Tíminn - 07.03.1976, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Sunnudagur 7. marz 1976.
Flugvelar taka viö myndum frá gervihnetti á 14 daga fresti I námunda við Hawaii: Sérstaklega útbúin
bandarisk fiugvél af gerðinni JC-130B nær í falihlif, sem 150 kg. þungt hylki er fest i. Hylkið hefur að
geyma myndir sem teknar hafa verið yfir Rússlandi og á þeim er hægt að sjá smáatriði niður i 15 sm
stærö.
fyrir sólina sögðu Rússarnir.
Amerikumenn gengu úr skugga
um að aðdráttarlinsunni var stöð-
ugt beint að jörðu en ekki sólu.
Geimfararnir Popowitsch og
Artuchin töluðu ekki til jarðar á
venjulegu máli heldur gáfu
skýrslu um það, sem þeir höfðu
séð á jörðinni, á hernaðarlegu
dulmáli. Við hliðina á myndavél-
inni, sem tók myndir af jörðinni,
var komið fyrir tveimur litlum
loftgáttum á „Salut 3”. Þær áttu
að vera til þess að geimfararnir
gætu losað sig við úrgang. En það
var nákvæmlega eins hægt að
láta þar út hylki með filmum eða
upptökum.
23. sept 1974 var i raun og veru
sleppt út hylki frá „Salut 3” og
var tekið á móti þvi á jörðu niðri.
Með þvi lauk „visindalegu könn-
uninni”. Eftirlitssveit i Berlin
fylgdist samt með sjónvarps-
sendingum frá „Salut 3” með ó-
venjulegri tiðni eftir það.
Nú á dögum eru Bandarikja-
menn og Rússar ekki lengur einir
ihimingeimnum. Þeirhafa fengið
samkeppni frá Kina. 26. júli 1975
var þriðja kinverska gervihnett-
inum skotið upp. Þetta var fyrir-
rennari kinverskra njósnagervi-
hnatta, að sögn bandariskra sér-
fræðinga og drógu þeir þá ályktun
af braut gervihnattarins. Hún er
einkennandi fyrir gervihnetti,
sem njósna með myndatökum úr
geimnum, þannig útreiknaða, að
hann fer á degi hverjum klukkan
átta fyrir hádegi og fjögur eftir
hádegi yfir landamæri Kina og
Rússlands.
Sérfræðingarnir urðu undrandi
þegar braut hnattarins breyttist
skyndilega um miðjan ágúst.
Margt þótti benda til þess, að kin-
verski hnötturinn hefði sent frá
sér hylki með filmum. Tilgátan
hefur ekki verið staðfest, en ef
hún er rétt, eru Kinverjar komnir
á sama tæknilegt stig og tók
Rússa 19 ár að komast á. Þeim
tókst ekki fyrr en með „Salut 3”
að senda slikt hylki til jarðar.
Bæði stórveldin hafa óviljandi
átt þátt í þessari tækniframþróun
hjá Kinverjum.
Eldflaugarnar, sem Kinverjar
skjóta upp gervihnöttum sinum
með, eru af rússneskum uppruna.
Þegar slitnaði upp úr vinskapn-
um með Rússum og Kinverjum
urðu Rússar að skilja eftir eld-
flaugar af „Sandal” gerð. Maður-
inn, sem stóð fyrir endurbótum á
þeim, er frá Bandaríkjunum.
Hann heitir Dr. Tsien Weichang.
Hann vann til ársins 1949 f Pasa-
dena i Kaliforniu að þróun eld-
flaugahreyfla, en varð að hrekj-
ast úr landi undan MacCarthy
stjórninni, sem áleit hann
„kommúnista”.
Kinverski gervihnötturinn tók
einnig myndir af ýmsu merkilegu
i Bandarikjunum. Hann flýgur
meira að segja yfir hluta af
Alaska. En Bandarikjamönnum
er alveg sama. Það má sjá á öll-
um sæmilegum vegakortum,
hvar þeir hafa komið eldflaugum
sinum fyrir. Forskotið sem þeir
hafa i tæknilegum smáatriðum er
hvort sem er ekki sjáanlegt úr
mikilli fjarlægð.
Bandariskir stjórnmálamenn
eru þeirrar skoðunar að „opinn
himinn” stuðli að friði i heimin-
um. — Þeim mun betur, sem
Rússarnir þekkja styrkleika okk-
ar, þeim mun minni hætta er á þvi
að þeir ráðist á okkur, er álit
þeirra. Kúbudeilan 1962 sannaði
þetta álit.
Þegar Rússar reistu eldflauga-
stöðvar á eynni fyrirskipaði
Kennedy forseti mikla herflutn-
inga. Allir flugvellir i Florida
voru þéttsetnir herflugvélum, við
eyjarnar i Karabiska hafinu
lögðust herskip af öllum tegund-
um fyrir akkeri og þúsundir her-
manna voru viðbúnir til innrásar.
Þetta var gert opinberlega án
nokkurs dulbúnings. Sovézku
njósnagervihnettirnir „Kosmos
10” og „Kosmos 11” áttu að sjá
þessasýningu á hernaðarstyrk og
sannfæra Krustjof um, að
Bandarikjamennmynduekki láta
undan. Þetta herbragð heppnað-
ist. 1 nóvember tóku Rússarnir
niður eldflaugar sinar á Kúbu.
Eins og áður sagði, hafa Rússar
enn ekki notað skæðasta vopnið i
himingeimnum, drápsgervihnett-
ina. Engin nánari deili eru kunn á
þessum gervihnöttum. Samt sem
áður veit bandariski flugherinn
meira en hann vill vera láta.
Drápsgervihnötturinn „Kosmos
316” hrapaði til jarðar i miðvest-
urrikjum Bandarikjanna i ágúst
1970. Brakið úr honum fannst. I
skýrslunni til Bandarikjaþings
segir: — Hann var úr þykkum
málmi, ekki neinu þunnu blikki.
Meira var ekki látið uppi.
Setjum nú svo, að óþekktur
gervihnöttur fljúgi yfir Sovétrik-
in. Grunur leikur á að hann taki
myndir af leynilegum mannvirkj-
um. Til þess að fullvissa sig,
senda þeir drápsgervihnött á eftir
honum. Fylgihnettinum er skotið
þannig á loft að hann nálgast hinn
óþekkta yfir sovézku yfirráða-
svæði. Myndir eru sendar til
jarðar. Á þeim sést greinilega að
um hernaðarlegan könnunarhnött
er að ræða. Loftnet, aðdráttar-
linsur og stýrieldflaugar gefa það
til kynna. Drápsgervihnettinum
er stýrt nær fórnarlambi sinu.
Hann kemur svo nálægt að út-
blásturinn úr eldflaugum hans
kemur á könnunargervihnöttinn.
Þetta sigrar að vísu ekki óvininn,
en raskar braut hans. Þessi rösk-
un veitir siðustu upplýsingarnar,
sem vantaði. Þetta er njósna-
gervihnöttur. Stærð hans og
þyngd gefur það til kynna. Það
verður að tortima þessum óvini.
Liðsforinginn ýtir á hnapp, sem á
stendur „pusk”, en það þýðir
„skjótið”. Boðin fara til dráps-
gervihnattarins og hann hlýðir á
augabragði og sprengir stóra
sprengju, sem hann er með. Tætl-
ur úrhonum fara i andstæðinginn
og setja hann úr leik. Smáblossi
kemur og brak er allt, sem eftir
er af hnöttunum og fuðra þeir
brátt upp I gufuhvoífinu.
Þetta er tæknilega mögulegt nú
á timum. En Rússar hika við að
beita þessu vopni, þvi að þeir vita
að með fyrstu árásinni i geimnum
mundi byrja miskunnarlaus bar-
átta og enginn gervihnöttur væri
óhultur. Striðið hefði þá færzt út
um eina vidd.
Drápsgervihnettir Rússanna
eru heldur ekki fullkomnir. Fyrir
það fyrsta ná þeir ekki mjög
langt. Þeir geta að visu ráðizt á
könnuði, sem fljúga lágt, en frétta
og viðvörunargervihnettina, sem
eru staðsettir i 36.400 km hæð geta
þeir ekki náð i. Rússar hafa með
erfiðismunum komið þremur
gervihnöttum i þessa fjarlægð.
A hinn bóginn má lika skjóta
drápsgervihnetti niður. Á Meck
eyju f Kyrrahafinu hefur banda-
riski herinn eldflaugar af
„Spartan” gerð, sem hefur verið
breytt þannig að þær geta skotið
niður gervihnetti, sem fljúga lágt.
Eftir fyrstu reynsluskotin 1964
sagði McNamara varnarmála-
ráðherra Bandarikjanna: —
Skotin fóru svo nálægt gervi-
hnöttunum að sprengjuoddurinn
hefði getað eyðilagt þá.
Bandarikjamenn hafa ekki
smiðað neinn drápsgervihnött
ennþá. „Saint” áætlunin (saint =
dýrlingur) var tekin út af dagskrá
fyrir meira en tiu árum. Greini-
legt er að þeir ályktuðu sem svo:
— Ef við gerum ekki neitt svona,
gera Rússar það ekki heldur.
En Rússarnir héldu áfram. Það
var samt ekki fyrr en siðastliðið
haust að Bandarikjamenn
brugðust við. Þeir fólu tveimur
fyrirtækjum að búa til bardaga-
gervihnött. Samkvæmt
uppástungu fyrirtækisins Rock-
well á að búa til kerfi i himin-
geimnum sem gripið getur óvin-
inn.
Bandariski drápsgervihnött-
urinn verður ekki tilbúinn fyrr en
ifyrsta lagi eftir fimm ár. A þeim
tima verður ef til vill búið að
finna miklu viðkunnanlegri að-
ferð til að taka óvinagervihnött úr
umferð. Til þess mætti nota geim-
flutningatæki, sem hægt er að
nota hvað eftir annað. Slikum
tækjum er skotið upp með eld-
flaug og siðan lenda þau eins og
flugvél á jörðinni. Bæði stórveldin
vinna að smiði slikra tækja.
Bandarikjamenn ætla að gera
fyrstu tilraunirnar 1978.
Eitt af hlutverkum þessara
geimflugvéla er að ná i gervi-
hnetti, sem hafa laskazt. Á ná-
kvæmlega sama hátt mætti nátt-
úrlega ná i'gervihnetti óvinarins.
(Þýtt og endursagt MM.)
Bandariskri „Spartan”-eldflaug er skotiö á loft. Henni er i raun og veru
ætlað það hiutverk að skjóta niður óvinaeldflaugar.