Fréttablaðið - 19.01.2006, Qupperneq 22

19. janúar 2006 FIMMTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI:
Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI:
550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
����������������������������
��������������� ����������������������������������������������
��������������������������������������������� �����
����������������������������������������
������������������ ��������
�������� ������������
����������������
��������� ���
�����������������
����������������
�������������������
��������������������������������
�������������������������������������
Heimurinn er alltaf að breytast
sem betur fer. Flest erum við hætt
að súrsa bringukolla og sundmaga
til manneldis. Bændur halda þó
áfram að súrsa hey, þótt plastpok-
ar hafi leyst gömlu súrheysturn-
ana af hólmi. Súrsun er gömul
og góð geymsluaðferð til sjós og
lands og gengur nú í endurnýjun
lífdaganna í iðnaði, verzlun og
þjónustu. Hér segir frá því.
Þetta byrjaði í þjónustugeiran-
um, þar sem fjarskiptabyltingin
hafði keyrt símakostnað niður í
næstum ekki neitt, einnig milli
landa í krafti frívæðingar í við-
skiptum. Snjallir og útsjónarsamir
framkvæmdastjórar í Bandaríkj-
unum og Evrópu sáu það í hendi
sér, að það gat borgað sig að súrsa
símaþjónustuna með því að senda
hana til Indlands. Hvers vegna
skyldu þeir nota dýran mannskap
heima fyrir til að svara í símann
hjá sér, ef þeir gátu keypt sömu
þjónustu á Indlandi við miklu
lægra verði? Indverjar kunna
ensku, engin fyrirstaða þar. Þeir
héldu m.a.s. námskeið til að kenna
indverskum símsvörum margs
konar málhreim, svo að símtölum
frá Texas er svarað þýðum suð-
urríkjarómi. Hringjarinn hefur
ekki hugmynd um, að hann er að
tala við Indland. Teningunum var
kastað.
Súrsun út á við í atvinnurekstri
er í reyndinni geymsluaðferð eða
kannski réttara sagt umskipun-
araðferð líkt og súrsun matar og
heyja: vinnuveitandinn geymir
sér og öðrum staðbundið vinnu-
afl með því að umskipa því inn
á arðvænlegri brautir. Vinnandi
hugir og hendur rata ekki að vísu
alltaf beint í betur launuð störf og
geta því þurft að afla sér nýrrar
þekkingar og þjálfunar í millitíð-
inni eða jafnvel sæta iðjuleysi, en
á endanum finna flestir sér eitt-
hvað gott og gagnlegt að gera. Það
er reglan. Atvinnuleysi er undan-
tekningin.
Súrsun tekur á sig margar
myndir á vinnumarkaði. Fisk-
verkunarstöðvarnar hringinn
í kringum Ísland flytja nú inn
erlent vinnuafl í stórum stíl og
hafa gert það um árabil, því að
Íslendingar fúlsa nú flestir við
fiskverkun. Ætli veiðarnar séu á
sömu siglingu? Kannski. Útvegs-
menn leita nú sumir að erlendum
mannskap á skipin. Hvað um það,
súrsun inn á við í fiskvinnslu sér
til þess, að beggja hag er borg-
ið. Erlendir verkamenn þiggja
glaðir betri kjör en þeim bjóðast
heima hjá sér. Heimamenn finna
sér heldur aðra og betur launaða
vinnu. Útlendingarnir ná smám
saman nógu traustri fótfestu á
nýjum slóðum til að geta keppt við
heimamenn um ýmis önnur störf:
þeir verða smám saman Íslend-
ingar.
Svipuðu máli gegnir um fram-
kvæmdirnar fyrir austan. Sjötti
hver íbúi Austurlands er nú
útlendingur, segja þau á Hagstof-
unni. Innflutningur verkafólks að
utan gerir okkur kleift að vinna
verk, sem ella hefðu orðið okkur
ofviða, og hjálpar okkur í ofaná-
lag að halda verðbólgunni í skefj-
um. Súrsun inn á við í heilbrigðis-
þjónustunni er angi á sama meiði:
álitlegur hluti starfsfólks sjúkra-
húsanna er nú af erlendu bergi
brotinn, af því að Íslendingar
fúlsa flestir við þeim launum, sem
þar eru í boði. Skólakerfið færi
kannski sömu leið, ef nógu margir
útlendingar kynnu nóg í íslenzku
til að kenna börnum og unglingum
að lesa og skrifa. Ég keypti bens-
ín af Kínverja við Skúlagötuna í
Reykjavík um daginn; hann hefur
verið hér í tíu ár og talar óaðfinn-
anlega íslenzku. Og ég heyrði
ekki alls fyrir löngu síberíska
söngkonu syngja Draumalandið
og Litfríð og ljóshærð í Salnum
í Kópavogi; hún fór svo vel með
lögin og textann, að tárin flóðu
niður kinnar áheyrenda. Svona á
lífið að vera.
Ég hef heyrt stjórnendur
bandarískra fyrirtækja lýsa
áhyggjum af því, að öll þessi
súrsun út og suður geti gengið of
langt. Það er fínt að súrsa ýmis
þjónustustörf inn og út, segja
þeir, t.d. ræstingar og símsvör-
un. En getum við leyft okkur að
súrsa hátæknistörfin líka? Nei, þá
er voðinn vís. Forstjórarnir lýsa
bandarískum unglingum, sem
hugsa sem svo: hví skyldum við
slíta okkur út við að læra stærð-
fræði, ef við getum hvort sem er
keypt alla heimsins útreikninga
af sprenglærðum Indverjum?
Þarna er sóknarfæri handa Ind-
landi, því að þar eru nokkrir beztu
tækniháskólar heims og fjölmörg
hátæknifyrirtæki í fremstu röð,
einkum í Bangalor. Þessi keppni
frá Indlandi ætti þó að réttu lagi
að brýna fyrir Bandaríkjamönn-
um og öðrum nauðsyn þess að
halda vöku sinni. Bæði löndin geta
hagnazt á því að súrsa vinnuaflið
á báða bóga. Margir vel menntað-
ir Indverjar eru nú aftur komnir
heim til að leggja hönd á plóg að
loknu löngu starfi í Bandaríkjun-
um og Evrópu.
Súrsun og símaþjónusta
Í DAG
SÚRSUN
ÞORVALDUR
GYLFASON
Snjallir og útsjónarsamir fram-
kvæmdastjórar í Bandaríkjun-
um og Evrópu sáu það í hendi
sér, að það gat borgað sig að
súrsa símaþjónustuna með því
að senda hana til Indlands.
Ýmsir hafa orðið til að hylla þá ákvörðun Þorgerðar Katr-ínar Gunnarsdóttur menntamálaráðherra að skipa ekki nýja fjölmiðlanefnd án þátttöku stjórnarandstöðuflokk-
anna. Vissulega er sú leið gæfuríkari að fela sérfræðingum að
semja tillögur um ný fjölmiðlalög út frá skýrslu þverpólitísku
fjölmiðlanefndarinnar frá síðasta ári og í samráði við alla flokka,
í stað þess að leggja upp í aðra vegferð án stjórnarandstöðunnar
eins og gert var í byrjun árs 2004 og endaði með synjun forseta á
fjölmiðlalögum ríkisstjórnarinnar. Þetta samráð má lofa en það
er hins vegar allt annað mál hvort skýrsla fjölmiðlanefndarinn-
ar frá síðasta ári sé heppilegt vinnugagn.
Það er í raun illskiljanlegt af hverju menntamálaráðherra
hafnaði hugmynd stjórnarandstöðunnar um nýja fjölmiðlanefnd
sem tæki fjölmiðlamarkaðinn í heild til skoðunar, þar með talið
stöðu og hlutverk RÚV. Því hefur áður verið haldið hér fram að
þátttaka ríkisljósvakamiðlanna á auglýsingamarkaði sé í raun
samkeppnishindrun sem komi í veg fyrir að fleiri aðilar geti
spreytt sig á ljósvakamarkaði.
Í skýrslu þverpólitísku nefndarinnar frá því í fyrra kemur
fram að „aðgangsþröskuldurinn“ inn á íslenskan fjölmiðlamark-
að sé enn mjög hár og er talið upp því til stuðnings að nýir ljós-
vakamiðlar og prentmiðlar þurfi að tryggja sér dreifingu á efni
sínu til almennings og að verð á ýmsu ljósvakaefni sé orðið mjög
hátt. Þessi atriði eru hins vegar bæði yfirstíganleg. Útsending-
arásir sjónvarps eru ekki lengur takmörkuð auðlind og framboð
af sjónvarpsefni er yfirdrifið nóg. Íslenskt auglýsingafé er hins
vegar takmarkað og um það berjast ríkisfjölmiðlarnir við einka-
fyrirtæki með kjafti og klóm.
Í skýrslu nefndarinnar frá því í fyrra er í fjölmörgum atriðum
tæpt á mikilvægi þess að hér starfi fjölbreyttir fjölmiðlar. Í skýrsl-
unni kemur líka fram sú skoðun að með arðsemiskröfu til fjöl-
miðla verði þeir háðir auglýsendum og reyni þar af leiðandi að ná
til sem flestra sem aftur komi niður á almannaþjónustukröfunni.
Ef gengið er út frá þessum punktum sem hér hafa verið nefndir úr
skýrslunni væri hægt að slá tvær flugur í einu höggi ef RÚV færi
af auglýsingamarkaði, annars vegar skapaðist stóraukið svigrúm
fyrir samkeppni á ljósvakamarkaði og hins vegar gæti stofnunin
einbeitt sér að almannaþjónustu í stað þess að standa í vinsælda-
keppni við einkastöðvarnar.
Hitt er svo ekki síður umhugsunarefni hversu heppileg þessi
skýrsla er sem bakgrunnur fyrir ný fjölmiðlalög. Einn helsti heim-
ildarmaður síðustu fjölmiðlaskýrslu er bandaríski fjölmiðlafræði-
prófessorinn Robert McChesney. Um hann hefur meðal annars
verið skrifað að sem fjölmiðlafræðingur hafi hann fyrst og fremst
áhyggjur af því sem hann álítur vera ósamkvæmni milli annars
vegar fjölmiðlasamsteypna sem eru mettaðar af auglýsingum og
drifnar áfram af einbeittri hagnaðarvon, og tjáskiptakröfum lýð-
ræðisþjóðfélags hins vegar. Hugmyndafræði McChesney gengur
út á að leysa þessa meintu ósamkvæmni með stórfelldum niður-
greiðslum til fjölmiðla sem eru ekki gerðar arðsemiskröfur til,
öflugum auðhringamálarekstri til höfuðs fjölmiðlasamsteypum og
strangri reglusetningu um fjölmiðla sem eru ekki í ríkiseign.
Þessi einn helsti heimildarmaður fjölmiðlaskýrslunnar, sem for-
svarsmenn Sjálfstæðisflokksins hafa sagt að gangi að þeirra mati
of skammt, er sem sagt langt til vinstri við bandaríska Demókrata-
flokkinn og talsmaður mikilla ríkisafskipta og niðurgreiðslustjórn-
mála. Er nema von að maður klóri sér í kollinum?
SJÓNARMIÐ
JÓN KALDAL
Taka verður stöðu Ríkisútvarpsins á markaði
með í reikninginn ef smíða á ný fjölmiðlalög.
Boðberar aukinna
ríkisafskipta
Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.

Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
5 0 50
FYLGIR F ÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAG
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.

Stóriðjustefnan ræður
Staðan sem komin er upp í málefnum
friðlandsins í Þjórsárverum og Norð-
lingaölduveitu kemur vafalaust mörgum
í opna skjöldu.
Sumir hafa haft á orði að ekki sé hægt
að slá framkvæmdirnar af fyrir fullt og
allt án þess að bent sé á aðra kosti til
orkuöflunar fyrir Landsvirkjun.
Á hinum enda þessa máls er vitan-
lega sú stefna sem í gildi er af hálfu
stjórnvalda og gengur undir nafninu
stóriðjustefna eða sú stefna að laða
að erlendar fjárfestingar í orkufrekum
iðnaði.
Verði horfið frá þeirri stefnu blasir við
að engin þörf verður fyrir stórvirkjanir á
fimm ára fresti hér í landinu. Orkuþörfin
ykist hugsanlega um tvö prósent til
almenna nota ár hvert ef engin væri
stóriðjustefnan.
Þrýstingurinn á nýtingu vatns- og
jarðgufuaflsins er með öðrum orðum til
kominn vegna viðleitni stjórnvalda til að
efla þjóðarhag með þess háttar nýtingu
auðlindanna. Þessi áhersla er fyrst og
síðast pólítísk stefna.
Að „eyjabakka“ út úr málinu
Stjórnarliðar virðast nú einn af öðrum
vera að „eyjabakka“ út úr Norðlinga-
ölduveitu. Kristinn H. Gunnarsson,
þingmaður Framsóknarflokks-
ins, er meðflutningsmaður að
þingsályktunartillögu stjórn-
arandstöðunnar um stækkun
friðlandsins í Þjórsárverum.
Tillagan var lögð fram á
Alþingi í gær. Kristinn
er varaformaður
umhverfisnefndar
Alþingis og kveðst
hafa hlýtt á orð
formanns nefnd-
arinnar, Guðlaugs Þórs Þórðarsonar
Sjálfstæðisflokki sem sagt hefur að
tilfinningarök séu einnig gild rök í mál-
inu. Hann skorar á Guðlaug að fylgja
sér og minnir á friðun Guðlaugstungna
norður í landi sem umhverfisráðherra
tilkynnti um fyrir skemmstu. Kristinn
ljóðar á formann sinn í nefndinni með
svofelldum hætti:
Umhverfisnefndarformaðurinn er
fremstur af þingmönnum ungum.
En vill hann nú verja Þjórsárver
að vernduðum Guðlaugstungum?
Kristján Möller þingmaður frá
Siglufirði hlýddi á vísuna á göngum
þingsins og spurði um hæl: „ Má
ekki bæta við 0,001 fermetra
við friðland Guð-
laugstungna og friða
í leiðinni tungu
Guðlaugs.
johannh@frettabladid.