Tíminn - 20.08.1978, Blaðsíða 13

Sunnudagur 20. ágúst 1978
13
hressari i' bragöi, þó aö mikiö
vantaöi á aö hann léki viö hvern
sinn fingur. Ekki þurfti ég aö
spyrja hann frekar. Ég vissi aö
þau áttu skuldlausa fjögurra
herbergja íbiiö i' Noröurmýrinni.
Taldi ég mig ekki hafa fundiö
verulega fátækan landa þar sem
hann átti i hlut. Upp frá þvi fór ég
stundum aö láta i' ljós vafa um aö
fátækir fyndust hér á landi enn.
Nýlega sagöi þó ung kona mér aö
þvi væri ekki aldeilis aö heilsa.
Sjálf væri hún vel kunnug mjög
fátækri konu. Beröist hún i bökk-
um, fjögurra barna móöir. Ynni
hún fyrir þeim lon og don i tólf til
fjórtán tima á dag meö þvi aö
dagsverkiö meö þvi aö leyfa hug-
anum aö lyftast til sannleikans og
til æöri heima og æöra ljóss meö
tilstyrk hinnar hljóöu, hógværu
og fögru hugsjónar sem fólgin er I
listasmiö Hallgrimskirkju.
Kirkjan er teiknuö af mikilli
andagift af húsameistara rikis-
ins, Guöjóni heitnum Samúels-
syni. Tókst honum meö algildri
list sinni aö láta hana i' senn
standa islensku stuölabergi lik,
um leiö og hún viröist gædd þeirri
eigind, aö engu er likara en aö
hún sé aö hefja sig upp til sins
uppruna I æöra heimi.
27. október siöast liöinn var
303ja ártiö Hallgrims Pétursson-
ar. Þegar séra Ragnar Fjalar
Lárusson minntist þess i stólræöu
sinni, sagöi hann aö sálmar
Hallgrims veiti enn birtu og yl
sem hin lifandi og sterka trú
skáldsins átti. Séra Ragnar sagöi
ennfremur:
„Hann hefuráreiöanlega i sárri
neyöfundiö fyrirheitiösem er öllu
æöra: „Sjá ég er meö þér og
varöveiti þig hvert sem þú ferö”.
Passiusálmarnir og aörar kristi-
legar bókmenntir uröu þjóö vorri
þær lindir sem ausiö varö úr, þótt
brunnurinn úti væri frosinn, og
lækurinn hulinn þykkum skafli”.
„Þessi erfiöi kapituli”, sagöi
séra Ragnar, „i sögu þjóöarinnar
er nú liöinn. Allt hiö ytra hefur
breytst til hins betra. Rafmagniö
hefur gefiö oss ljós og yl. Hlý hús
og djúpir stólar eru nú hlutskipti
vort. Jafnvel veöráttan hefur
breytst og batnaö, svo aö þaö er
varla aö vér skiljum alla erfiö-
leikana, sem þjóö vor varö aö
þola á liönum árum”.
I framhaldi af þessum oröum
séra Ragnars er nú timabært aö
viö sameinumst öll I þvi aö auö-
sýna Hallgrimskirkju þann sóma
aö fullgera hana sem fyrst. Marg-
ir hafa gefiö kirkjunni þakkar-
gjafir fyrir þaö sem hún og fyrr-
verandi og núverandi þjónar
hennar veita sálum þeirra i si-
fellu. Hefur hún einnig reynst
ágætlega til áheita og framlög til
hennar má draga frá skatti.
Starf allrar kirkjunnar hér á
landi þarf einnig mjög aukinn
stuöning þar eö hún er nú fjár-
hagslega mjög aöþrengd. Henni
hafa oft ekki veriö leyföar þær
hækkanir sem flestum öörum
hafa veriö leyföar og eru þvi
sóknargjöldin ótrúlega lág, og i
rauninni oss til skammar. Vera
má aö kirkjan hafi veriö einum of
þolinmóö og meö of hógvært geö.
Engin gagnrýnihefur komiöfram
á reikninga kirkjunnar i þessu
sambandi, og skorum viö hér með
á sparnaöarnefndina aö hún sjái
sér fært aö spara einhversstaöar
annarsstaöar en bara viö kirkj-
una, og leyfi þá hækkun sem hún
þarfhast.
Einstaklingar geta lagt kirkj-
unni miklu meira liö en veriö hef-
ur og biðjum viöþá aö gera betur.
Þá getum viö lika glaöst betur á
góöri stund er vér sjáum hinn
fagra,ljósa turn hennar á dagleg-
um vegi okkar, með krossinn,
tákn gleðilegs lifs bæöi hér á'
jöröu sem á himni sem er í raun-
inni hinn þrieini vegur, sannleik-
ur og lifiö sjálft.
prjóna lopapeysur i' mjög stórum
enilla innréttuöum kjallaraá ein-
býlishúsi sem þau væru aö
byggja.
,,En hvernig er þaö meö mann-
inn hennar?” spuröi ég.
,,Ja, hann er á námsstyrkjum
og gengur i háskólann. En henni
finnst aö honum væri nær aö
hjálpa sér til aö vinna fyrir börn-
unum og húsinu”.
í svipaöan streng tók ungur
maöur sem sagöi frá fátækri syst-
ur sinni. Haföi hún oröið aö hætta
að vinna sökum nýfædds barns
sem hún og maöur hennar höföu
eignast. Hann haföi bara skitnar
hundraö og niutiu þúsundir á
mánuöi.Þegar búiöværi aö borga
matinn og upphitunina, fötin, raf-
magnið og skattana væri sko ekki
mikið eftir.
„En hvernig er þá meö húsa-
leiguna?” spuröi ég.
„Tja, þau eiga náttúrulega sina
eigin Ibúð eins og allir aörir”.
Eiga þau náttúrulega sinn eigin
bíl lika?” spurði ég áfram.
„Júvisteiga þau hann, en þetta
er samt engin afkoma”, svaraði
maöurinn.
Nú, náttúrulega er enginn
ánægður meö svona afkomu og
veröurþvf aö gera kröfur um bætt
ástand og kjör. En flestir vilja
ógjarnan láta bera á of mikilli
frekju um eigin hag og er þvi tek-
iö til bragös aö beita fyrir sig
harðsviruðum forkólfum þrýsti-
hópa og singjörnum pólitikusum
sem þekktir eru að þvi aö hafa
sjaldan hugsaöum annaö eneigin
hag eöa þá i mesta lagi um
flokkshaginn,erugersneyddir þvi
aö taka nokkurt tillit til þjóðar-
heildarinnar og dettur nær aldrei
annað i hug enað vér tslendingar
séum einir I heiminum.
Hvernig getur þú, áheyrandi
minn, borið kennsl á slika póli-
tikusa? Jú, þeir þekkjast og skera
sig úr meö sjúklegri þras- og rif-
ríldisgirni sinni, sjúklegri frdcju
og á þvi aö þeir eru fastir i fjötr-
um flokkssýninnar. Þeir, sem
meö einlægu innsæi telja sig geta
tekiö þetta til sin, geri þaö.
Þetta minnir mig nú á vega-
nestiö sem Hermann fékk mér i
þennan þátt um daginn og veginn.
Er það úr fyrsta Passiusálmi
Hallgrims og er nitjánda vers, á
þessa leið:
Af þvi læri ég aö elska ei frekt
eigið gagn mitt, svo friöur og
spekt
þess vegna raskist: mér er kært
þolinmæöi og geö hógvært.
Hér talar Hallgrimur til allrar
þjóöarinnar i raun og veru. Jafnt
til hinna fjölmörgu forriku Is-
lendinga nú á dögum sem og til
hinna sem eru eitthvað minna
rikir. Getum viö þvi öll, undan-
tekningalitiö.tekiö erindi þetta til
okkar. Yröi þá hjá oss skyndileg
og mikil fjölgun á þjóöhollum og
alþjóðhollum mönnum, er viö
færum að meta heill annarra til
jafns við okkar eigiö gagn. Ekki
heyrir maöur of mikiö talað um
þjóöhollustu og þvi siöur alþjóða-
hollustu i seinni tiö. Engan veginn
eru samt þjóöhollir menn og þeir
sem bera alþjóöahag lika fyrir
brjósti útdauðir hjá þjóðinni. En
er þaö ekki einmitt þessi þroski
sálarlifs og lundarfars sem ein-
kennir góöa stjórnmálamenn og
þó einkum sanna stjórnmálaskör-
unga og greinir þá frá þröngsýn-
um og eigingjörnum pólitikusum
með smásálir? Veröi þjóöin
glöggskyggnari á hverjir eru
mannvænlegir til stjórnmála-
skörungdóms ætti hún fyrst kost
á aö fjölga þeim i áhrifastööur,
þjóöinni og umheiminum til meiri
farsældar.
Ef til vill tækist stjórnmála-
skörungum betur, meö aöstoö og
samþykki þjóöarinnar aö vinna
Kór salarins i Hallgrlmskirkju þar, sem guösþjónustur fara nú fram I
bug á dýrtiöinni og öörum þeim
vágestum sem hún býöur til sin
og nærir viö brjóst sér. Eru þeir
menn ekki þjóöhollir og bera
alþjóðaheill fyrir brjósti sem með
framsýni og fyrirhyggju viröa
bæði hag þjóöarinnar og um-
heimsins til jafns viö eigin hag og
sérhagsmuni flokks sins? Gott
væri fyrir oss aö skipta þannig
upp á viö, losa oss viö frdtustu
forkólfa þrýstihópanna og sin-
gjörnustu pólitikusana og fá
þeirra I staö fleiri sanna stjórn-
málaskörunga til viðbótar viö
þanneina eöatvosem fyrir eru.
Kannski eru þeir fleiri. Gætum
við þá látiö betur að vorri eigin
stjórn sem viö höfum sjálf kosiö
yfir oss.
Reyndar er fariö aö bera tölu-
vert á þvi, hérlendis og erlendis,
aö almenningur er oröinn viti-
bornari en forkólfar þrýstihóp-
anna og lætur þá þvi ekki lengur
teyma sig út i alveg eins mikla
vitleysu og áöur fyrr. Eru þvi
skynsemissjónarmiö og raun-
hyggja farin aö ráöa hér meiru
um. Frændur vorir, Færeyingar,
hafa þegar lært þetta og eru nú
orðnir oss til fyrirmyndar á þessu
sviöi.
Þaö er eingöngu á valdi þjóöar-
innar hverja hún velur sér til
forystu og i hvaöa skyni. A frekj-
an aö ráöa eöa þolgæöi og hóg-
vært geö?
Hvernig má greins stjórnmála-
skörunga? Skyldu þeir ekki skýra
satt og rétt frá raunveruleikan-
um? En getur þaö ekki veriö
óþægilegt fyrir þann stóra meiri-
hlutahóp sem fyllir flokk þeirra
sem eru sannleikanum sárreiö-
astur? Hafa ekki sumir krossfest
menn fyrir annað eins? Liklega
er ekki gott að vera stjórnmála-
skörungur viö svona skilyrði, og
má vera að þetta skýri hversu
sárafáir þeir eru i heiminum alla
daga. Hins vegar vaöa lýöskrum-
arar uppi i stórum torfum I öllum
löndum alla tiö. Flestar þjóöir
búa þvi við þaö stjórnarfar sem
hæfir skapferlis þroska þeirra.
Hér er boöskapur kristninnar
og Hallgrims um mannkærleik-
ann, kærleika til náungans, okkur
hið skærasta leiöarljós. Siöustu
þrjátiu ■ og þrjú árin sem
Hallgrimskirkja hefur veriö 1
smiöum hefur ekki boriö á þrýst-
ingi vegna byggingar kirkjunnar.
Nei, þar hefur veriö unniö með
þolinmæði og geöi hógværu. Þó
hefur kirkjunni verið sýndur sá
sómi sem þakka ber. Henni hefur
verið valinn staöur efst á Skóla-
vörðu hæð við hliöina á Hnit-
björgum, Einars Jónssonar lista-
safnsins, með styttu Leifs Eiriks-
sonar fyrir framan og Domus
Medica og Kjarvalsstaði aö baki.
Skólavöröuhæöin er ein af þeim
sjö hæöum sem Reykjavik var
byggö á eins og Rómaborg borgin
eilifa, þó að nú séu hæökrnar
orðnar fleiri i Reykjavik.
Iheimiog stendur sem næst efet á
hnetti jaröar I hádegisstaö, vegna
halla möndulsins. Fer vel á þvi aö
kross Hallgrimskirkju, tákn friö-
ar og sigurs hins eilifa life, er haf-
inn þar ofar öllu.
Hallgrimskirkja blasir viö mér
fyrir framan og ofan Domus
Medica, þegar ég geng til starfs
mins i gegnum lystigaröinn viö
Kjarvalsstaöi. A þeirri leiö er
brjóstmynd Þorsteins Erlings-
sonar skálds eftir Rikarö Jóns-
son.Steinninn I stallihennar talar
til oss með oröum skáldsins sem I
hann eru greypt:
Ég trúi þvi sannleiki aö sigurinn
þinn
aö siöustu vegina jafni.
Þegar ég geng þarna um i
ljósaskiptunum ljómar hinn
sanni, sigrandi og hæst upplýsti
kross kirkjunnar, meö blóörautt
ljósiö viö fót hans i dimmum
bláma næsturhúmsins meö silfr-
aöa mánasigö og glitrandi
stjörnublik I vestri og hina gullnu
morgundýrö risandi sólar 1
austri. Fylgir þessu friösæl kyrrö
sem undanfari athafnasemi hins
daglega lifs. Gott er aö hefja
,,Ég trúiþvi sannleiki að
sigurinn þinn að siðustu
vegina jafni”
Reykjavlk er nyrsta höfuðborg
Kristsmynd Einars Jónssonar i
kór kirkjusalarins i Hallgrims-
kirkju
Erindi þetta var flutt í
þættinum Um daginn og
veginn i Ríkisútvarpinu
mánudaginn 17. júlí sl.