Tíminn - 26.03.1976, Blaðsíða 15

Föstudagur 26. marz 1976
TÍMINN
15
Dr. Jóhann M. Kristjánsson:
Réttur strandríkja
til heimshafanna
Skiptingu fiskimiða heims-
hafanna milli þjóða, vernd, um-
sjá og nýtingu lifvera i sjónum,
ber þeim, er þann vanda leysa,
að lita á sem sameiginlegan
lifsmeið mannkyns alls sem sól,
loft, vatn og gufuhvolfið, sem er
afkvæmi sólar og sjávar, frum-
vaki alls lifs og þróunar á þess-
ari jörð, stigur hæst i mannin-
um, sem ákveður sjálfrátt öll
viðbrögð sin við hverskonar til-
brigðum lifsins, ávinnst greind
til að milljónfalda viðkomu þús-
undfaldra lifvera — einnig tor-
tima þeim. Þetta lifsljóð, sem i
manninum birtist, eimir — eins
og stef hljómkviðu — öll fyrir-
brigði þróunarinnar i för hennar
til upphafs þess, er undrið skóp.
-0-
Bitbein Hafréttarráðstefn-
unnar, tvö hundruð milna fisk-
veiðilögsaga strandrikja, er að-
eins litið brot úr þvi heildar-
skipulagi, sem framundan hlýt-
ur að vera um framvindu og
umsjón með lifinu i sjónum i
heild.
Þegar hvert einstakt strand-
riki fær eignarrétt og umráð yf-
ir hafsvæði, sem það getur um-
gengizt að vild, rányrkt og
mengað vegna stundarhags-
muna einna — eins og dæmin
sanna — i stað þess að rækta og
búa þvi sem bezt lifsskilyrði, þá
býður þessi réttur strandrikja
lifverum hafsins ekki vernd,
heldur tortimingu.
-0-
Tvö hundruð milna fiskveiði-
lögsagan, eða sú sneið stærri
eða minni af heimshöfum, sem
strandrikjun. kann að verða til-
skilin, þjónar ekki skilyröislaust
Jóhann M. Kristjánsson.
siðferðiskröfum lýðræðis, þvi
lýðræðislegt eignarnám er
framiðgagnvart einstaklingum,
þegar það þjónar hagsmunum
fjöldans. Hér er örið öfugt að,
þvi siðferðilegur eignarréttur
mannkyns alls, auðæfi hafsins
— matarbúr heimshafanna —
eru hér fengin einstaklingum til
nýtingar og umsjár.
— 0 —
Strandriki hafa óneitanlega
rökfræðilegan grundvöll og for-
gangsrétt að vissum hafsvæð-
um, þvi sérhæfingarréttur
þeirra er óumdeilanlegur, en
siðferðilegur réttur, er ekki allt-
af skilyrðisiaust arfur, hann
verður lika að ávinnast. Þjóð-
irnar verða að sýna, að þær séu
traustsins verðar, rækti og
verndi stofnana. Viðurlög eiga
að vera, glataður réttur eða tak-
markaður, ef skilyrðum er ekki
fyigt.
— 0 —
Þegar þjóð verður að byggja
lifsafkomu sina eingöngu á
framleiðslu sjávarafurða, þá á
hún siðferðilega kröfu til þess
réttar, sem lýðræðislegu réttar-
fari ber að lita á sem eðlileg
þegnréttindi i sambýli þjóða.
Þegar hlutaðeigandi riki hefur
þannig fengið viðurkenndan
bæði rökfræðilegan og siðferði-
legan rétt til afnota vissra haf-
svæða, þá ber þvi að gjöra sér
ljóst,að eignarrétturinn er samt
ekki algjör, heldur fylgja þess-
um réttindum þau siðferðilegu
skilyrði, að handhafi þeirra taki
við þeim sem umboði til þjón-
ustuhlutverks i órofaheild
mannlegra samskipta.
-0-
Hafandi þetta að sjónarmiði
ber að skipta bústofni heimsins i
sjónum milli þjóða i áföngum i
formi tiltekins hafsvæðis til
strandrikja, i stað þess að hann
gangi enn um sinn sjálfala á
„afréttum” heimshafanna, þar
til eitthvert Hafréttarheimsráð
kemur sér saman um framtið-
ar-forsjá hans.
— 0 —
öryggi þessa heimsmáls
verður strax og um allar aldir
að miðast við þarfir mannkyns
alls. Trygginguna fyrir þvi
verður að staöfesta með al-
þjóðareglugerð, fylgt til þess
itrasta af alþjóöalöggæzlu.
7. janiíar 1976.
Grindur i bátana eru framleiddar úr mahogany og er þaö loftþurrkað á
sérstakan hátt.
Bátar úr sjálfsala!
MÓ-Reykjavik — Ef þú hefur
hug á að smiða þér bát, getur
þú fengið teikningar og efni i
bátinn hjá bátadeild Sjálfsal-
ans h.f.
Þar er hægt aö velja um
fjórar mismunandi aðferðir. t
fyrsta lagi er hægt að fá útlits-
teikningu með innréttingum,
ásamt vinnuteikningum i
fullri stærð. Með þvi að velja
þá aðferð, þarf viökomandi að
útvega sér efni til bátasmiö-
innar sjálfur.
i öðru lagi er hægt að fá
grindur i báta hjá fyrirtækinu,
ásamt teikningum i fullri
stærð. t þriðja lagi er hægt að
fá grind ásamt klæöningu, og i
fjóröa lagi fæst allt efni i bát-
inn tiisniöið.
Fyrirtækið hefur á boðstól-
um fjölda teikninga, og geta
væntanlegir bátasmiöir valið
úr.
Hjúkrunarfélag íslands:
Beita verður félags-
legum aðgerðum til að
knýja fram samninga
FB—REYKJAVtK. A fundi i
Hjúkrunarfélagi Islands, sem
haldinn var 23. marz sl. var sam-
þykkt ályktun um samnings-
réttarmál opinberra starfs-
manna. Segir þar m.a. að reyna
skuli til þrautar að ná samkomu-
lagi við rikisvaldið um ný
samningsréttarlög og verkfalls-
rétt og auk þess nýja
kjarasamninga, en takist það
ekki, eigi opinberir starfsmenn
ekki annarra kosta völ en gripa til
Látum ekki herveldi móta
skoðanir okkar
Svo sem landsmönnum er
kunnugt, eigum við nú i
hörku-átökum við eitt voldug-
asta herveldi innan Atlantshafs-
bandalagsins. Landsmenn vita
einnig, að við erum þátttakend-
ur i þessu bandalagi, og höfum
verið það frá árinu 1949.
Sagt hefur veriö, að átök okk-
ar viö Breta, vegna útfærslu
fiskveiðilögsögu okkar, og her-
seta Bandarikjanna og Atlants-
hafsbandalagsrikjanna hér á
landi, séu tvö mál, er ekki megi
rugla saman og hafa beri að-
greind.
Að baki þvilikum yfirlýsing-
um er varla mjög mikil yfirsýn.
Okkur er gjarnt að tala um fæð
og smæð okkar, er við berum
okkur saman við aðrar þjóðir.
Stundum heyrist meira að segja
talað um, að tslendingar séu
fátæk þjóð.
Slikt ætti enginn að bera sér i
munn. Þvilikar yfirlýsingar
koma ekki frá sanngjörnum og
skynsömum mönnum. Við höf-
um verið meðal fárra tekju-
hæstu þjóða heims. En spyrja
mætti hvernig farið sé með það,
er aflast. Þótt við Islendingar
teljum okkur vanmegnuga með-
al stórþjóðanna ættum við um-
fram allt að varast það að láta
herveldi eða hernaðarbandalög
hafa mótandi áhrif á skoðanir
og ákvarðanatöku okkar, varð-
andi lands- og þjóðarhag.
Það hefur nú sem áður sýnt
sig við útfærslu fiskveiðilögsögu
okkar, aö tvær stórþjóðir ráðast
gegn okkur með ofbeldisaðgerð-
um og hótunum. Annað beitir
efnahagsþvingunum, en hitt
Bretar, beita fyrir sig flugher og
flota til rányrkju á fiskimiðum
hér við landið á ókynþroska
fiski. Hafa ber í huga að við
eigum núí þriðja þorskastríðinu
við þessar stórþjóðir.
Að visu hefur nú náðst sam-
komulag við Þjóðverja eftir að
þeir höfðu haft uppi við okkur
stórhótanir og beitt okkur við-
skiptaþvingunum, sem þeir
hafa raunar enn ekki aflétt, en
hafa þó lofað að beita sér
fyrir leiðréttingu á, samkvæmt
samningi okkar við tollabanda-
lagslöndin, og að atriði i þessum
samningi, sem kallað hefur
verið „bókun sex” taki gildi.
Bretarbeita fyrir sig hernum til
rányrkjunnar. Þeir blanda sem
sésaman striðsher og efnahags-
legu öryggi þjóðfélagsþegna
sinna.
Barátta okkar við þessar
þjóðir nú og einnig 1973, þegar
fært var út i 50 milur, er vafalit-
ið afleiðingar af óheillasámn-
ingi, er „viðreisnar-stjórnin”
svonefnda gerði við ofangreind-
ar þjóðir i þorskastriðinu
1958-1961, er fært var i 12 mil-
urnar, en þá beittu Bretar flota-
styrk sinum.
Bretar eru hér að visu með
sinn eigin flugher og flota á
fiskimiðum okkar að vinna sln
glæfraverk. En við skulum ekki
vera svo miklir kjánar að álita,
að Bretar einir blandi saman
striðsher og efnahag og auð-
lindanýtingu. Þetta er aðferð
hinna sterku, hvort heldur um
er að ræða þjóðir eða
einstaklinga, svo hefur alltaf
verið meðal mannkyns frá upp-
hafi vega, og mun verða nema
algjör hugarfarsbreyting verði
hjá hinum ráöandi öflum i
heiminum, og raunar öllu
mannkyni. Hefur ekki eitthvað
ruglazt, herrar minir, þegar
hernaðarbandalag gerir
hernaðarárás á land, sem er
bandalagsaðili og veitir auk
þess aðstöðu fyrir herstöðvar
þess og herstöðvarnar i landinu
eru þá taldar svo þýðingarmikl-
ar af foringjum bandalagsins,
að þær megi með engu móti
leggja niður?
Við vitum, að orð og yfir
lýsingar, sem nógu oft eru höfð
yfir, hafa áhrif, meiri eða
minni. Svo er einnig i hinum
pólitiska heimi. Þeir brezku
segja nefnilega við litlu karl-
ana, hér i norður Atlantshafinu
á eylandinu íslandi, sem er svo
mjög þýðingarmikið sagt fyrir
varnarkerfi vestrænna rikja, að
hernaður þeirra hér og árásir á
islenzkum fiskimiðum, sé óskylt
mál her- og varnarsamstarfi
Atlantshafsbandalagsins.
Ráðherrarog ráðamenn! Lát-
ið ekki blekkjast. Það er aug-
ljósthverju skólabarni, að Bret-
ar beita hernum hér á miðunum
meðal annars i efnahagslegum
tilgangi, svo og einnig af póli-
tiskum ástæðum heima fyrir.
Hefðum viðöfluganeigin her,
beittum við honum til vemdar
auðlindum okkar. Aðgerðir
stórveldisins eru i meira lagi
ÓÞOKKALEGAR gegn varnar-
lausri smáþjóð norður undir
heimskautsbaug, sem á i
baráttu við elda og is og önnur
óblið náttúruöfl.
Ef ekki tekst að varðveita
fiskimiðin við landið og stöðva
gengdarlausa rányrkju þeirra
og veiðar ókynþroska . þorsks,
blasir við hrun islenzka rikisins.
Stórfengleg saga ellefu hundruð
ára byggðar fengi hörmulegan
endi.
Of lengi hefur dregizt að menn
hugleiði þýðingu þess, að fiski-
miöin við Island eru sá grund-
völlur einn, sem fólkið i landinu
byggir afkomu sina á, og er
jafnframt eðlilegasti grundvöll-
urinn svo sem nýting landins
sjálfs til landbúnaðar, sem er
einnig afar þýðingarmikill þátt-
ur i tilveru okkar.
Menn verða að gera sér grein
fyrir þvi, að engar auðlindir
jarðarinnareru óþrjótandi, ekki
heldur fiskimiðin umhverfis
okkar hreina, tignarlega land.
Svo er einnig um gróður lands-
ind sjálfs, hann ber að nýta af
skynsemi. Skógunum var eytt
af þekkingarleysi og gáleysi og
neyð. Látum ekki fara á sama
hátt með fiskimiðin umhverfis
landið.
Við Islendingar munum að
likindum ekki sigra Breta með
vopnavaldi i fiskveiðideiiunni
eða verja aðrar auðlindir lands-
ins, beinum vopnum, þótt klipp-
ur og skæri hafi dugað vel gegn
herveldinu.
Það er lika til annað yfirlætis-
laust áhald, er við landsmenn
brúkum mikið og ekki sizt sjó-
menn. Það gæti einnig dugað vel
i striðinu við heimsveldið. Ég
leyfi mér að benda viðkomandi
yfirvöldum á bréf, sem vinur
minn ritaði einum skipherra
varðskipanna, Guðmundi
Kjærnested. Það er dagsett 14.
marz 1976.
Másseli, 18. marz 1976.
Guðni Þórarinsson.
félagslegra aðgerða til þess að
knýja fram samninga, sem þeir
geti við unaö.
Alyktun fundarins er á þessa
leið:
„Undanfarna mánuði hafa
farið fram viðræður milli Banda-
lags starfsmanna rikis og bæja og
fulltrúa rikisstjórnarinnar um
samningsréttarmál opinberra
starfsmanna.
Viðræðurnar hafa nú stöðvazt
vegna þess að rikisstjórnin hefur
á lokastigi málsins sett óaðgengi-
leg skilyrði, m.a. um atriði, sem
viðræðunefndir beggja aðila töldu
að þegar hefði náðst samkomulag
um — og ber að átelja slík vinnu-
brögð.
BSRB hefur lýst yfir, að ekki
verði framar unað úrskurði
gerðardóma sem lokastigi i
kjaradeilum og i þvi skyni dregið
fulltrúa sina út úr Kjaradómi og
Kjaranefnd.
Félagar i H júkrunarfélagi
Islands lita þvi svo á að ekki sé
unnt að gera kjarasamninga á
grundvelli samningsréttar-
laganna frá 1973.
Fundurinn er sammála um að
reynt skuli til þrautar að ná sam-
komulagi við rikisvaldið um ný
samningsréttarlög og verkfalls-
rétt, svo og nýjan kjarasamning.
Takist það ekki, telur fundurinn
að opinberir starfsmenn eigi ekki
annarra kosta völ en að gripa til
félagslegra aðgerða til að knýja
fram samninga sem þeir geti við
unað.
Hjúkrunarfélag íslands mun
fyrir sitt leyti jafnan hafa
forgöngu um að lifi og heilsu fólks
verði aldrei stefnt i hættu i
verkf allsaðgerðum. ”
Hjartacrepe
og Combi
lækkar úr kr. 196 hnotan
i kr. 176.
Ef keyptur er 1 kg.
pakki eða meira er
hnotan á kr. 150.
Það er kr. 3000 pr. kg.
Nokkrir Ijósir litir á
kr. 100 hnotan.
Sendum í póstkröfu.
HOF
Þingholtsstræti.