Fréttablaðið - 14.05.2005, Blaðsíða 52

32 14. maí 2005 LAUGARDAGUR
Þ að verður svolítið spenn-andi að sjá hvernig fólk tek-ur þessari sýningu,“ segir
Björn Roth um heljarinnar mikla
yfirlitssýningu á verkum lista-
mannsins Dieters Roth, sem opn-
uð verður í þremur sýningarsöl-
um í dag.
„Það má segja um hann að
hann var fyrst og fremst þekktur
og virtur meðal myndlistarmanna
sjálfra, en almenningur vissi lítið
um hann.“
Björn skipulagði fyrir
nokkrum árum stóra yfirlitssýn-
ingu á verkum Dieters sem fyrst
var sett upp í safninu Schaulag í
Basel fyrir tveimur árum og síðan
í Museum of Modern Art í New
York á síðasta ári, en hann segir
þessa stóru sýningu hér í Reykja-
vík vera af töluvert öðrum toga.
„Að stórum hluta er þessi sýn-
ing gerð nákvæmlega eins og við
unnum síðustu stóru sýningarnar
með Dieter á meðan hann lifði. Ég
tek upp þráðinn þar svolítið. Ég
leyfi mér það líka af því að ég
vann mjög náið með honum í tutt-
ugu ár. Þetta var stór partur af
mínu lífi líka og þess vegna nota
ég tækifærið að halda áfram með
þetta.“
Fjölbreytt úrval af verkum
Dieters Roth, þar á meðal bókverk,
grafíkmyndir, málverk og innsetn-
ingar, verður sýnt á þessari sýn-
ingu og er markmiðið að gefa
raunsanna mynd af listamanninum
og fjölskrúðugum ferli hans.
„Þetta er fyrsta stóra sýningin
á verkum hans hér á Íslandi og
þess vegna verður að gefa létt yf-
irlit yfir ýmislegt sem hann tók
sér fyrir hendur.“
Elstu verkin sem hann vann
hérna á Íslandi verða sýnd í sýn-
ingarsal Orkuveitu Reykjavíkur.
„Í Listasafni Íslands verður
síðan yfirlit yfir bækurnar og
prentin sem hann vann hérna á Ís-
landi og svo endum við í tómri vit-
leysu í Hafnarhúsinu.“
Í Hafnarhúsinu fær Dieter
Roth-akademían að leika lausum
hala. Þessa akademíu stofnaði
Björn með vinum og samstarfs-
mönnum Dieters skömmu eftir að
hann dó.
„Þetta eru listamenn, iðnaðar-
menn og prentarar víðs vegar að
úr heiminum. Hluta af þessu fólki
var alltaf boðið að taka þátt í sýn-
ingunum sem við gerðum saman.
Þótt gamalt efni sé líka sýnt í
Hafnarhúsinu þá er sýningin þar
líka að hluta til nýjung sem við
vinnum saman og spinnum eins og
við gerðum með Dieter. Meðan á
Listahátíð stendur verður líka
haldið áfram að vinna úti í port-
inu. Það má segja að sýningin
renni þannig út í portið.“
Þar verða á ferð nemendur
Roth-akademíunnar, ekki síst
listamenn sem hafa verið viðriðn-
ir Klink og Bank.
„Margir þeirra eru nemendur
mínir frá Listaháskólanum sem
ég skrái alltaf sjálfkrafa inn í
Roth-akademíuna.“
Á árunum milli 1970 og 1980
hætti Dieter Roth að mestu að
sýna verk sín.
„Hann fór eiginlega í felur á
tímabili. Hann vildi ekkert eiga
við listasala og vildi ekki sýna í
söfnum. Hann hélt sig til hlés og
flutti eiginlega heim til Sviss, dró
sig út af öllum markaði og út úr
listaelítunni. Á seinustu árunum
var hann líka mjög mikið á Íslandi
og lét lítið fyrir sér fara. Það var
mjög erfitt að ná í hann.“
Allur listferill Dieters ein-
kenndist af tilraunastarfsemi á
öllum sviðum. Hann gerði tilraun-
ir með fjölda miðla, þar á meðal
tónlist, ljóðlist og myndlist.
Hann prófaði að nota alls kyns
hluti sem efnivið í verk sín, þar á
meðal lífræn efni, matvæli og
annað sem geymist illa.
„Þetta er auðvitað hausverkur
fyrir allt safnafólk, en þeir einka-
safnarar sem gefa þessu séns að
verkin hafi ekkert eigið líf eins og
Dieter hugsaði það, þeir hafa ekk-
ert nema ánægjuna af því að verk-
in breytist og jafnvel hverfi.“
Hundasinfónían
Þegar Ari Kristinsson og Eggert Ein-
arsson voru nemendur Dieters
Roth í nýlistadeild Myndlista- og
handíðaskólans skrifuðu þeir rit-
gerð um hann í listasögu.
Ari notaði tækifærið og spurði Diet-
er hvert verka hans væri í mestu
uppáhaldi hjá honum sjálfum.
„Hann sagði strax: Hundasinfóní-
an,“ segir Ari. „Og hvernig er hún,
spurði ég. Og þá segir hann: Þetta
byrjaði þannig að ég og Richard
Hamilton ætluðum að setja upp
myndlistarsýningu fyrir hunda á
Spáni. Við höfðum tekið eftir því á
matsölustað, sem við borðuðum á,
að þar voru matseðlar fyrir hunda,
og þá spurðum við: Af hverju ekki
myndlist fyrir hunda? Við máluðum
myndir og sýndum þær, en það
virkaði ekkert, hundarnir sýndu
engan áhuga. En þarna í myrkrinu
heyrðum við svo angurvært hunda-
væl að ég fór að athuga málið og
komst að því að þarna var hæli fyrir
heimilislausa hunda. Aldrei á æv-
inni hafði ég heyrt jafn angurvært
væl. Það skar mig í gegnum merg
og bein og við ákváðum að taka
það upp.“
Dieter réð til sín menn með tækja-
búnað og lét taka upp hundavælið
og setti það síðan upp á mörgum
sýningum.
„En þetta var svo óþægilegt væl að
hann gat aldrei setið inni á sýning-
um, sagði Dieter mér. Áhorfendur
gátu heldur ekki haldist lengi við
inni á sýningunum og konurnar
sem sátu yfir verkunum kvörtuðu.“
Ari segir að sársaukinn sem var yfir
þessu verki hafi endurspeglað sárs-
aukann í lífi hans sjálfs.
„Þessi sársauki snerti hann mjög
djúpt.“
BJÖRN ROTH, standandi með derhúfu, ásamt félögum úr Roth-akademíunni. Sýningin á verkum Dieters Roth verður opnuð í dag í Listasafni Íslands, Listasafni Reykjavíkur í Hafnarhúsinu og í sýningarsal Orkuveitu Reykjavíkur.
Spenntur að sjá viðbrögðin
SÚKKULAÐILJÓNATURN Eitt verka Diet-
ers Roth á sýningunni.
Stór s‡ning á verkum Dieters Roth í flremur s‡ningarsölum ver›ur flungami›jan á Listahátí›. Björn Roth,
sonur listamannsins og s‡ningarstjóri, vann nái› me› fö›ur sínum um tveggja áratuga skei›.
Ari Kristinsson
kvikmyndagerð-
armaður
Ungur og sjarmerandi
„Ég kynntist Dieter fljótlega eftir að hann kom til landsins.
Hann var þá óþekktur, ungur og sjarmerandi maður með
fullt af nýjum hugmyndum í sambandi við myndlist, auglýs-
ingagerð og fleira. Við unnum mörg mjög spennandi verk
saman, ég vann tæknivinnuna fyrir hann. Þá var ég að læra
þetta fag, offsetljósmyndun, í Litbrá. Um Dieter væri hægt
að tala lengi. Hann var mjög spennandi maður og þau
hjónin bæði. Hans frjóa og frumlega hugsun hefur nýst mér
mjög vel, bæði í bókagerð og bara í lífinu yfirleitt.“
Marteinn Viggós-
son offsetljós-
myndari
Óhemju flókinn
„Ég var mikið á randi meðal þessara myndlistarmanna sem
hann var í tengslum við, hitti hann uppi í Myndlistarskóla
þegar hann kenndi þar og svo tók ég mig til og hafði sam-
band við hann þegar ég var að vinna að rannsóknarverkefni
um áhrif hans á Íslandi. Ég kynntist honum mjög vel og
hann er með markverðari mönnum sem ég hef nokkurn
tíma kynnst. Hann var óhemjulega flókinn maður, bæði
greiðvikinn úr hófi fram og viðkvæmur og meyr en líka erf-
iður í samskiptum og gerði miklar kröfur til fólks. Ef hann
hélt að fólk væri að gera eitthvað á sinn hlut þá voru menn
bara settir út af sakramentinu, en síðan var maður tekinn í
sátt og þá var hann grátklökkur og sá mikið eftir öllu.“
Aðalsteinn Ing-
ólfsson listfræð-
ingur
Fór að kjarna málsins
„Ég hugsa að ég hafi orðið fyrir meiri áhrifum af honum en
nokkrum manni öðrum. Hann var fenginn til að kenna okk-
ur í Myndlistaskólanum og hafði mikil áhrif á okkur öll.
Hann hjálpaði okkur fyrst og fremst að komast að kjarna
málsins. Í myndlistarskólum er oft svo mikið af alls kyns
dulúðugu rugli og fólk er með alls konar óljósar meldingar
út í loftið, en hann brýndi alltaf fyrir okkur að horfa á raun-
veruleikann. Hann mætti alltaf seint á daginn og kenndi
síðan yfirleitt á börum og veitingahúsum, Hótel Holti og
Hótel Borg, og borgaði þá reikningana sjálfur. Þetta var
mjög óvenjuleg kennsla, en hann fylgdi okkur eftir og var
guðfaðir okkar og verndari í langan tíma á eftir.“