Fréttablaðið - 16.07.2006, Blaðsíða 10

16. júlí 2006 SUNNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
NFS Í BEINNI
Á VISIR.IS
35.000 gestir vikulega
sem dvelja í u.þ.b. eina klst. hver.
Auglýsingasími 550 5000.
Í DAG
LOFTSLAGSHLÝN-
UN
ILLUGI
GUNNARSSON
En vandinn er sá að Kyoto-
samningurinn getur ekki með
góðu móti þvingað ríki til að
standa við skuldbindingar sín-
ar. Það er reyndar leitun að al-
þjóðlegum samningi sem hefur
náð að binda þannig fullvalda
ríki að hægt sé að koma við
refsingum ef ekki er staðið við
ákvæði samningsins.
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir, Sigríður
Björg Tómasdóttir og Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Björgvin Guðmundsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á
FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING:
Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Lífeyrissjóðir eru ásamt stórum fjárfestum og fjármálstofn-unum hryggjarstykki í uppbyggingu atvinnulífsins. Stofn-un þeirra og skylduaðild að þeim er eitthvert mesta gæfu-
spor sem þjóðin hefur stigið. Lífeyrissjóðirnir hafa stutt við
uppbyggingu fyrirtækja og átt ríkan þátt í að þróa verðbréfa-
markað hér á landi. Sú þróun hefur verið uppspretta mikilla
tækifæra.
Lífeyrissjóðir hafa úr miklum fjármunum að spila sem eru
eign þeirra sem í þá greiða. Slíkum fjármunum fylgja mikil völd
og völdum fylgja einnig þeir sem sólgnir eru í þau. Mikilvægt er
að fyrirkomulag slíkra sjóða í eigu almennings sé þannig að
völdin séu dreifð og afmörkuð sé sú stund sem menn sitja að
slíkum völdum.
Á stundum hefur verið erfitt að draga aðra ályktun af ákvörð-
unum sjóðanna en að þar hafi menn verið að taka þátt í viðskipta-
pólitískum slag. Slíkt er afar óheppilegt og til þess fallið að draga
úr trausti á sjóðunum og veikja möguleika þeirra til að nýta sér
tækifæri á markaði. Innan lífeyrissjóðanna sjálfra hefur á und-
anförnum árum farið fram umræða um hvernig með valdið skuli
farið. Sú umræða hefur leitt til þess að mun minna ber á grun-
semdum um að annarleg sjónarmið ráði ákvörðun sjóðanna. Það
er vel.
Lífeyrissjóður verslunarmanna auglýsti í kjölfar breytinga á
hluthafahópi Straums-Burðaráss að hlutur hans í sjóðnum væri
til sölu. Um var að ræða hlut sem slagaði hátt í tíu milljarða
króna að virði. Afleiðing þessa var að gengi bréfanna lækkaði
skart og þar með verðmæti þeirra bréfa sem sjóðfélagar sjóðs-
ins eiga í félaginu. Slíkt getur tæplega talist skynsamleg ráð-
stöfun.
Óánægja er meðal stærstu hluthafa Straums með þessa ráð-
stöfun sjóðsins. Fulltrúar FL Group hafa tjáð þá óánægju og
varpað fram hugmyndum um að beina starfsmönnum sínum
annað en í Lífeyrissjóð verslunarmanna.
Viðbrögð hafa verið harkaleg, meðal annars á þeirri forsendu
að þarna sé verið að leggja til að einhvers konar fyrirtækjasjóð-
ur verði stofnaður. Ekki verður séð að um slíkt sé að ræða, enda
ekkert fylgi við að taka upp sjóði líka þeim sem tíðkast í Banda-
ríkjunum og Bretlandi með tilheyrandi óöryggi fyrir sjóðfélaga.
Slík viðbrögð við gagnrýni á vinnulag eins lífeyrissjóðs eru
tæpast réttlætanleg. Gagnrýnin ætti einmitt að opna tækifæri á
opinni og skynsamlegri umræðu um hvernig lífeyrissjóðum er
best fyrir komið. Hún gefur tækifæri til að ræða grundvallar-
spurningar um sjóðfélagalýðræði og frelsi launamanna til að
velja eigin lífeyrissjóð. Það er vissulega mikilvægt að festa og
skýrar reglur séu um stjórnun og fjárfestingar sjóðanna. Aukin
aðkoma eigenda sjóðanna þarf ekki að koma í veg fyrir að stöð-
ugleiki ríki um rekstur þeirra, enda þótt hluti fulltrúa í stjórnum
þeirra sé kosinn af sjóðfélögum. Aukinn réttur hvers og eins til
að ákveða sjálfur í hvaða sjóð er greitt myndi örva sjóðina til
dáða og efla samkeppni á milli þeirra um að ávaxta pund sitt
sem best.
Það er ástæðulaust að gefa sér niðurstöðu fyrirfram. Lífeyr-
issjóðirnir hafa mikilvægt aðhaldshlutverk á markaði og hlut-
verk umræðu sem þessarar er mikilvægt til að skapa aðhald hjá
lífeyrissjóðunum sjálfum. Það hafa allir gott af slíku.
SJÓNARMIÐ
HAFLIÐI HELGASON
Ágætt er að hreyfa við umræðum um stöðu
lífeyrissjóðanna og fyrirkomulag þeirra.
Völd og verklag
lífeyrissjóða
Ég hef tekið eftir því að sumir tals-
menn umhverfisverndar á vinstri
kantinum eru pínulítið órólegir
þessa dagana. Það virðist allt ganga
vel, fleiri og fleiri átta sig á mikil-
vægi þess að við verndum umhverf-
ið og gætum þess að nýta það á
skynsamlegan hátt. Reyndar er
þessi hugsun inngróin okkur
Íslendingum, við eigum svo mikið
undir því að nýta náttúruauðlindir
okkar á skynsaman og sjálfbæran
hátt.
En hvað veldur þessum óró-
leika? Jú, óþægindin sem sumum
finnst felast í því þegar þeim fjölg-
ar sem eru á sama máli og þeir
sjálfir. Gjarnan eru þetta menn og
konur sem litlu hafa látið sig varða
skoðanir fjöldans og talið það til
marks um góðar gáfur að vera í
minnihluta. Vinstrisinnaðir
umhverfisverndarsinnar hafa af
því áhyggjur að þeir séu að missa
eitt besta baráttumálið sitt í hend-
urnar á öllum hinum flokkunum.
Allir virðast orðnir grænir, meira
að segja iðnaðarráðherrann. Þetta
finnst þeim svona jafn pirrandi
eins og sumum gömlum Chelsea
aðdáendum finnst það heldur ódýrt
að flykkjast til liðsins núna, loksins
þegar eitthvað er farið að ganga
eftir öll mögru árin. Og þá byrjar
metingurinn, ég er meiri umhverf-
issinni en þú o.s.frv. En þannig er
það nú bara, umhverfismál, nýting
náttúrunnar og vernd hennar eru
mál sem allir íslenskir stjórnmála-
flokkar hafa látið og láta sig miklu
varða og er það vel.
Kyoto
Kyoto-samningurinn á að taka á
hnattrænum áhrifum gróðurhúsa-
lofttegunda. Engum vafa er undir-
orpið að veröldin er að hitna og
hluta þeirrar hitnunar má rekja til
athafna okkar mannanna. Vandinn
sem vísindamenn hafa staðið
frammi fyrir er að finna út hversu
mikið má rekja til mannanna og
hversu mikið til náttúrulegra
sveiflna. Það er flókið mál, og ekki
er langt síðan mikill fjöldi vísinda-
manna var þeirrar skoðunar að
kólnandi loftslag benti til þess að
ísöld væri á næsta leiti.
Vísindasamfélagið þarf því tíma
til að greina mögulegar afleiðingar
þessarar þróunar, til dæmis skiptir
höfuðmáli hver áhrif hlýnandi
loftslags verða á Golfstrauminn.
En það er nauðsynlegt að hafa allan
vara á og því eðlilegt að reynt sé að
grípa til aðgerða til að hemja
útblástur gróðurhúsalofttegunda.
Það eru klárlega efri mörk á því
hversu mikið við getum leyft okkur
að hleypa CO2 út í andrúmsloftið.
Kyoto er tilraun til að leysa þann
vanda. Því miður virðist margt
benda til að sú tilraun mistakist.
Misjafn árangur
Það er áhugavert að skoða hvernig
sumar þeirra þjóða sem hafa skrif-
að undir samninginn standa sig.
Danir skuldbundu sig til að draga
úr mengun sinni um 21% á samn-
ingstímanum en árið 2003 höfðu
þeir aukið mengun sína um rúm
6%. Austurríkismenn eru litlu
skárri, þeir höfðu á sama tíma
aukið sína mengun um tæp 17% en
eru skuldbundnir til að minnka
hana um 13%. Svíar hafa staðið sig
vel og reyndar Bretar líka, en ESB
sem heild á langt í land með að ná
að fylgja eftir ákvæðum Kyoto. En
vandinn er sá að Kyoto-samningur-
inn getur ekki með góðu móti
þvingað ríki til að standa við skuld-
bindingar sínar. Það er reyndar
leitun að alþjóðlegum samningi
sem hefur náð að binda þannig full-
valda ríki að hægt sé að koma við
refsingum ef ekki er staðið við
ákvæði samningsins. Sérstaklega
er þetta flókið með loftslagið því
ekki er um að ræða skýrt skil-
greinda hagsmuni einstakra ríkja
ef einhver brýtur reglurnar eins
og gerist til dæmis hjá Alþjóðavið-
skiptastofnuninni.
Samkomulag um aðferð
Nóbelsverðlaunahafinn í hagfræði,
Thomas C. Schelling, hefur bent á
að aðferðin sem Kyoto byggir á sé
ekki líkleg til skila árangri vegna
þess að þar er ekki samið um
aðferð heldur fyrst og fremst
markmið. Hann bendir á að nær sé
að horfa til þess hvernig samstarf-
inu í NATO var komið á og einnig
til þess hvernig Marshall-áætlunin
var framkvæmd. Á síðari stigum
Marshall-áætlunarinnar þurftu
ríkin sem nutu aðstoðar að leggja
fram áætlun um þarfir sínar og
hvernig þau hygðust verja styrkn-
um. Á grundvelli þessa þurftu ríkin
að koma sér saman um hvernig
ætti að úthluta hinum takmörkuðu
gæðum sem fólust í Marshall-
aðstoðinni.
Í samstarfinu í NATO þurftu
ríkin að koma sér saman um hvað
hvert og eitt þeirra gæti lagt af
mörkum til samstarfsins. Sama
gildir um mengunarkvótana, segir
Schelling, þeir eru takmarkaðir og
því betra að ríki komi sér saman
um aðferðir til að ná árangri held-
ur en að setja bara töluleg mark-
mið og láta þar við sitja. Hvert ríki
þyrfti að leggja fram áætlun um
hvernig það hygðist draga úr
mengun og önnur ríki þyrftu að
leggja blessun sína yfir þá áætlun.
Þannig myndast gagnkvæmt sam-
komulag á milli ríkja sem líklegra
er að haldi betur en Kyoto-sam-
komulagið sem við búum nú við.
Kyoto og Schelling
AUGL†SINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA
Sögurnar, tölurnar, fólki›.
Vinsælt starf
Bæjar- og sveitarstjórnir hafa verið að
auglýsa eftir bæjarstjórum undanfarnar
vikur. Sumir kjósa að ráða utanað-
komandi einstakling til starfans í stað
þess að kjörinn fulltrúi gegni því.
Virðist þetta vera eftirsóknarverð störf.
Til dæmis sóttu 23 einstaklingar um
stöðu bæjarstjóra á Grundarfirði. Voru
margir hæfir einstaklingar í þeim hópi.
Meðal annars var Ásthildur Sturludóttir,
dóttir Sturlu Böðvarssonar samgöngu-
ráðherra, meðal umsækjenda.
Ítök Sturlu á Snæfellsnesi
eru nokkur eftir að hann
var lengi bæjarstjóri í
Stykkishólmi. Það varð
samt ekki til þess að sjálf-
stæðismenn á Grund-
arfirði réðu Ásthildi.
Atvinnubæjarstjórinn
Guðmundur Ingi Gunn-
laugsson hreppti hnossið.
Leiðin úr Ráðhúsinu
Það er ekki bara áhugi á bæjarstjóra-
starfinu á Grundarfirði. Alls bárust
20 umsóknir um starf bæjarstjóra í
Fjarðabyggð. Þar á meðal er umsókn
Helgu Jónsdóttur borgarritara Reykja-
víkurborgar. Virðist hún ætla að freista
gæfunnar fyrir austan eftir að hafa
verið hafnað embætti ráðuneytisstjóra
félagsmálaráðuneytisins. Helga
hefur í einhvern tíma verið
að líta í kringum sig eftir nýju
starfi. Ef til vill fer ekki vel um
hana í Ráðhúsinu umkringd
borgarfulltrúum og trúnaðar-
mönnum Sjálfstæðisflokks-
ins. Helga hefur verið dyggur
stuðningsmaður Ingibjargar
Sólrúnar Gísladóttur og er
eiginkona Helga H. Jónssonar
fréttamanns á Sjónvarpinu. Spurning
hvort það sé laust starf fréttaritara í
Fjarðabygg enda nóg um að vera þar.
Stórlaxastjórn
Á miðvikudaginn verður sannkölluð
stórlaxastjórn Straums-Burðaráss
fjárfestingabanka kjörin á hluthafa-
fundi. Það er ekki á hverjum degi
sem umsvifamestu fjárfestar Íslands
koma saman við stjórnun eins félags.
Björgólfur Thor Björgólfsson, sem er
ríkastur Íslendinga, verður þar í forystu.
Um borð með honum verða Jón Ásgeir
Jóhannesson, forstjóri Baugs, og
Hannes Smárason, forstjóri FL Group,
sem einnig eiga vel fyrir salti í graut-
inn. Í sameiningu ættu þeir að geta
ávaxtað pund Straums-Burðaráss
ásamt tveimur öðrum stjórnar-
mönnum. bjorgvin@frettabladid.is