Tíminn - 26.03.1976, Blaðsíða 9

Föstudagur 26. marz 1976
TÍMINN
9
i þessu húsi er bifreiðaeftirlitið á Blönduósi, brunabilar og snjóbiil, auk ýmissa tækja björgunarsveit-
anna á Blönduósi.
Blönduós:
Góð aðstaða bifreiðaeftirlitsins
MÓ—Reykjavik —Bifreiðar Hún-
vctninga eru skoðaðar við betri
aðstæður, en bifreiðar flestra
annarra landsmanna. i fyrravor
var tekið i notkun nýtt húsnæði
fyrir bifreiðaeftirlitið. Ýmsan
tækjabúnað vantar þó ennþá i
skoöunarstöðina, en hann er
væntanlegur innan tiðar.
Svavar Pálsson, bifreiðaeftir-
litsmaður á Blönduósi, sagði i
viðtali við Timann að stefnt væri
að þvi að koma upp skoðunar-
stöðvum viðs vegar um land.
Væri mikill munur að skoða bil-
ana inni, heldur en að vera við
það úti, eins og viðast þyrfti enn-
þá.
Um siðustu áramót voru 1471
bifreið skráð i Húnavatnssýslum.
Hafði þeim fjölgað um 100 frá þvi
árið áður.
Nú stendur yfir meiraprófs-
námskeið á Hvammstanga, og
eru þar 38 þátttakendur.
1 sama húsnæði og bif-
reiðaeftirlitið á Blönduósi er i,
eru einnig tveir brunabilar, og
þar er einnig aðstaða til að geyma
snjóbil og tækjabúnað björgunar- Svavar Pálsson, bifreiðaeftirlitsmaður á Blönduósi, f nýju skoðunar-
sveitanna stöðinni.
Fyrirlestur um
umferðarslys og
varnir gegn þeim
Um þessa helgi kemur til Is-
lands á vegum læknadeildar Há-
skóla íslands og Umferðarráðs
dr. med. Jörgen B. Dalgaard,
prófessor i réttarlækningum við
Háskólann i Árósum. Hann mun
halda hér tvo fyrirlestra, annan
fyrir lækna og hinn fyrir almenn-
ing og verður hinn siðarnefndi
haldinn i Norræna húsinu við
Hringbraut mánudaginn 29. marz
og hefst kl. 17.00. Nefnist fyrir-
lesturinn: Umferðarslys og varn-
ir gegn þeim.
Jörgen B. Dalgaard lauk prófi i
læknisfræði árið 1943 og næstu ár
á eftir starfaði hann viða um
Norðurlönd, var m.a. yfirlæknir i
danska hernum og prosektor við
Háskólann i Bergen. Þá var hann
um nokkurt skeið prófessor i
vefjafræði og réttarlækningum
við Háskólann i Minnesota. A
seinustu árum hefur hann helgaö
sig rannsóknum á umferðarslys-
um og þá sérstaklega i saman-
burði á tæknilegum atriðum til
skýringar á slysum og notagildi á
árangri rannsókna til fyrirbyggj-
andi aðgerða. Hann er kunnur
fyrirlesari og hefur sem slikur
ferðast viða um heim. Eftir hann
liggur mikill fjöldi rita um réttar-
fræðileg málefni á sviði læknavis-
inda og varnir gegn umferðar-
slysum sem birzt hafa i timarit-
um um allan heim. Hann á sæti i
fjölda alþjóðl. nefnda á vegum
danska rfkisins. Jörgen B. Dal-
gaard er einn þeirra fjögurra vis-
indamanna sem skipaðir voru af
Norræna umferðaröryggisráðinu
til að hafa með höndum rannsókn
á notagildi bilbelta og mun hann
m.a. fjalla um það mál i fyrir-
lestri sinum i Norræna Húsinu.
Nemendaráð Kennaraháskólans um
frumvarpið um námslán og styrki
SJ-Reykjavik Timanum hefur
borizt eftirfarandi fréttatilkynn-
ing frá nemendum Kennarahá-
skólans vegna frumvarps um
námslán og námsstyrki:
„Fundur nemendaráðs Kenn-
araháskóla Islands, haldinn 23.
marz 1976, fordæmir harðlega
framkomið frumvarp um náms-
lán og námsstyrki. Frumvarpið
er ósvifin árás á námsmenn i
framhaldsnámi og virðir að
vettugivilja þeirra.
Við krefjumst þess, að i nýjum
lögum verði kveðið á um fulla
brúun umframfjárþarfar.
Við mótmælum harðlega
endurgreiðslukerfi frumvarpsins
og bendum á, að það yrði flestum
endurgreiðendum óbærileg
byrði, næði það fram að ganga.
Við skorum á þingmenn að
koma frumvarpi rikisstjórn-
arinnar i skynsamlegt form, svo
það megi þjóna kröfunni um efna-
hagslegt jafnrétti til náms, en
ekki auka óréttlætið.
Við mótmælum harðlega fram-
komu rikisvaldsins við náms-
menn og þvi hálfkáki i lánamál-
um, sem einkennt hefur aðgerðir
þess undanfarin ár.
Jafnframt lýsir fundurinn full-
um stuðningi við aðgerðir og til-
lögur kjarabaráttunefndar náms-
manna i lánamálum.”
ítaki til ítaks
Greinargerð frd stjórn Arkitektafélags íslands
varðandi samninga um hönnun Seljaskóla
í frahaldi af ályktun félags-
fundar Arkitektafélags Islands
frá 9. marz s.l. sem send var
dagblöðum borgarinnar til
birtingar, þykir rétt að gera
nokkuð nánari grein fyrir afstöðu
félagsins og þeim forsendum,
sem fyrir þessari samþykkt eru.
Fræðsluyfirvöld Reykjavikur
hafa nú um hálfsannars árs skeið
staðið i samningum við fyrirtæki
að nafni ítak h.f., um hönnun
Seljaskóla i Breiðholtshverfi og
jafnframt hefur fyrirtækinu verið
falin frumvinna verksins án þess
að um það væri gerður sérstakur
samningur.
Fyrirtækið ttak h.f., er stofnað i
nóvembermánuði 1974, að þvi er
virðist til i að taka að sér þetta
verkefni fyrir Reykjavikurborg.
Enginn stofnenda þess eða fyrir-
svarsmanna hafði þá menntun
eða réttindi á nokkru sviði, sem
skilyrðislaust er krafizt hér á
landi af þeim aðilum, sem standa
fyrir hönnun mannvirkjá, stórra
sem smárra.
Stofnendur fyrirtækisins eru 5
talsins.:
Jens Óli Eysteinsson, garð-
prófastur
Már Gunnarsson, lögfræðingur.
Gestur Þorgeirsson, læknir
Tómas Ásgeir Einarsson, tann-
læknanemi
Elisabet Benediktsdóttir, frú.
Samanlagt hlutafé er 200.000.- kr.
Starfsemi fyrirtækisins er með
öllu óhugsandi án þess að það hafi
i þjónustu sinni fagmenntaða
starfsmenn, sem hver á sinu sviði
bera persónulega fagábyrgð
gagnvart byggingaryfirvöldum
og byggjanda. Um þá ábyrgð er
ekki hægt að stofna hlutafélag
„áhugamanna” en i byggingar-
samþykkt Reykjavikur segir
m.a. (11. gr.): „Sá, sem uppdrátt
gerir, skal undirrita hann með
eigin hendi,og ber hann ábyrgð á,
að uppdrátturinn sé réttur og
gerður skv. gildandi lögumog
reglum og brjóti ekki i bág við
rétt annarra.” Mátti þvi frá upp-
hafi vera ljóst, að hlutafélagið
Itak var að þessu máli alls óþarf-
ur milliliður, sem ekki gat boðið
þær ábyrgðir, sem lög kveða á um
að fylgja skuli ráðgjafastarfsemi
á þessu sviði.
Stjórn A.I. og ýmsir félagar
hafa haldið uppi fyrirspurnum
um þetta mál hjá réttum yfir-
völdum nú um nokkurt skeið.
Engin rök hafa þar komið fram,
sem gætu gefið svo mikið sem
grun um að þessi nýstárlegu
vinnubrögð opnuðu nokkra leið,
sem ekki væri jafn vel eða betur
fær með milliliðalausu samkomu-
lagi aðila, né að Reykjavikurborg
hafi nokkurn sýnilegan hagnað af
þessu ráðslagi.
Helzt hefur mátt skilja, að með
samningi við fyrirtækiö vilji
borgin tryggja sig gegn sviksemi
og/eða vanhæfni hönnuða svo og
fyrirhugað sé að bjóða byggingu
skólans út miðað við tvær mis-
munandi byggingaraðferðir.
Um fyrra atriðið er það að
segja, að eins og bent hefur veriö
á hér að framan, þá eru ábyrgðir
hönnuða persónulegar, og þvi
mun borgin þurfa að semja við þá
hvern og einn um þeirra þátt I
verkefninu, verkframlag þeirra
og hönnunartima, aldeilis án til-
lits til samningagerðar við Itak
h.f. Hugsanleg ábyrgðartrygging
sem tryggja ætti borgina fjár-
hagslega gegn göllum i bygging
um, sem stafa af rangri hönnun,
hlýtur einnig, eðli málsins sam-
kvæmt, að bindast viðurkenningu
tryggingarsala á reynslu þess
starfsmanns, sem áritar
teikningar og ber ábyrgð á þeim.
Um siðara atriðið, útboð miðað
við mismunandi byggingarað-
ferðir, ætti einnig að vera óþarfi
að fjölyrða.
Það hefur allt til þessa dags
þótt sjálfsagt að engan raillilið
þyrfti sérstaklega i slikum tilvik-
um, og svo mun vera enn. Á ein-
um stað segir i röksemdarfærsl-
unni fyrir ágæti Itakssamning-
anna, að „ýmsir hafi haldið þvi
fram, að hús byggð úr einingum
væri 20—30% ódýrari”.
Er sannarlega ekki nema eðli-
legt að sú hugmynd freisti þeirra
sem falið er að gera mikil verk af
litlum efnum.
En sá er hængur á, að „ýmsir”
eru i þessu dæmi sölumenn Itaks
h.f., og tölurnar fengnar úr
kostnaðarágizkun, sem þeir hafa
lagt fram án nokkurra skuldbind-
inga, áður en raunveruleg hönnun
.bygginganna er hafin og jafnvel
áður en fyrir liggur hvar þær eiga
að standa.
Enda mun það svo, að þeir sér-
fræðingar borgarinnar, sem um
byggingarmál fjalla, hafa ekki
tekið þessa áætlun ýkja hátiðlega.
En eins og kunnugt er starfræk-
ir Reykjavikurborg byggingar-
deild, sem hefir eftirlit með fram-
kvæmd verksamninga og fram-
kvæmdum almennt, sömuleiðis
hefur deildin eftirlit með undir-
búningi útboða.
Við skrifstofu fræðslustjóra
hefur nú einnig verið ráðinn
reyndur verkfræðingur til að ann-
ast verksamninga við hönnuði og
til að undirbúa og samræma
hönnun skólabygginga.
Sé hinsvegar fyrirtækinu Itaki
h.f., ætlað einhverskonar eftir-
litshlutverk með hönnunarstarf-
inu fyrir hönd byggjanda, eins og
einnig hefir flogið fyrir, þá hljót-
um vib að benda á að við blasir
öllu háskalegri mynd. Þarf raun-
ar ekki auðugt imyndunarafl til
að sjá fyrir hvert stefnir, ef farin
er sú braut að fela fjármálafyrir-
tækjum eftirlit með eigin gerðum
fyrir hönd opinberra aðila.
Viðvaranir og athugasemdir
A.l. beinast fyrst og fremst gegn
þvi, að teknir skuli upp samning-
ar um hönnum bygginga á vegum
opinberra aðila við fyrirtæki á
borð við Itak h.f., sem ekki eru
undir stjórn né i eigu fagmanna á
þvi sviði. Með þessu er gengið á
svig við það meginsjónarmið,
sem hingað til hefur verið haft i
heiðri þegar til samstarfs er
stofnað milli byggjanda og
hönnuðar, að hönnuður tekur að
sér persónulega ráðgjöf á sinu
fagsviði, og að ráðgjafastörfin
byggist á gagnkvæmu trúnaðar-
trausti milli ráðgjafa og þess
aðila, sem ráðgjafastörf eru unn-
in fyrir. Með þvi að troða þá
braut, sem nú virðist mörkuð,
setur byggjandinn það milliliðum
eða tillviljunum á vald hvaða ein-
staklingum er falin forsjá hinnar
raunverulegu fagvinnu, eða jafn-
vel hvort nokkur hæfur hönnuður
fylgir verki frá upphafi til loka.
Séö undir þessu horni er milli-
liðurinn ekki aðeins nauðsynja-
laus byrði, heldur báöum aöilum,
byggjanda og hönnúði til beinnar
óþurftar.
Nú hefur það gerzt siðan A.l.
tók þetta mál til opinberrar um-
ræðu, að hluthöfum fyrirtækisins
sem um er rætt hefur skyndilega
fjölgað um helming. 1 tilkynningu
framkvæmdastjórans fylgir
kynning og afrekaskrá hinna ný-
tilkomnu, ásamt sérstakri yfir-
lýsingu (að gefnu tilefni) um að
hans fyrirtæki sé sko arkitekta og
verkfræðingafyrirtæki.
Nú dylst að sjálfsögðu engum
hvaða leik er verið að leika né að
einn arkitekt og tveir verk-
fræðingar eru orðnir aðilar að
fyrirtækinu, a.m.k. að nafninu til.
Hitt dylst heldur engum, að það
Itak, sem Reykjavikurborg hóf
samninga við fyrir einu og hálfu
ári var ekki arkitekta og verk-
fræðifyrirtæki, þannig að „Nýtt
Itak ” er greinilega til orðið. Er nú
enn eftir að sjá hvort borgaryfir-
völd telja sig geta hlaupið svo eft-
ir hverfulleik heimsins og flutt
skuldbindingar sinar átakalaust
frá Itaki til Itaks.
Og einmitt þessi auðvelda
myndbreyting Itakanna skýrir i
myndum það, sem við höfum
r^ynt aö gera skiljanlegt með
orðum: Hvað sem liður yfir-
lýsingum og nafnagiftum, þá
starfa svona itök ekki á sama átt
og arkitekta og verkfræði fyrir-
tæki né lúta þau sömu lögmálum.
Þau eru verzlunarfyrirtæki i eðli
sinu og hlita fyrst og siðast lögum
kaupmennsku.
I dag hentar þeim að selja
„arkitektúr”, á morgun verða
það kannski fiskinet, kannski is-
skápar, allt eftir þvi hvar fé hlut-
hafanna vinnur þeim bezt. Og
þegar svo er komið, að þeir sem
itökin eiga, telja ekki lengur hag-
kvæmt að verzla með hönnun, þá
spyr enginn um það hverjir séu
hagsmunir Reykjavikurborgar
eða annarra viðsemjenda. Það er
nefnilega svo skelfing auðvelt að
stofna til nýrra itaka eða breyta
gömlum, ef skuldbindingar fara
að verða til byrði.
tFrá stjórn At)
Auglýsið í
Tímanum