Tíminn - 17.08.1975, Qupperneq 12

12
TÍMINN
Sunnudagur 17. ágúst 1975
Góður arfur stfórnar
Ólafs Jóhannessonar
Hagstæður
viðskilnaður
Þaö er nú oröiö óumdeilanlegt,
aö rikisstjórn ólafs Jóhannes-
sonar skilaöi góöum arfi I hendur
núverandi rikisstjórnar, þvi aö
þeir efnahagsöröugleikar, sem
hún hefur þurft aö glima viö, geta
ekki á neinn hátt skrifazt á
reikning fyrri stjórnar. Þeir eiga
rætur sinar aö rekja til versnandi
viöskiptakjara og hinna ó-
raunsæju kjarasamninga, sem
voru geröir I febrúar 1974, en
rikisstjórn Ólafs Jóhannessonar
varaði mjög viö þeim. Vegna
þeirra byrjunaraögeröa, sem
stjórn Ólafs Jóhannessonar var
búin aö gera, hefur núv. rikis-
stjórn oröið mun auðveldara aö
fást viö efnahagsmálin en ella.
Þaö hefur t.d. ekki haft litiö aö
segja, aö stærsti stjórnarand-
stöðuflokkurinn, Alþýðubanda-
lagiö, var búinn aö viöurkenna
bæði nauðsyn kaupbindingar og
gengisfellingar,meöan hann sat i
rikisstjórn.
Hinn hagstæöi viöskilnaður
rikisstjórnar Ólafs Jóhannes-
sonar fólst framar öðru I tvennu,
eða annars vegar I hinni miklu
uppbyggingu fiskiskipaflotans, og
fiskvinnslustöðvanna viös vegar
um landiö, og hins vegar útfærslu
fiskveiðilögsögunnar i 50 milur.
Hin mikla atvinna, sem er nú viöa
um land, rekur aö miklu leyti ræt-
ur sinar til þessa. Þvi má þó ekki
gleyma I þessu samandi, aö ef
ekki hefðu komiö til efnahags-
aðgerðir núverandi rikisstjórnar,
heföu þessi miklu atvinnutæki
stöövazt, og þá væri aö sjálfsögöu
öðru visi um aö litast á útgeröar-
stöðunum. Þannig eiga þessar
tvær stjórnir sameiginlegan þátt i
hinni blómlegu atvinnustarfsemi,
sem nú blasir við augum viös
vegar um land.
r
Arangur
útfærslunnar
Útfærsla fiskveiðilögsögunnar
á tvimælalaust mikinn þátt i hinu
hagstæða atvinnuástandi. 1 þvi
sambandi má ekki aðeins hafa I
huga þann samdrátt, sem hefur
oröið á veiðum Breta, Vestur-
Þjóðverja og Belgiumanna hér
við land, heldur hitt, sem ekki er
minna mikilvægt, að stórir fiski-
flotar Rússa, Pólverja og Aust-
ur-Þjóðverja höföu tvimælalaust
orðið mikinn augastað á fiski-
miðunum við Island, qn hættu við
áform sin i þeim efiium, þegar
fiskveiðilögsagan var Jærð út i 50
mllur. Útfærslan hefur þannig
dregið miklu meira úr-veiðum út-
lendinga hér við land, en hægt er
að sýna með beinum ölum.
Núverandi rikisstjó: n tók viö
góðum arfi frá rikisstjórn Ólafs
Jóhannessonar á margan annan
hátt, en þegar hefur verið greint.
Hún hóf alhliða sókn i byggða-
málum, og uppbyggipgu fiski-
skipaflotans og hBaðfrysti-
húsanna var aðeins einn þáttur
hennar. Hún brást fljótt viö,
þegar verðhækkun oliunnar kom
til sögunnar, og lagði grundvöll
að nýrri sókn I orkumálum.
Meö þeim efnahagsraðstöfun-
um, sem núverandi riliisstjórn
hefur gert, hefur þessi gópi axfur
vinstri stjórnarinnar komið að
fullum notum, og á sinn rika þátt i
þvi hagstæða atvinnuástandi,
sem er hér nú. En núverandi
rikisstjórn hefur gert meirg. Hún
hefur reynt eftir megni að halda
áfram þvi uppbyggingarsyarfi,
sem hafið var i tlö rikisstjórnar
Ólafs Jóhannessonar, t.d. i
byggðamálum og orkumálum,
þrátt fyrir miklu örðugri að-
stæður. Ýmislegt nú gæti berit til
bess, að brátt væri komið yfir
örðugasta hjallann, en ekki má þó
draga neitt úr gætninni i efna-
hagsmálum, þvi að batinn getur
komið seinna og hægar en menn
vona. Og þess bera að minnast, að
vegna arfsins frá rikisstjórn
Ólafs Jóhannessonar hefur verið
auðveldara að fást við efnahags-
málin að undanförnu en ella.
Leiðir margra hafa legið eftir þessum vegi I sumar ekki siður en siðasta sumar, þegar hringvegurinn var opnaður. Hér má sjá Lómagnúp
og veginn i austur frá honum.
AAisheppnaður
áróður-
Þjóðviljinn er nú byrjaður að
þylja gamlan lestur um að Fram-
sóknarflokkurinn sé stefnulitill og
sveiflist þvi milli hægri og vinstri
eftir ástæðum. Þetta er ekki nýr
áróður, heldur hefur þetta verið
tuggið jafntiblöðum kommúnista
og Ihaldsmanna áratugum
saman. Með þessu hefur átt að
kveða Framsóknarflokkinn
niður. En það hefur ekki tekizt
betur en svo, að Framsóknar-
flokknum hefur á siðustu tveim
áratugum ekki aðeins tekizt að
halda fylgi sinu i sveitunum held-
ur að ryðja sér svo rækilega til
rúms I kaupstöðum og kauptún-
um, að hann er nú annar stærsti
flokkurinn þar. Þannig hafa kjós-
endur metið hina frjálslyndu um-
bótastefnu hans.
Framsóknarmenn geta þvi
látið sér þennan áróður and-
stæðinganna i léttu rúmi liggja.
Framsóknarmenn viðurkenna
fullkomlega að flokkur þeirra er
ekki sérkredduflokkur. Hann
trúir ekki á eitt úrræði, eins og
Alþýðubandalagið segist trúa á
þjóðnýtinguna, og Sjálfstæðis-
flokkurinn á haftalausa sam-
keppni. Bæði Alþýðubandalagið
og Sjálfstæðisflokkurinn hafa lika^
orðið að reka sig, á, að stefna
þeirra er iðulega ekki raunhæf i
framkvæmd. Hvað eftir annað
hefur reynslan neytt Sjálfstæðis-
flokkinn til að vikja frá stefnu
sinni um algert frelsi, og
Alþýðubandalagið frá trú sinni á
rikisreksturinn.
Æskan hafnar
kreddunum
Afstaða Framsóknarflokksins
hefur frá upphafi verið sú, að
beita ætti hinum þremur
rekstrarformum: einkarekstri,
samvinnurekstri og rikisrekstri,
eftir þvi, sem bezt hentaði á
hverjum vettvangi og sums
staðar gætu öll þessi form komið
til greina. Menn ættu ekki að vera
haldnir neinni ófrávikjanlegri
stefnu fyrirfram i þessum efnum.
Bezt væri, að hægt væri að
tryggja sem mesta samvinnu og
forðast þannig skaðleg átök og
deilur, en til þess að ná þvi marki
mætti ekki binda sig við of þröng
sjónarmið.
Þannig hefur Framsóknar-
flokkurinn unnið og mun halda
áfram að vinna. Hann mun ekki
binda sig við neina einsýna
stefnu, heldur kappkosta að
leggja raunhæft mat frjálslynds
umbótaflokks á hin einstöku
vandamál. Hann mun leggja
kapp á að vera viðsýnn og fram-
sýnn, en binda sig ekki við meira
og minna úreltar kreddur. Þessi
stefna er i fullu samræmi við hinn
nýja tima og nýju kynslóð, sem er
á margan hátt minna kreddu-
bundin, óháðari og frjálslyndari
en fyrri kynslóðir voru. Sú upp-
reisn æskunnar, sem nú ber mest
á, beinist fremur öðru gegn
kreddustefnum, eins og
kapitalismanum og
kommúnismanum. Æskan vill
ekki vera bundin i viðjar þröng-
sýnnar kreddutrúar.
AAargþæft
sundrung
Það er bersýnilegt, að
Alþýðubandalagið unir sér illa i
stjórnarandstöðunni. Ein
ástæðan er sú sundrung, sem
ríkir innan þess, og m.a. kom
glöggt i ljós á Alþingi siðastl.
vetur. Við afgreiðslu frum-
varpsins um fjáröflun til viðlaga-
sjóðs greiddi Eðvarð Sigurðsson
atkvæði á annan veg en hinir
þingmenn flokksins. 1 sambandi
við gengisfellinguna snerust tveir
viðurkenndustu fjármálamenn
flokksins, Guðmundur Hjartar-
son og Ingi R. Helgason, gegn
stefnu flokksforustunnar. 1 sam-
bandi við frumvarp um
happdrættislán vegna hring-
vegarins snerist Ragnar Arnalds
i efri deild hatramlega gegn
þeirri stefnu, sem Lúðvik Jósefs-
son fylgdi i neðri deild, ásamt
öðrum þingmönnum banda-
lagsins þar. 1 hitaveitumálinu
greiddi Sigurjón Pétursson at-
kvæði ineð hækkun, sem Magnús
Kjartansson var búinn að stimpla
siðleysi i Þjóðviljanum. í málm-
blendiverksmiðjumálinu var
Magnús svo neyddur til að snúast
gegn þeirri stefnu, sem hann
hafði forustu um að móta sem
ráðherra og allir þingmenn
bandalagsins voru fylgjandi þá,
nema Lúðvik Jósefsson og Jónas
Árnason. Þá hefur Ragnar
Arnalds verið neyddur til að
breyta stórlega fyrstu frásögn
sinni af viðræðunum um myndun
nýrrar vinstri stjórnar á
siðastliðnu sumri.
Sundurlausir
hópar
Ástæðan fyrir þessum klofningi
og sundrungu innan Alþýðu-
bandalagsins er næsta augljós.
Hún stafar af þvi, að Alþýðu-
bandalagið var á sinum tima
myndað af sundurlausum hópum,
sem fylgdu mjög ólikum skoðun-
um, eða allt frá Maóistum til
hægrisinnaðra sósialdemókrata.
Uppistaðan i bandalaginu er
Kommúnistaflokkurinn gamli, og
enn mynda þeir, sem fylgja
stefnu hans kjarnann i bandalag-
inu. Forustumenn hans sáu fljót-
lega, að hann myndi aldrei ná
miklu fylgi, ef þeir kæmu til dyr-
anna eins og þeir væru klæddir,
og þvi var gert bandalag við
klofningslið úr Alþýðuflokknum
árið 1938, breytt yfir nafn og núm-
er og hin nýju samtök skirð Sam-
einingarflokkur alþýðu-Sósial-
istaflokkurinn.
Þetta breikkaði grundvöll
flokksins um sinn og aflaði honum
aukins fylgis, en gerði hann að
ýmsu leyti ósamstæðari en áður.
Fljótlega tóku kjósendur lika að
átta sig á nafnbreytingunni og þvi
var gert bandalag við nýtt
klofningslið úr Alþýðuflokknum
árið 1956, og flokknum gefið
nafnið Alþýðubandalag. Þetta
virtist gefa góða raun um stund,
en bráðlega sótti i fyrra horf.
Grundvöllurinn hafði aðeins verið
breikkaður, en flokkurinn varð
ósamstæðari, og þessu lauk þvi
með brottför þeirra Hannibals
Valdimarssonar og Björns Jóns-
sonar úr honum. En brottför
þeirra hefur bersýnilega ekki
nægt til að koma á einingu i
flokknum. Þótt róttæku öflin
myndi enn kjarnann i flokknum,
eru þau ekki nógu sterk til að
halda honum saman. Þvi kemur
nú óeiningin stöðugt betur I ljós.
Nýtt nafn
Framangreint ástand i
Alþýðubandalaginu er ekkert nýtt
fyrirbrigði, heldur á sér margar
hliðstæður erlendis, þar sem
reynt hefur verið að mynda
flokka á svipuðum grundvelli og
Alþýðubandalagið. Svona hefur
þetta gengið til hjá Sósialiska
þjóðarflokknum i Danmörku,
Vinstri flokknum-kommúnista-
flokknum i Sviþjóð, og svona
ætlar þetta einnig að verða hjá
Sósialiska kosningabandalaginu I
Noregi. Mikið má þvi vera, ef for-
ustumenn Alþýðubandalagsins
eru ekki farnir að hugleiða,
hvort ekki sé timi til kominn að
breyta enn einu sinni um nafn,
einkum þó ef hægt væri að fá þá
Karvel Pálmason og Olaf Ragnar
Grimsson með i nýjan feluleik.
Hækkun
lífeyrisbóta
Hér I blaðinu var nýlega skýrt
frá þvi, að ellilifeyrir
einstaklings, sem ekki hefur
aðrar tekjur hefur hækkað siðan
1. janúr 1974 úr 15.108 kr. 1 29.222
kr., eða um 93%. Ellilifeyrir
hjóna, sem likt er ástatt um hefur
hækkað úr 27.195 kr. I 51.169 kr.,
eða um 88%. A sama tima hafa
laun samkv. II flokki Iðju ekki
hækkað nema um 77%, en hann er
sambærilegur við 6. taxta Dags-
brúnar.
Þannig hefur rikisstjórnin sýnt
í verki, að hún hefur reynt að
tryggja hag lífeyrisþega eftir þvi,
sem kostur hefur verið. En þetta
hefur að sjálfsögðu kostað rikis-
sjóð aukin útgjöld, eða um 2200
millj. króna á ársgrundvelli.
Af þessu hefur það leitt, að
leggja hefur orðið á aukna skatta,
t.d. nýja vörugjaldið. Hart er til
þess að vita, að flokkar stjórnar-
andstæðinga og Alþýðusam-
bandið skyldu mótmæla skatt-
hækkun, sem var að miklu leyti
óhjákvæmileg vegna hækkunar
lifeyrisbótanna. Þegar á hólminn
kemur er öll umhyggjan vegna
lifeyrisþega ekki meiri en þetta.
Loks er þess að geta, að ýmsar
breytingar hafa verið gerðar á
greiðslum lifeyrisbótanna, sem
eru til hagsbóta fyrir lifeyrisþega
frá þvi, sem áður var. Núverandi
rikisstjórn hefur þannig ekki sið-
ur en vinstri stjórnin, reynt að
tryggja haglifeyrisþega, þrátt
fyrir miklu erfiðari aðstæður. —
Þ.Þ.