Tíminn - 04.05.1980, Blaðsíða 11

Tíminn - 04.05.1980, Blaðsíða 11
Sunnudagur 4. mai 1980 11 Félagslegur þroski fólks þróast ekki sist við nám. Og að geta tjáö sig á erlendu máli, er þvi að verða æskilegt fyrir svo að segja hvern mann. 1 sveit eru kynslóöaskiptin lika aö verða örari, og er þá nauðsyn- legt fyrir fullorðið fólk að hafa þekkingu á fleira en sveitastörf- um. Ef það flytur i þéttbýli, á það þá léttara með að aðlagast breyttum aðstæðum. Konur i sveit hafa nú loksins öðlast réttindi til að ganga i sin eigin stéttarfélög, þ.e.a.s. búnaðarfélögin innan heima- sveita sinna, sem er frumeining i kjarabaráttu þeirra eða ætti að vera það. Þaö er þó alls ekki komið á hreint, aö minu viti, hvað langt við höfum rétt til að ganga 1 þeim félagsskap í sambandi við at- kvæðisrétt og fleira. Enn fer þaö vist eftir lögum hvers og eins fé- lags, hvernig sem á þvi getur staðið. Það hafa mjög fáar konur gengið i búnaöarfélögin siðan þær fengu tilþessrétt, og er mér sagt, aðhér á Austurlandi séu mest ein eða tvær i félagi og i mörgum engin. Við ættum að fjölmenna i félög- in og rey na svo innan þeirra að fá lögunum breytt, svo að við séum fullgildir félagar. Viö höfum þó málfrelsi á fundunum og gætum beðið um endurskoðun á lögum þeirra félaga, sem meina okkur fullkomin réttindi. Efvið erum efinsum, hvaða er- indi við eigum i búnaöarfélögin, finnst mér upplagt, aö t.d. kven- félög hreppanna fengju ráðu- nauta viðkomandi svæðis til að koma á fund til sin og skýra frá, hvernig búnaöarfélagsskapurinn er uppbyggður og hvert gagn við gætum haft af þvi að vera i hon- um. Ráöunautarnir eru einmitt ráögjafar bændastéttarinnar, og ætti að vera sanngjarnt, að viö nytum fræðslu þeirra I þessu efni. Mig langar til aö draga fram dæmi um það, hvað við gætum e.t.v. leiörétt i samstöðu hver við aðra. 1 nýrri skýrslu um búreikninga frá biíreikningastofu land- búnaðarins, sem rekin er af Búnaöarfélagi Islands, sá ég óréttlæti, að mér fannst, varðandi mat á vinnu húsmæðra i sveit. 1 meðaltali 152 búa, sem meðaltal vinnu er reiknað út frá, kemur fram, að meðalvinna húsmæðra er 818,6 klst., en aftan við þessar upplýsingar er bætt: ,,en nokkrir bændur eru ókvæntir”.Sem sagt: Á þessum 152 búum gætu e.t.v. 20- 30 piparkarlar búið og vinnu hús- mæðra þá ofureinfaldlega deilt ofan á þá lika. Það táknar þá, að meðaltal vinnustunda okkar lækkar sem þvi nemur. Ef við lltum betur i kringum okkur, sjáum við, að i verðlags- grundvellinum eru okkur áætlað- ar 800 klst, til kaups á ári fyrir vinnu viö búið. Þetta eru likar töl- ur og býst ég við, að sexmanna- nefnd, sem ákveður fjölskyldu- tekjur, hafi hana til viðmiðunar. Sjáum við, að væri okkur ekki deiltniður á t.d. 20-30 piparsveina væriþetta e.t.v. 950-1000 klst, sem okkur væru reiknaðar til kaups. Annað dæmi úr sömu skýrslu. Þar stendur: „Vinna, sem hús- freyja skrifar á heimili, er ekki tekin með.” Stéttarsamband bænda hefur óskað eftir, að gerð veröi leiðrétt- ind á þessu atriöi og fram komi vinna við þjónustu starfsfólks búsins. Ekki hefur ennþá verið reynt að verða við þeirri beiðni, þvi að erfitt er að setja reglur þar um. „Æskilegt væri, að sexmanna- nefnd setti fram reglur um, hvernig skuli skrá þá vinnu”. Þarna er sennilega átt við þjón- ustu á unglingum, sem fengnir eru til hjálpar viö búskapinn, og þá einnig smiði og annað verka- fólk, sem oft er margt af, ef um framkvæmdir er að ræöa á búinu. Konur hafa ekki fengiö að skrá þá vinnu, sem innt er af hendi við heimilishald vegna þessa fólks. Sem sagt: Það er sexmanna- nefnd, sem er skipuð þrem bænd- um og þrem neytendum, sem þessu á að ráða. Þarna sjáum viö, að þaö eru raunverulega neytend- ur, sem ráða þvi, hvort við fáum eða fáum ekki kaup fyrir vinnu okkar. Svo væri ekki, ef viö ynn- um þessa sömu vinnu fyrir aðra (sjálfskaparviti eða hvað?). Reynum sameiginlega að leið- rétta það misrétti, sem hér var á minnst. Það getum við best gert gegnum stéttarfélag okkar. Sveitakonur mega ganga i verkalýðsfélög. En það er tak- markað gagn, sem þær hafa af þvi, þar sem litla sem enga vinnu er að fá, sem þær gætu sótt að heiman, nema kannski sláturhús- vinna á haustin, þar sem þannig hagar til, og er hún umsetin. Ekki getum við heldur notiö at- vinnuleysisbóta, ef enga vinnu er að fá, þvi að þær 800 klst., sem okkur er ætlað kaup við búið, geta ekki reiknast inn i þær 1032 klst, sem viökomandi þarf að hafa unniðtil þess að fá atvinnuleysis- bætur. En það kemur til af þvi, að bændur borga ekki i atvinnu- leysistryggingarsjóð. Ef svo heföi verið, hefðu þær konur, sem á annað borð kæmust að heiman, getað notið atvinnuleysisbóta, ef þærhefðútil dæmis notiövinnu að haustinu, sem er, að þvi ég held, tryggingarskyld vinna. Þetta er sett fram hér ekki sist til þess að sýna fram á, hvað nauðsynlegt það er að bæta úr at- vinnumálum sveitakvenna, sem þurfa ekki siöur en annaö fólk að geta aflað sér tekna, ef þær vilja. Það er þvi brýnt að bæta úr þessu straxmeð t.d. smáiðnaði og hliðra jafnvel þannig til, að þær konur, sem lengst þyrftu að sækja þá, vinnu gætu fengið heimaverk- efni I sambandi við hana. Sveitakonur hafa af þessum sömu áðurgreindu ástæðum, varðandi tryggingarskylda vinnu, ekki enn fengið rétt til fæðingarorlofs, þótt þær séu ekki siður en aðrar konur iðnar við að fjölga Islendingum. I sveit þyrft- um við helst að eiga ein tólf börn hver, ef viö ætluöum að njóta hjálpar þeirra á unglingsárunum, þviaöeftir aöþaueru 16 ára, geta bændur ekki greitt þeim kaup, nema að f jölga á búinu um helm- ing, þvi að enginn getur greitt kaup af þeim tekjum, sem einum er ætlað að lifa af, þ.e. af meðal- búi. AB lokum eru hér nokkur atriði til umhugsunar: 1. Vitið þið, aö vinna 12 ára barna er metin meira en fimm sinnum verðminni en vinna fullorðins manns i' sveit, þó svo að i flestum tilvikum sé vinna þeirra þannig, að ef börn væru ekki til staðar, ynni fulloröinn hana á sama eöa mjög svipuðum tima? 2. VitiB þið, að 16 ára unglingur er metinn sem fullorðinn maöur, hað kaup varðar, en i sveit er hann það ekki? 3. Hafið þið tekið eftir, að flestall- ar landbúnaðarvörur kosta það sama, hvar sem er á landinu, og ef þannig væri með allar aörar vörur, væri misréttið strax minna? 4. Vitið þið, að sveitafólk hefur sjaldan tök á þvl að fara i sumar- fri, en gæti það hæglega, ef sam- vinna væri betri og einlægari milli nálægra búa, þannig ef fólk passaöi bústofninn hvaö fyrir annað af nálægum bæjum, ætti að vera hægt að fara i sumarfri að minnsta kosti annað hvert ár? Sums staöar er það lika svo. 5. Höfum við athugaö, að e.t.v. gætu sumar sveitakonur tekið að sér að passa börn þess þéttbýlis- fólks, sem ekki fá t.d. barna- heimilispláss, en þyrftu þess nauðsynlega? 6. Vitið þiö, að leyfileg verslunar- álagning er mun hærri á kven- fatnað en á annan fatnað? 7. Höfum við hugsað út i, hvaö gerðist, ef við ælum drengi og stúlkur upp viö sömu leiki og störf á heimilum og þau fengju sams konar kennslu I verklegum grein- um I skólum? Gæti þá verið, að þegar þau börn verða uppkomin, þyrfti ekki að halda svo nauösyn- legan fund sem þennan um sama málefni? Að siðustu þetta: Þegar ég fékk bréf með beiðni um að ræða hér málefni sveita- kvenna, langaði mig til þess. En þaö var annaö verra, það var að þora. Hingaö kom ég svo ekki sist vegna þess, aö bóndi minn gerði allt, sem hann gat til að telja i mig kjarkinn.. Hann sagði: Reyndu, blessuð hertu þig upp, drifðu þig. Þú get- ur þetta, bara ef þú vilt, og færö þálikaútrásfyrir allt rausið,sem hingað til hefur dunið á mér. Sem sagt vegna þess hafiö þið heyrt þessaklausu mina, og vil ég þakka ykkur þolinmæðina. E.A. Samanburöur Ókeypis byggingabók Lauslegir útreikningar og saman- Ef þú fyllir út svarseðll og sendir buröur á verði og byggíngartíma, okkur, munum við senda þér hefur hvað eftir annað leitt i Ijós ókeypis eintak af bókinni um hæl. kosti húsanna frá Siglufirði. 110mz „Nýtt hús á nokkrum dögum*1 er einbýlishús hefur ekki veriö dýrara rúmlega 50 síður í stóru broti, með en 4, herb. ibúð í fjölbýlishúsi. 48 tillöguteikningum af einbýlis- húsum, og ýmsum upplýsingum. Gæði Þú getur einnig fengið eintak með Húseiningar h.f. á Siglufiröi hafa því að hafa samband við söluskrif- umfram allt fengið orð fyrir efnis- stofu okkar i síma: 15945. gæði og vandaða framleiðslu. Margvislegar teikningar, sem laga má að hugmyndum hvers og eins, ásamt öllum upplýsingum fást í bókinni „Nýtt hús á nokkrum HUSEININGARHF Heimilisfang: , Póstnr.: Sími: dögum". SVARSEÐILL Vinsamlega sendið mér eintak af bókinni, mér að kostnaðarlausu! Na‘n- I / HURÐA- HLÍFAR EIR - MESSING - STÁL Hringið og við sendum pöntunarseðil með teikningum fyrir mðltöku. BIIKKVER Skeljabrekka 4 - 200 Kópavogur - Sími: 44040. BIIKKVER SELFOSSI Hrismýri 2A - 802 Selfoss - Slmi: 99-2040. Fra 5 ára frá 9 ara fjölskyldu 59.250, 77.070, 67.560,- Reykjavikurvegi 60 Póstsendu m 87 Sim 44 Musik a Sport 28 87 S im

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.