Fréttablaðið - 28.09.2005, Blaðsíða 46

MIÐVIKUDAGUR 28. SEPTEMBER 2005 MARKAÐURINN22
F Y R S T O G S Í Ð A S T
Valgerður Sverrisdóttir, iðnaðar- og viðskipta-
ráðherra, ávarpaði fundinn í upphafi en nefnd á veg-
um ráðuneyta hennar hefur meðal annars unnið að
því að bera saman stöðu kvenna á Íslandi við stöðu
kvenna í nágrannaríkjunum og kanna hvort þau
hafa gripið til einhverra ráðstafana í þessu skyni.
Valgerður telur að um nokkra framför sé að ræða,
konum hafi fjölgað í stjórnum fyrirtækja miðað við
óopinbera könnun gerða af ráðuneytum hennar en
þó sé ljóst að hæfileikar kvenna eru vannýttir.
Eftir opnunarorð Valgerðar tók til máls Lisa
Levey en hún er einn æðstu stjórn-
enda ráðgjafafyrirtækisins Catalyst
sem hefur sérhæft sig í rannsóknum
og ráðgjöf á því hvernig fjölga megi
tækifærum kvenna í forystu fyrir-
tækja. Alcoa, Cisco Systems, General
Motors, Pepsi og Shell eru meðal
þeirra fyrirtækja sem hafa nýtt sér ráðgjöf þess.
Catalyst gerði könnun meðal 500 tekjuhæstu
fyrirtækja Bandaríkjanna og komst að því að sam-
band er milli góðrar fjárhagslegrar afkomu fyrir-
tækja og stjórnunaraðildar kvenna. Annars vegar
var arðsemi eigin fjár skoðuð og hins vegar með-
alarðgreiðslur til hluthafa. Hvað báðar mælingar
varðar var fjárhagsleg afkoma þeirra fyrirtækja
sem höfðu konur í stjórnum fyrirtækjanna eða sem
framkvæmdastjóra umtalsvert betri en hinna (at-
huga að láta inn graf). Því er ekki haldið fram að af-
koma fyrirtækjanna sé betri af því að konur eru í
stjórn heldur sé um að ræða vel rekin fyrirtæki og
þetta sé eitt atriði sem sýni það.
Konur eru ekki í minnihluta á öllum stjórnunar-
stigum, þær eru um helmingur millistjórnenda í
Bandaríkjunum en þegar komið er upp í næsta
stjórnunarþrep (corporate management) fellur
talan niður í 15,7 prósent og fer svo áfram lækkandi
eftir því sem ofar dregur.
Bandaríkin eru þó töluvert á undan hvað varðar
að hafa konur í stjórnum fyrirtækja en 11% af
bandarísku Fortune 500 fyrirtækjunum hafa enga
konu í stjórn á meðan sú tala er 51 prósent í Kanada,
37 prósent meðal 500 tekjuhæstu ríkja Norðurland-
anna en 58 prósent á Íslandi.
Þóranna Jónsdóttir, stjórnendaráðgjafi hjá Kali-
ber ehf., var annar framsögumaður fundarins. Hún
vakti athygli á því að hlutfall kvenna í stjórnum
fyrirtækja er mun lægra en í nágrannalöndum okk-
ar og að hér eru mun fleiri stjórnir eingöngu skipað-
ar körlum en annars staðar. Þetta þykir skjóta
skökku við því aðstæður eru óvíða betri en hérlend-
is hvað varðar menntunarstig og atvinnuþátttöku
kvenna.
Framsögumenn reifuðu ýmsar
ranghugmyndir um konur og hæfi-
leika þeirra til að sinna stjórnunar-
störfum. Að þeirra mati þurfa konur
stöðugt að berjast við mýtur, til dæm-
is hugmyndina lífseigu um að konur
hafi ekki það sem til þarf og séu metn-
aðarlausar.
Miklum hæfileikum kann að vera sóað með nú-
verandi fyrirkomulagi. Fjölgun kvenna í forystu-
sveit atvinnulífsins er ekki bara hagsmunamál
kvenna heldur atvinnulífsins, hagkerfisins og sam-
félagsins í heild. Í þessu samhengi benti Þóranna á
að einungis fjórir karlar skráðu sig á fundinn en sal-
urinn var annars þétt setinn konum.
Í lok fundarins fékk Guðfinna Bjarnadóttir, rekt-
or Háskólans í Reykjavík, nokkur valinkunn fyrir-
menni úr íslensku viðskiptalífi til að segja hug sinn.
Í umræðunum kom meðal annars fram að konur
þykja viljugri til að læra og taka ráðum en karlar og
samviskusamari en á móti komi að þær séu óörugg-
ari í ákvörðunartökum og ekki eins duglegar að
mæta á fundi og ráðstefnur, sýna sig og sjá aðra,
kynna sig og auka sinn veg. Þó þurfi konur ekki að
verða eins og karlar til að vera gjaldgengar í þessum
heimi, þær eru einfaldlega öðruvísi stjórnendur og
það er kostur en ekki galli.
Það var sameiginleg skoðun manna að lagasetn-
ing væri ekki lausnin. Fyrirtækin sjálf sæju hag sinn
í því að hafa konur með í ráðum og auka þannig hag-
sæld sína. Þetta væri einungis spurning um tíma.
M Á L I Ð E R
Konur í forystu
fyrirtækja
Guðfinna Bjarnadóttir, rektor
Háskólans í Reykjavík, var fund-
arstjóri morgunverðarfundar
Viðskiptaráðs Íslands og Sam-
taka kvenna í atvinnurekstri síð-
astliðinn fimmtudag.
Af hverju er Ísland eftirbátur
nágrannalanda sinna þrátt fyrir
alla burði til að vera í forystu
hvað varðar hlutfall kvenna í
stjórnum og æðstu stjórnunar-
stöðum?
Spurningunni er erfitt að svara
því rannsóknir skortir á þessu
sviði. Ég vil taka undir að við
höfum alla burði til að vera í
forystu, við vorum fyrst þjóða
til að kjósa konu
sem þjóðarleið-
toga, atvinnu-
þátttaka kvenna
á Íslandi er með
því hæsta sem
þekkist, mennt-
unarstig kvenna
er hátt, úrræði
til dagvistunar
eru góð í sam-
anburði við önn-
ur lönd og rétt-
ur til fæðinga-
og foreldraor-
lofs er með því
besta sem þekk-
ist. Kannski
hefur blindað
okkur jákvæð
ímynd af vel
menntuðum,
sjálfsöruggum
og sterkum ís-
lenskum konum og einhverra
hluta vegna gerðum við ráð
fyrir að vera komin lengra en
nágrannaþjóðirnar. Hugsanlega
hefur líka gleymst að benda
viðskiptalífinu á þann fjárhags-
lega ávinning sem fólginn er í
því að hafa konur í æðstu stöð-
um.
Hvað er til ráða fyrir konur?
Konur þurfa að taka höndum
saman og leggja áherslu á þær
viðskipta- og markaðslegu
ástæður sem eru fyrir því að
fjölga konum í stjórnar- og
stjórnunarstöðum, rannsóknir
styðja að það eru góðir við-
skiptahættir að fjölga konum í
þessum stöðum.
Konur sem hafa hug á leið-
togastörfum geta ýmislegt gert
til að koma sér á framfæri og
ég vil birta hér lista af tillög-
um:
• Setja markmið, brjóta þau
niður í undirmarkmið og
verkefni, og vinna markvisst
að því að auka færni og þekk-
ingu á stjórnun.
• Láta vita hafi þær áhuga á að
sinna stjórnarstörfum eða
æðstu stjórnunarstörfum í
fyrirtækjum eða stofnunum.
• Efla tengslanet sitt bæði
meðal annarra kvenna og
ekki síður meðal karla.
• Vera sýnilegar og mæta á
viðburði og fundi til að sýna
sig og hitta aðra stjórnendur.
• Fá lærimeistara eða fyrir-
myndir til að leiðbeina sér.
• Standa saman og styðja
hverja aðra.
Hvað þarf atvinnulífið að gera
sjálft?
Fyrirtæki og stofnanir gera sér
æ betur grein fyrir því að kon-
ur taka mikilvægar ákvarðanir
um hvers konar verslun og við-
skipti, þær hafa mikil völd sem
skynsamlegt er að endurspegla
í skipun í æðstu stöður. Lisa
Levey frá Catalyst í New York
kynnti nýlega rannsóknir sem
gefa vísbendingu um að seta
kvenna í stjórnum fyrirtækja
skili árangri í viðskiptum. At-
vinnulífið er í raun einstök fyr-
irtæki og stofnanir, ýmislegt er
hægt að gera og hér fer listi af
tillögum:
• Endurskoða
viðhorf til kvenna –
staðalímynd í huga
margra stjórnenda
virðist sú að konur
séu ekki nógu her-
skáar og að þær
skorti getu og
metnað.
• Ræða af fullri
alvöru hvort
ástæða sé til að
nýta krafta kvenna
í stjórn eða æðstu
stjórnunarstöðum.
• Sýna í verki að
eigendur/stjórn-
endur hafi þörf
fyrir og vilji nýta
krafta kvenna í
æðstu stöðum fyr-
irtækis/stofnunar.
• Þróa og þjálfa
fleiri konur til
ábyrgðar og stjórnunarstarfa
og gefa þeim kost á þeirri
reynslu sem til þarf.
• Bjóða konum að fá leiðbein-
endur (e. mentors) sem hafa
náð árangri í stjórnum eða
stjórnun fyrirtækja.
• Vera duglegri að auglýsa
æðstu stöður viðskiptalífsins
og leita í tengslanet kvenna
eftir ábendingum.
• Muna að meiri munur er á
milli karla innbyrðis en er á
milli karla og kvenna.
Eiga stjórnvöld að grípa inn í?
Stjórnvöld bera einhverja
ábyrgð og verða fyrst og
fremst að ganga á undan með
góðu fordæmi. Það má deila um
réttmæti þess að setja lög á
fyrirtæki, en stjórnvöld verða
með einhverju móti að gefa
skýr skilaboð og sýna í verki að
þau vinna fyrir konur og karla.
Hver er afleiðing þess að konur
eiga ekki jafn greiða leið og
karlar í æðstu stöður?
Afleiðingarnar eru þær að fyr-
irtæki og atvinnulífið fer á mis
við að nýta krafta vel mennt-
aðra og hæfileikaríkra kvenna.
Stjórn fyrirtækjanna verður
einhæf en rannsóknir benda til
þess að því fjölbreyttari sem
stjórn fyrirtækjanna er, því
meiri árangri er hægt að ná.
Við höfum oft tilhneigingu til
að ráða fólk sem er líkt okkur,
hugsar eins og við og er sam-
mála okkur. Nýsköpun á sér
stað þegar ólíkir einstaklingar
taka saman höndum.
Allir leggist á eitt
T Ö L V U P Ó S T U R I N N
Til Guðfinnu
S. Bjarnadóttur
rektors Háskólans
í Reykjavík
Hagsmunir þjóðarinnar
Síðastliðinn fimmtudag stóð Viðskiptaráð Íslands í samráði við Samtök
kvenna í atvinnurekstri fyrir morgunverðarfundi á Grand hótel Reykjavík.
Yfirskrift fundarins var „Eykur breidd í forystu hagnaðinn?“ Hólmfríður
Helga Sigurðardóttir fór á fundinn og komst að raun um að fjölbreytileika
og breidd í forystu fyrirtækja má tengja bættri afkomu þeirra.
KARLAR VORU EKKI ÁBERANDI Á FUNDINUM NEMA Á PALLBORÐI Á myndinni eru Steinn Logi Björnsson, forstjóri Húsasmiðj-
unnar hf.; Ari Edwald, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins; Erlendur Hjaltason, forstjóri Exista ehf., og Jón Karl Ólafsson, forstjóri
Icelandair og formaður stjórnar VÍ, en þeir sátu fyrir svörum á fundinum ásamt Hreggviði Jónssyni, forstjóra Vistor hf.
Ísland Noregur Svíþjóð Finnland Danmörk US UK Kanada
Hlutfall kvenna í stjórnum 11,4% 21,6% 18,7% 13,5% 11,7% 13,6% 9,7% 11,2%
Karlar eingöngu í stjórn 58% 27% 32% 46% 43% 10,8% 31% 51,4%
K Y N I N Í S T J Ó R N U M F Y R I R T Æ K J A