Tíminn - 25.06.1976, Blaðsíða 2

2
TÍMINN
Föstudagur 25. júní 1976
Landbúnaður og byggðaþróun
Fjölsótt ráðstefna
haldin á
Mó-Blönduósi. — Ráöstefna um aetlaö aö samþykkja ályktanir,
byggöaþróun og landbúnaö á heldur mun landbúnaöar- og
Noröurlandi var haldin i Fé- landnýtingarnefnd fjóröungs-

lagsheimilinu á Blönduósi 21. og
22. júnisi. Hátt á annaö hundraö
manns sótti ráöstefnuna. Auk
Norölendinga komu þar ýmsir
framámenn i landbúnaöarmál-
um viöar aö af landinu svo og
opinberir starfsmenn, sem
aö landbúnaöarmálum vinna.
Aöalbjörn Benediktsson form.
landbúnaöarnefndar fjóröungs-
sambands Noröurlands setti
ráöstefnuna, en þaö var fjórö-
ungssambandiö, sem gekkst
fyrir þessu ráöstefnuhaldi.
Fundarstjórar voru Kristófer
Kristjánsson og Jóhannes
Torfason.
A ráöstefnunni voru flutt 7
framsöguerindi auk þess sem
landbúnaöarráöherra ávarpaði
ráöstefnuna. Aö framsöguræö-
um loknum fóru fram miklar
umræöur, bæöi i umræöuhópum
og í ráðstefiiusal. Komu þar
fram f jölmörg atriði sem vert er
aö hafa i huga þegar rætt er um
landbúnaöinn og skipulag hans
og stööu i framtiðinni.
Ekki var þessari ráöstefnu
sambandsins undirbúa tillögur
á grundvelli ráöstefnunnar og
veröa þær tillögur lagöar fyrir
næsta þing fjóröungssambands-
ins.
Þegar Aöalbjöm Benedikts-
son sleit ráöstefnunni sagöi
hann m.a. aö ekki væri ljóst
hvort þessi ráöstefna heföi
markaö djúp spor i þróun land-
búnaðarmála, en hitt væri vist
aö hér heföu komiö fram fjöl-
mörg athyglisverö atriöi og
hagnýtar upplýsingar.
Sagöi Aöalbjörn aö þaö væri
ljóst aö bændur og samtök
þeirra yröu i náinni framtiö aö
berjast á mörgum vigstöövum
fyrir rétti sinum og til aö koma
málum sinum sem bezt fram.
Landbúnaöarnefnd fjóröungs-
sambandsins myndi nú taka
þær tillögur og ábendingar, sem
fram komu á þessari ráöstefnu
til nánari athugunar, en siöan
yröu málin rædd frekar á næsta
þingi sambandsins.
Nánar veröur fjallaö um ráö-
stefnuna i Tlmanum á morgun.
Halldór E. Sigurðsson landbúnaðarráðherra:
Bæta þarf félagslega
stöðu bændafólks
HALLDÓR E. Sigurösson land-
búnaöarráöherra ræddi I upphafi
um þýöingu landbúnaöar fyrir
þjóöarbúskapinn og sagöi þá m.a.
að reyna yröi aö koma i veg fyrir
þær miklu sveiflur sem verið
heföu i landbúnaöarframleiösl-
unni undanfarin ár, en nokkuö
hefur borið á þvi aö bændurhyrfu
frá mjóikurframleiöslu yfir i
sauðf járrækt og öfugt. Stuöla yröi
aö þvi aö mjólkurframleiðslan
færi fram þar sem hagkvæmast
væri, jafnframt þvi sem markað-
urinn væri fyrir mjóikurfram-
leiöslu. Þannig yröi t.d. aö stuðla
aö aukinni framleiðslu á Vest-
fjöröum, en þar skorti mjóik þótt
skilyröi til framleiðslu væru viöa
betri.
Spara verulegan
gjaldeyri
Þá nefndi ráðherrann aö stóran
hluta af gjaldeyrisforöa lands-
Guðmundur Sigþórsson delldarstjóri:
Þörf á heildarskipu-
lagi framleiðslumóla
GUÐMUNDUR Sigþórsson bún-
aöarhagfræöingur fjallaöi um
skipulagningu i landbúnaöi og á-
ætlanagerö. 1 upphafi dró hann
upp mynd af nokkrum megin-
stæröum, sem afmarka isl. land-
búnaö og ræddi siöan um mark-
aösmálin undanfarin ár. Siöan
gaf hann mynd af hvernig fram-
leiösla búvara skiptist eftir land-
svæöum á siöustu átta árum. A
þessu árabili, þ.e. frá 1967-1975
hefur fólki fjöigaö mest á Suður-
og Vesturlandi og er fjöigunin
þar 11%. A sama tima er fólks-
fjölgunin á landinu öllu 9,4%,en á
Noröurlandi hefur fólki fjölgaö
um 5,3%.
Þróun mjólkurframleiðslunnar
þetta tlmabil hefur verið allt
önnur en þróun fólksfjölgunar-
innar. A Suöur- og Vesturlandi
voru framleidd 443 kg mjólkur á
hvern Ibúa 1967 eöa 73% aö meö-
altali fyrir allt landiö. A Vest-
fjöröum var framleiðslan ámóta
mikil á hvern ibúa en á Norður-
landi var hún 1322 kg. á hvern
Ibúa eða 219% miöað viö meöaltal
fyrir landiö allt.
Þessi mynd hefur breytzt nokk-
uö á siöustu átta árum. Fram-
leiöslan á Suður- og Vesturlandi
er komin niöur í 388 kg á Ibúa eöa
68% aö landsmeöaltali og hefur
þvl lækkað um 5 hlutfallsstig.
Vestfiröir hafa falliö enn
meira I hlutdeild og eru fallnir
niöur i 59% en Norðurland hefur
aukiö sinn hlut úr 219% I 257%
mibað viö landsmeöaltal.
Þróun kindakjötsframleiðsl-
unnar hefur einnig verið nokkuö
önnur, en þróun mannfjöldans.
Vegna þessara breytinga hefur
oröiö aö flytja afuröir frá Norður-
landi til þéttbýlisins á Reykjanesi
og til Vestfjaröa með verulegum
tilkostnaöi. Taldi Guðmundur að
þessari þróun yröi aö gefa gaum
og skipuleggja framleiðsluna
meira eftir svæöum og þörfum
þeirra, en verið hefur.
Þessu næst ræddi Guðmundur
um samstarfsnefnd, sem land-
búnaöarráöherra skipaði 1974.
Starf þeirrar nefndar hefur eink-
um veriö tviþætt. Annars vegar
heildarstefnumörkun i fram-
leiðslumálum og svæöisbundnar
landbúnaöaráætlanir hins vegar.
Skýröi Guömundur siðan frá
störfum nefndarinnar og þeim
svæöisbundnu áætlunum, sem
hún hefur unniö aö.
Einnig skýröi hann frá þvi aö
þaö væri samdóma álit innan
landbúnaöaráætlunarnefndarinn-
ar aö brýn þörf sé á heildarskipu-
lagningu i framleiöslumálum
fyrir landbúnaöinn, sem I heild
þurfi aö liggja fyrir áöur en hægt
sé aö taka til skipulagningar ein-
stök svæöi og gera áætlun um
uppbyggingu þeirra.
Það væri þvi mjög aðkallandi
fyrir landbúnaöinn aö geröar
verði áætlanir um framleiöslu á_
landbúnaðarafuröum og fjárfest-
ingu I landbúnaöi á komandi ár-
um.
Meö slikri skipulagningu fjár-
festingar og framleiöslu væri
einnig gefið svar viö áróðri gegn
landbúnaöinum og þeirri gagn-
rýni aö landbúnaöurinn sé rekinn
stefnulaust og án tillits til hag-
kvæmni frá þjóðhagslegu sjónar-
miði.
Gunnar Guðbjartsson form. Stéttarsambands bænda:
AAinnkandi mjólkurdrykkja
en vaxandi neyzla ó kjöti
t erindi Gunnars Guöbjartssonar
kom fram aö nýmjólkurneyzla
hér á landi hefur aö jafnaöi veriö
meiri á hvern mann en á öörum
Noröurlandanna. Þó hefur
neyzlan á mann fariö minnkandi
á siöustu árum og nemur sá
samdráttur 2-2,5% á ári.
Hins vegar hefur neyzla á
smjöri fariö vaxandi, en verölag
á þvi hefur mun meiri áhrif ’á
neyzluna en verölagiö á ný-
mjólkinni. Einnig hefur verö á
smjörlíki haft áhrif á neyzlu
smjörs.
Forréttindi
smjörlíkisins
Gunnar gat þess aö framleiösla
á smjörliki hefur ýTnis forréttindi
fram yfir smjörframleiðslu.
Þannig eru t.d. felldir niöur alhr
tollar og söluskattur af vélum og
hráefni til smjörllkisframleiðsl-
unnar og einnig er sá innflutning-
ur undanþeginn yfirfærslugjaldi.
Hins vegar veröur aö greiða
söluskatt ogtolla af öllum vélum,
sem fengnar eru til smjörgeröar
og einnig þarf aö greiöa af þeim
innflutningi yfirfærslugjald.
Neyzla á rjóma hefur haldizt
nokkuð svipuö siöustu 15 ár séu
tekin meöaltöl hverra fimm ára.
En athuganir hafa leitt I ljós aö
neyzla rjómans breytist öndvert
viö veröbreytingar og með vax-
andi kaupgetu eykst neyzla á
honum. Hins vegar dregst hún
nokkuð saman vegna breytinga á
neyzluháttum.
Neysla á ostum hefur aukizt
verulega undanfarin ár og er það
aöallega afleiðing breyttra
Veröa samþykkt lög um landbúnaðarháskóla á Hvanneyri á næsta
þingi?
manna þyrfti ef ekki væru hér
framleiddar landbúnaöarafuröir.
Minnti hann einnig á aö oft gæti
þaö verið erfiðleikum háö aö
nálgast þær, eins og t.d. kom
fram i vetur i kartöfluleysinu.
Þá sagöi ráöherra aö leggja
þyrfti aukna áherzlu á rannsóknir
og nýjar framleiöslugreinar.
Ráöherrann vék aö þvi I ræöu
sinni aö útflutningur landbúnaö-
arafuröa væri mjög gjaldeyris-
skapandi og sagöi aö I fyrra heföi
gjaldeyristekjur af útfluttum
landbúnaöarafurðum numiö 8%
af gjaldeyristekjunum og fyrstu 9
mán. þessa árs næmi hún 9%.
Væri allt útlit fyrir aö 10% af
gjaldeyristekjum þessa árs
kæmu frá landbúnaðarafuröum.
Mest munar um i þessari aukn-
ingu aö framleiösla á ull- og
skinnavörum eykst sifellt og
kemur mestur hluti þeirrar fram-
leiðslu frá verksmiðjum SIS á
Akureyri og ýmsum prjónastof-
um viöar um Noröurland. Útflutt-
ar landbúnaöarafuröir á þessu ári
eru orönar 780 millj. kr.
Þessu næst vék ráöherrann aö
ráöum til aö spara gjaldeyri til
reksturs landbúnaöarins og gat
um nefndir sem settar heföu veriö
á fót til aö kanna hugsanlega
stækkun áburðarverksmiöjunnar
og hvernig auka mætti hey-
kögglaframleiöslu. Einnig sagöi
hann aö I sumar færu fram til-
raunir til aö blanda úrgangsfeiti i
heyköggla.
Þá ræddi landbúnaöarráðherra
um lög sem samþykkt heföu veriö
á alþingi sl. vetur en ræddi siöan
nokkuð um lánamál landbúnaö-
arins. Sagöi ráöherra aö þótt
þessi lán heföu hækkaö verulega
og lánareglum breytt I betra horf
þá vantaði enn verulega á aö
nægilega væri aöhafzt i þeim efn-
um.
Frumvarp um
búnaðarmenntun
á næsta þingi
Þá skýröi landbúnaöarráö-
herra frá þvi að á næsta þingi yröi
lagt fram frumvarp um búnaðar-
menntun á Islandi og væri þar
lagt til aö lögfest yröi aö Land-
búnaöarháskóli yrði á Hvanneyri.
Einnig gat hann þess aö nefnd
hefði verið sett á laggirnar til aö
gera tillögur um og skipuleggja
uppbyggingu Hólastaðar.
Þá yröu næsta vetur geröar til-
raunir í Garöyrkjuskóla rikisins i
Hverageröi hvernig nýta mætti
jarðhitann betur.
1 lok ræöu sinnar sagöist ráö-
herrann ekki vera svartsýnn á
framtiö isl. landbúnaöar en sitt-
hvað þyrfti aö gera til aö bæta
stööu hans. Gat hann sérstaklega
um hina félagslegu hlið og að
bændur og húsfreyjur yrðu að fá
sin fri eins og aörir þegnar þjóö-
félagsins.
Lagöi hann áherzlu á að efla
þyrfti landbúnaöinn sem útflutn-
ingsgrein. Sérstaklega þyrfti aö
auka útflutning á fullunnum iön-
aðarvörum. Einnig minntist hann
á stórkostlega möguleika meö
aukningu lax- og silungsræktar.
Skipuleggja þarf framleiösluna meö tilliti til markaöarins.
neyzluhátta. Meöalaukning er
3,9% á ári á hvern ibúa.
Þær mjólkurvörur, sem hér
hafa verið taldar skipta mestu
máli umþróuni mjólkurþörf. Meö
hliðsjón af fenginni reynslu frá
1960 er taliö aö mjólkurþörfin
veröi áriö 1980 117,7 miilj. kg. Til
samanburöar má geta þess aö
meöaltalsm jólkurþörfin á
árunum 1969 td 1973 var 110,6
miilj. kg. Samkvæmt þessu er
árleg aukning á notkun á mjólk
um 0,7% á ári, eöa aöeins
helmingur af árlegrifólksfjölgun.
Aukinn markaður
fyrir nautgripakjöt
Þessu næst vék Gunnar aö
neyzlu kjötvara og sagöi aö
70-75% af allri kjötneyzlu hér á
landi væri kindakjöt. Neyzla þess
væri breytileg frá ári til árs en
siðustu fimm £r heföi hún aö
Framhald á bls. 23