Tíminn - 07.03.1976, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Sunnudagur 7. marz 1976.
NJÓSNARAR
í GEIMNUM
Með hernaðar1egum
gervihnöttum geta menn tekið
myndir af hlutum, sem ekki eru
stærri en 16 sm, hleraö simtöl og
eyðilagt aðra gervihnetti.
15. september hóf þýzki herinn i
Bayern æfingu, sem gekk undir
nafninu „drottningarhrókun”.
Könnunarsveit nr. 4 hélt i gegnum
bæheimska skóginn i átt til
bæjarins Straubing og á sama
tima bjóst átjánda heimavarnar-
sveitin til varnar á suðurbakka
Dónár milli Straubing og
Deggendorf.
Enginn af hermönnunum vissi
að það var fylgzt mjög vel með
þeim á þessum augnablikum. 1
meira en 2000 km fjarlægð, á
Kri'mskaga sat rúss-
neskur liðsforingi fyrir
framan sjónvarpsskerm. Dag-
skráin, sem hann horfði á var
„drottningarhrókun". Aðal-
teikararnir voru könnunarsveitir
og heimavarnarsveitir. Þetta var
-bein--utsending af heræfingunni.
Þetta er ekki atriði úr fram-
-ttðerskáldsögu, heldurhalda sér-
fræðingar á Vesturlöndum, að
svona hafi þetta gerzt i raun og
veru. Gervihnötturinn „Kosmos
759” gerir jDetta mögulegt.
Hann þaut hlaðinn mynda-
vélum og filmum um himin-
hvolfið og var einmitt klukkan
10.50 vfir Niðurbæjaralandi þann
15. september. Allt sem fyrir op
myndavélanna bar, sendi hann
jafnóðum til stöðvarinnar
Jefpatoria á Krim. Á myndunum
gátu Rússarnir séð hersveitir á
hreyfingu og jafnvel talið farar-
tækin.
Þegar „Kosmos 759” lenti á
steppunni i Kasachstan voru
filmurnar um borð. A myndunum
var hægt að sjá smáatriðin miklu
nánar. til dæmis var hægt að sjá
að könnunarsveit 4, hafði yfir úr-
eltum skriðdrekum af gerðinni
M-48A-2 að ráða og að heima-
varnarliðiö hafði vopn til varnar
skriðdrekum. Þá sýndu
myndirnar einnig hvernig 10.
skriðdrekaherdeildin bættist i
leikinn frá svæðinu i kringum
Ingolstadt.
Til þess að geta séð sem mest
af „drottningarhrókuninni”
sendu Rússarnir upp annan
njósnagervihnött: „Kosmos 760”.
Hann kom í tæka tið til að fylgjast
með, hvernig „árásinni” var
hrundið.
Mikill kostnaður er þvi samfara
aðsetja upp gervihnött til niósna,
en stórveldunum finnst það borga
sig. Rússar hafa til dæmis fylgzt
með öllum heræfingum Nato utan
úr geimnum og Bandarikjamenn
njósna af krafti á móti. Það er
ekkert óvenjulegt við njósnir af
þessutagi iengurog það másegja
að rússneska og bandariska
leyniþjónustan hafi fyrir löngu
lagt undir sig himinhvolfið i þessu
skyni.
Rússneskp gervihnettirnir geta
greint hluti allt niður i 30 senti-
metra á stærð og þeir amerisku
niöur i 10 til 15 sm. Fyrir
skömmu fengu Bandarikjamenn
myndir, sem sanna að Rússar
styrkja varnir sinar, þrátt fyrir
SALT samningana. Meðfram
járnbrautarteinunum i Siberiu
eru þeir aö byggja hólf fyrir eld-
Raugar, sem beint er á Banda-
rikin.
Það eru til gervihnettir sem
hlera simtöl. Þeir taka á móti raf-
segulbylgjunum, geyma boðin og
senda þau ekki til jarðar, fyrr en
þeir eru yfir stöð heimalands
sins.
Bæði stórveldin hafa yfir þess-
ari tækni að ráða og notfæra sér
hana miskunnarlaust. Ameriskir
tæknimenn sem staðsettir voru i
Tyrklandi heyrðu til
dæmis þegar rússneskur
gervihnöttur sendi til jarðar
simtöl, sem hann hafði tekið upp
yfir N.-Ameriku.
Fyrrverandi meðlimir CIA,
er af þeirri gerð. Hann er
staðsettur 36400 km yfir Indlands-
hafi og fylgist þaðan með Kina og
Rússlandi. Ef eldflaug er ein-
hvers staðar tendruð, sér hann
eldinn og tilkynnir skotið á sama
augnabliki til bandarisku loft-
varnanna NORAD, sem hafa
bækistöð sina i Colorado, Banda-
rikjunum. Bandariski loftvarna-
ráðherrann John L. McLucas
hefur staðfest þetta opinberlega.
— Við höfum búið til gervihnött,
sem tekur eftir langdrægum eld-
flaugum, um leið og þeim er
skotið á loft, sagði hann.
Það eru til gervihnettir, sem
fylgjast með siglingum á öllum
um. Hingað til hafa þeir þó ekki
verið látnir gegna þvi hlutverki
sinu.
En það eru aðrir gervihnettir,
sem Rússar hafa imigust á. í
framtiðinni verður hægt að taka á
móti útsendingum frá gervihnött-
um með venjulegu sjónvarpsloft-
neti. Gromyko, rússneski utan-
rikisráðherrann krafðist þess
fyrir þremur árum á þingi
Sameinuðu þjóðanna, — að mega
trufla eða eyðileggja slika
gervihnetti ef útsendingar þeirra
væru ólöglegar. Ólöglegt er að
hans áliti allt, sem beinist gegn
menningu, siðum og hefð. Hann
nefndi sfstaklega hryllings-
Rússneskar eldflaugar eru undir eftirliti. Þessi viðvörunargervihnöttur er I 36 þús. km. fjarlægð yfir
Indlandshafi og tækið fremst á honum, sem er eins og trekt i Iaginu, beinist stöðugt að eidflaugastöðv-
um Rússa. Ef þeir skjóta upp cldflaug verður „trektin” strax vör við heitan blásturinn og gervihnöttur-
inn tilkynnir um skotið til bækistöðvarinnar i Bandarikjunum.
Marchetti og Marks, halda þvi
fram, að CIA hafi árum saman
fylgzt með simtölum úr rikisbif-
reiðum Rúsanna. Þannig hafi
þeir heyrt þegar Bresnjev hafi
talað við flokksleiðtoga i gegnum
sima i bifreið sinni.
Það eru lika til gervihnettir,
sem finna allar ratsjárstöðvar
andstæðingsins og mæla með
hvaða tiðni og styrkleika þær
starfa. Bandarikjamenn kalla
gervihnetti af jiessari gerð
„Ferret”. Með þeirra aðstoð hafa
Bandarikjamenn komizt að
frekari samningabrotum Rúss-
anna. Rússar skuldbundu sig til
að fullkomna ekki frekar hið
svokallaða ABM kerfi sitt, en það
er sérstakt varnarkerfi gegn eld-
flaugum. Þegar Ford Banda-
rikjaforseti átti viðræður við
Brésnjev i Wladiwostok ’74, hét
hinn siðarnefndi þvi að standa
við gerða samninga. En á sama
tima gerðu sovézkir
tæknifræðingar tilraunir með
nýja og miklu sterkari ratsjá til
eldflaugavarna við Kaspiahafið.
Svo eru til gervihnettir, sem
tilkynna um leið og eldflaug er
skotið á loft i öðru landi. Banda-
riski gervihnötturinn númer 647
heimshöfum. Rússarnir eru
mörgum árum á undan
Bandarikjamönnum á þessu
sviði. Þeir vita nákvæmlega hvar
bandarisku herskipin eru á hverj-
um tima. Þessir gervihnettir
fylgjast einnig með is á helztu
sigli ngaleiðum . Rússneski
verzlunarflotinn virðist hagnast á
þvi, þvi að Rússar gáfu út
tilkynningu um að með hiiðsjón af
þekkingu hennar á stöðu
hafissins á norðl. slóðum hefðu
þeir á siðasta ári getað valið
auðveldari siglingaleiðir og þar
með fækkað siglingatimum um
5-6%.
Það eru lika til gervihnettir,
sem geta tortimt öðrum
gervihnöttum i geimnum. Rússar
eiga slika gervihnetti. I desember
1971 nálgaðist „Kosmos 462”
annan gervihnött, „Kosmos 459”,
sem hafði verið skotið á loft
nokkru áður. Þegar
„morðinginn” var kominn eins
nálægt fórnarlambi sinu og hann
gat, sprengdi hann sprengju er
tætti báða gervihnettina i 12
hluta. Þessir sjálfsmorðs-
gervihnettir eru ætlaðir til að tor-
tima mynda- og siglinga-
gervihnöttum frá Bandarikjun-
myndir, eiturlyfjaáróður og
kiám.
Enginn venjulegur borgari
getur látið sig dreyma um allt
það hernaðartilstand, sem á
sér stað i geimnum-Það er ekki
aðeins „hernaðarleyndarmál”
heldur er lika um að ræða
„mikilvæg hernaðarleyndar-
mál”. Þetta gengur svo langt að
Amerikanar nafngreina ekki
nýjar gervihnattaáætlanir og
halda númerunum vandlega
leyndum. Hjá Rússum er allt hulið
undir „Kosmos” nafninu og allir
gervihnettir þeirra eru opinber-
lega i þágu geimrannsókna.
Rússar hafa aldrei skotið eins
mörgum gervihn. á loft eins og i
ár. Á fyrstu sjö mánuðum ársins
sendu þeir upp hvorki meira né
minna en 52 „Kosmos”
gervihnetti, og þar af þjóna 48
tvimælalaust hernaðarlegum
tilgangi.
Bandarikjamönnum nægir að
skjóta færri gervihnöttum á loft.
En gervihnettir þeirra eru mun
lengur á lofti, en þeir rússnesku
og senda auk þess meiri
upplýsingar til jarðar. Banda-.
riski loftherinn greiðir i þess
skyni 524 millj. dollara á fjár-
hagsárinu 1975 og á næsta ári
verða það 100 millj. meira. Þar
við bætist hið óþekkta fjárfram-
lag leyniþjónustunnar CIA og
öryggisstofnunarinnar NSA.
Johnson forseti sagði að
njósnagervihnettirnir væru tiu
sinnum þess virði, sem eytt hefur
verið i þágu hernaðar i geimnum.
Þeir hefðu losað þjóðina við
óþarfa kviða og ótta, þar sem þeir
fylgdust nákvæmlega með eld-
flaugum óvinanna.
Árið 1961 lá við að Berh'n missti
frelsi sitt. Gervihnettir öfluðu
upplýsinga, sem komu i veg fyrir
það. Sumarið 1961 harðnaði kalda
striðið. Krústjov krafðist friðar-
samninga við Þýzkaland fyrir
árslok. Að öðrum kosti mundi
hann semja einhliða við A-Þýzka-
land og hann lét i það skina að
hann mundi leysa „hið hvimleiða
Berlinarvandamál” á sinn hátt.
Þegar Vestur-Berlin var lokað
með Berlinarmúrnum, náði
taugastriðið hámarki sinu. Báðar
hliðar viðhöfðu „varúðar-
ráðstafanir.” Hermenn voru
kallaðir út, herskip létu úr höfn,
flugvélar voru viðbúnar og eld-
flaugum var beint.
Rússnesku eldflaugarnar ollu
bandariska forsetanum John F.
Kennedy áhyggjum. Samkvæmt
upplýsingum leyniþjónustunnar
áttuRússar 120 langdrægar eld-
flaugar með kjarnorkusprengj-
um. A móti þeim áttu Banda-
rikjamenn aðeins 48 „Atlas” eld-
flaugar.
Krustjof jók á ótta Banda-
rikjamanna með þvi að tala úm
ósigrandi eldflaugar, sem gætu
náð til hvaða staðar sem væri á
hnettinum. En þá komu fyrstu
njósnagervihnettirnir i spilið og
gáfu aðra mynd af málinu.
Meðan á Berlfnardeilunni stóð
sendu Bandarikjamenn upp einn
„Discoverer” (könnuður)
gervihnött i hverjum mánuði á
timabilinu júli-október. Þvi fleiri
gervihnettir sem komust á loft,
þeim mun færri reyndust eld-
flaugar Sovétmanna vera. Að
lokum var álitið i september að
þær væru aðeins 14, það er að
segja að Vesturveldin hefðu næst-
um þrisvar sinnum fleiri eld-
flaugum á að skipa.
Nú hafði Kennedy tromp á
hendi . Hann spilaði þvi út, þegar
hann tók á móti Gromyko i
Newport. Þar töluðu þeir saman i
tvo tima undir fjögur augu og
ellefu dögum seinna hætti
Krustjof við hótanir sinar.
Berlin var áfram „frjáls.”
Til að ná myndum frá njósna-
hnöttum sinum fara Bandarikja-
menn þannig að:
I meira en tvö hundruð
km hæð yfir Norður-Is-
hafinu, sendir gervihnötturinn
hylki með filmum frá ser. Það
fellur i átt til jarðar og tekur
suðlæga stefnu. Ratsjárstöðvar
sjá hvernig hylkið fellur. Þær
stenda upplýsingarnar til
stöðvarinnar Hickam á Hawaii.
Heill floti af flutningavélum og
þyrlum leggur þá af stað,
þangað sem búizt er við að
hylkið falli i Kyrrahafið. Hylkið