðingun-
um nauðsynlegir til leiðsagnar.
I þeim héruðum, þar sem hvort tveggja er til á
viðlika snjóþungum svæðum — sæmilega háir veg-
ir og aðrir, sem litt eða ekki eru upphækkaðir —
hefur munurinn komið glöggt fram i vetur. Lágu
vegirnir hafa verið ófærir að staðaldri, en hinir,
sem vel eru lagðir og sæmilega háir, hafa varizt
furðuvel. Þetta er auðvitað ekki nein uppgötvun,
heldur eitt af þvi sem segir sig sjálft. Eigi að siður
er þessi samanburður þó þarfleg hugvekja og
mikil hvatning i þá veru að leggja mikla áherzlu á
vandaða vegagerð innan þeirra héraða, þar sem
oft má búast við miklu fannfergi, sem og milli
þeirra staða i þeim, er eiga mest samskipti og hafa
þeirra samskipta mesta þörf.
Á móti kostnaði við slikar framkvæmdir kemur
stórum minni snjómokstur en ella, minna afurða-
tap, minni hætta á mjólkurskorti i innikrepptum
kaupstöðum eða kauptúnum og aukið öryggi i öll-
um greinum, þótt snjóavetur beri upp á.
Lykill að bundinni innistæðu
Viða um land er hitaorkan eins og jötunn i fjötr-
um i jörðu niðri, biðandi þess, að hann verði drep-
inn úr dróma.
Vissulega erum við komnir talsvert á rekspöl við
að nýta þessa orku, og á döfinni eru nýjar fram-
kvæmdir af þvi tagi. En við skulum gera okkur
vonir um, að það sé aðeins upphaf miklu fleiri og
viðtækari varmavirkjana, sem muni með tið og
tima létta stórlega þær byrðar, sem óheyrilega
hátt oliuverð hefur lagt okkur á herðar siðustu
misserin og tæpast munu verða léttari næstu árin
— nema fyrir framtak sjálfra heima fyrir.
Nú hafa verið fest kaup á tveim nýjum jarðbor-
um, sem okkur vanhagaði mjög um til orkuleitar,
og getur annar þeirra komizt tvöfalt lengra niður
en áður hefur verið kostur á hérlendis. Hann mun
án efa ljúka upp nýjum orkulindum, sem hingað til
hafa verið utan seilingarfæris okkar, og þannig
ekki aðeins hraða aukinni nýtingu jarðvarma i
landinu, heldur jafnframt bjóða upp á nýja mögu-
leika á ýmsum stöðum, þegar fram liða stundir —
jafnvel einnig sums staðar þar, sem ekki hefur
verið horft til jarðvarma með sérstakar vonir i
huga fram að þessu.
Þannig má likja þessum borum við lykla að
miklum auði, er verið hefur eins konar bundin inn-
stæða i þeim landsbanka, sem við höfum undir fót-
um okkar, og við getum nú farið að hef ja i vaxandi
mæli á næstu árum — ekki til þess að eyða
geymslufé, heldur til þess að ávaxta það i þjóðar-
búskap okkar.
Verkefnin skortir ekki handa borunum. Þau biða
svo viða. Hitt mun fremur, að fleiri en að geta
komizt i einu vilji fá afnot af þessum borum sem
allra fyrst. —JH
J.William Fulbright:
Varast verður sið
ferðilegar öfgar
Gera verður mun á mistökum og illverkum
J. William Fulbright
HÉR fer á eftir kafli úr ræðu,
sem J. Wiiiiam Fulbright
flutti á fundi blaðamanna um
það leyti, sem hann hætti
þingmennsku og formennsku
I utanrfkismálanefnd öld-
ungadeildarinnar. i ræðu
sinni vék hann • að Water-
gatemálinu, en hann hélt þvi
fram, að fjölmiðlar hefðu
gengið helzt til langt I æsi-
fréttum um það mál, og m.a.
ýtt þannig undir það álit, að
allir stjórnmálamenn væru
meiri og minni glæpamenn.
Blaðamenn ættu að njóta
fulls málfrelsis, en þeir
mættu ekki misnota það til
þess að koma almennu óorði
á stjórnkerfi og leiðtoga
þjóðarinnar. Alveg sérstak-
lega krefðist lýðræðisskipu-
lagið mikillar ábyrgðar.
Kaflinn úr ræðu Fulbrights,
sem hér fer á eftir, fjallar
um þetta efni:
KJARNI málsins er sá, að sið-
ferðilegar öfgar marka af-
stöðu okkar til stjórnmála og
stjórnmálaleiðtoga. Ég efast
ekki um, að ræturnar má
rekja til afskiptanna i Viet-
nam, en svo fylgdi Votugátt-
arhneykslið á eftir. Hvort
tveggja hefur óhjákvæmilega
grafið undan trausti okkar á
leiðtogum þjóðarinnar.
Siðferðilegri hneykslun,
jafnvel þótt réttlætanleg séu,
hættir þó verulega til að ala á
hefnigirni og sjálfsréttlæt-
ingu. Þá er litið á mistök i
dóingreind sem illmennsku af
ásettu ráðu. Eðlilegur áhugi á
leiðréttingu mistakanna vikur
þá oft og einatt fyrir kröfum
um að refsa hinum seku og
láta þá hljóta makleg mála-
gjöld.
ÉG lit hins vegar svo á, að
enginn eigi að bera alla þá
byrði, sem hann á skilið.
Heimurinn yrði að einum alls-
herjar kirkjugarði, ef þannig
væri farið að.
Þegar ég lit til baka og
minnist styrjaldarinnar i Viet-
nam, man ég ekki til, að nokk-
urn tima hafi hvarflað að mér,
* aö Johnson forseti væri sekur
um annað en lélega dóm-
greind. Hann kom aftan að
þinginu og mér persónulega
með atburðunum á Tonkinflóa
árið 1964, og brást jafnframt
yfirlýstum tilgangi sinum i
kosningunum það ár.
Mér gramdist þetta og
fagna þvi, að upp komst um
svikin, en ég óskaði ekki eftir
frekari málarekstri. Ég fann
aldrei til samkenndar með
þeim, sem kölluðu Johnson
forseta og ráðgjafa hans
„striðsglæpamenn”.
VIÐ ættum að hætta að haga
málum okkar eins og gert er i
siðaboðunarleikriti. Lygar og
alvarleg óknytti eru óþolandi,
en ekki vegna áhrifanna á sál
þess, sem að þeim stendur,
heldur vegna hins, að þau
grafa undan samfélaginu og
stofnunum þess.
Af þessum ástæðum ber að
foröast lygar og svik, en þvi
verður venjulega við komið
með uppljóstrun, ávitum og
nokkrum erfiðleikum. Þess
gerist ekki þörf að hundelta
sökudólgana og eyðileggja þá.
Lygar á ekki að þola, en þá af-
stöðu er unnt að milda og á að
milda með þvi að sýna lýgur-
unum nokkurt umburðarlyndi,
enda ber þess að geta, að fáum
okkar tekst að eyða svo venju-
legum degi, að sannleikanum
sé ekki eitthvað misboðið einu
sinni eða tvisvar.
I LÝÐRÆÐISSAMFÉLAGI
ber okkur að forðast að sýna
opinberum starfsmönnum
annað hvort eintómt smjaður
eða sifellda úthúðun. Við eig-
um að umgangast þá sem
raunverulega þjóna, sem eru
lofaðir eða lastaðir og haldið i
starfi eða hafnað eftir fram
kominni hæfni þeirra til að
gegna þvi starfi, sem þeir
voru ráðnir til að annast.
Sár vonbrigði með leiðtoga
okkar er andhverfan á dýrkun
þeirra. Við yrðum ekki nærri
eins hneyksluð yfir mistökum
leiðtoga okkar og yfirsjónum
ef við hættum að ætlast til, að
þeir gegni hlutverki hálfguða.
FRÉTTAMENN og frétta-
skýrendur bera sérstaka á-
byrgð á þvi, að hófsemi og full
kurteisi komist á að nýju i
þessum efnum. Sú ábyrgð
stafar ekki fyrst og fremst af
þvi, að þeir hafa stuðlað að
hörkunni og ruddaskapnum,
heldur einnig af hinu, að eng-
inn getur stillt eða lagað öfgar
i fréttamennsku nema frétta-
mennirnir sjálfir.
Fréttaflutningur er að
mestu leyti orðinn fjórði þátt-
ur stjórnvaldsins, nema hvað
fréttatúlkendur eru ónæmir
fyrir hömlum og kröfum um
jafnvægi. Þetta ereins og vera
ber. Ég get ekki hugsað mér
þær hömlur á fréttamennsku,
sem ekki reyndust verri en
þær öfgar, sem ég hef vikið að
hér á undan. En fréttamönn-
um ber alveg sérstök skylda
til að sýna gætni, einmitt
vegna þess, að þeim er ekki
unnt að hamla og á ekki að
hamla með utanaðkomandi á-
hrifum.
BEISKJA og sundrung hefur
rlkt hér hjá okkur um langt
skeið, og þess vegna höfum við
brýna þörf fyrir samræmingu
og sættir almennings. stjórn-
valda og fréttamanna. Kjarni
þessa samræmis er viss sjálf-
valin hófsemi og þegjandi
samkomulag helztu afla og
hagsmunahópa i samfélaginu
um, að enginn beiti þeim ýtr-
asta mætti, sem hann hefur
ráð á.
Þrátt fyrir alla hreinskilni
hömlu- og siðakerfis okkar er
eina vörn okkar gegn ofbeldi
fólgin í þeirri staðreynd. að
við óskum ekki sem menn að
beita hvern annan ofbeldi.
„Lýðveldi er æðsta stjórnar-
formið, en einmitt vegna þess
gerir það mestar kröfur til
mannlegs eðlis — krefst I raun
fullkomnari manngerðar en
nú er uppi”, skrifaði Herbert
Spencer árið 1891.
Við höfum sýnt það og sann-
að, þegar verulega hefur á
bjátaö á liðinni tíð, að við er-
um I raun fær um að svara
„mestu kröfum til mannlegs
eðlis”. Við skulum kalla þetta
bezta eðli okkar fram að nýju,
enda höfum við aldrei þurft
jafnmikið á þvi að halda og
einmitt nú.