Fréttablaðið - 30.05.2007, Blaðsíða 16

fréttir og fróðleikur
Skemmdarverk, list eða pólitískt áróðurstæki?
Fáir koma
óorði á marga
Í litháísku hafnarborginni
Klaipeda fór í síðustu viku
fram ráðstefna um stöðu og
horfur samstarfs Norður-
og Eystrasaltslandanna.
Halldór Ásgrímsson, fram-
kvæmdastjóri Norrænu ráð-
herranefndarinnar, flutti
þar inngangsræðu og ræddi
við blaðamann Frétta-
blaðsins um viðfangsefni
ráðstefnunnar og framtíð
grannlandasamstarfsins.
Meðal erinda sem flutt voru á ráð-
stefnunni var eitt um mengun
Eystrasaltsins og hvernig hún,
ásamt hlýnun sjávar og loftslags,
ýtir undir hættulegan vöxt eitur-
þörunga sem getur haft ískyggileg
áhrif á vistkerfi Eystrasaltsins. Í
öðru erindi var vakin athygli á því
hvernig fólksflótti heldur áfram
frá löndunum við austanvert
Eystrasaltið, ásamt því að fæðing-
artíðni heldur áfram að lækka og
skapar þannig alvarlegar horfur í
lýðfræðilegri þróun í þessum lönd-
um.
Á móti þessum neikvæðu þáttum
kemur að hagþróun er áfram hröð
í öllum Eystrasaltslöndunum. Þau
stefna að því að taka upp evruna
sem fyrst og auka með því á efna-
hagslegan stöðugleika.
Spurður hver væri megintilgang-
urinn með ráðstefnu sem þessari
svarar Halldór Ásgrímsson að
aðalmarkmiðið sé að leiða fólk
saman og ræða sameiginlega
framtíð. „Og auðvitað hafa
umhverfismál Eystrasaltsins
mikil áhrif á framtíð svæðisins,
þess vegna hafa Norðurlöndin
unnið ötullega að því að bæta
ástandið á því sviði í langan tíma,“
segir Halldór. Norræni fjárfest-
ingabankinn NIB og fleiri
stofnanir Norðurlandasamstarfs-
ins hafa gegnt mikilvægu hlut-
verki í þessu starfi „og svo höfum
við unnið í gegnum skrifstofur
okkar á svæðinu við yfirvöld á
hverjum stað,“ bendir Halldór á.
Með tilvísun til áðurnefnds erindis
um mengun Eystrasaltsins segir
Halldór ljóst að viðunandi lausnir
hafi enn ekki verið fundnar á að
hamla streymi mengunarefna frá
landbúnaði og iðnaði í sjóinn.
Halldór sagði það líka hafa slegið
sig á ráðstefnunni hvernig fólki er
að fækka í austri en fjölga í vestri.
Hátt á annað hundrað þúsund
manns hefur til að mynda yfirgefið
Litháen á þessum undanförnum 15
árum. Það sé greinilega brýnt
úrlausnarefni hvernig hægt sé að
laða fólk til að flytja aftur til heima-
landa sinna. Þá þurfi líka að beita
fjölskyldustefnu til að bregðast við
lækkandi fæðingartíðni.
Spurður hvernig Eystrasaltssam-
starf horfi við sér persónulega, þar
sem Ísland sé jú mjög fjarri Eystra-
saltinu, rekur Halldór hvernig hann
hafi tekið þátt í þessu samstarfi allt
frá því Eystrasaltslöndin endur-
heimtu sjálfstæði sitt og Ísland
varð fyrst landa heims til að viður-
kenna það.
„Ég hef starfað með þeim allan
þennan tíma og á marga góða vini á
þessu svæði, svo að þótt Ísland sé
fjarri þá hefur mér alltaf fundist
ég vera náinn þeim – og geri mér
grein fyrir mikilvægi samstarfs
Norður- og Eystrasaltslanda fyrir
heimshlutann í heild,“ segir hann.
Um framtíð þess samstarfs segir
hann, að nú þegar sé verið að vinna
að því að tengja Eystrasaltslöndin
nánar inn í fleiri þætti norræns
samstarfs, svo sem fleiri skipti-
áætlanir en námsmannaáætlunina
NORDPLUS. Stefnt sé að því að
auka samstarfið á sviði menningar-
mála og fyrirtækjasamstarfs.
„Þetta er spurning um að finna
verkefni sem gagnast báðum; við
höfum mjög opinn huga fyrir tillög-
um, einkum frá vinum okkar í
Eystrasaltslöndunum,“ segir Hall-
dór og tekur fram að þetta sé meðal
forgangsmála finnsku formennsku-
áætlunarinnar í Norrænu ráðherra-
nefndinni.
Halldór tók við stöðu framkvæmda-
stjóra Norrænu ráðherranefndar-
innar um síðastliðin áramót. Spurð-
ur hvað standi upp úr í reynslu
sinni af starfinu fram til þessa
segir Halldór að það sé hversu
umfangsmikið og fjölbreytt starfið
sé.
„Ég hef verið lengi í stjórnmál-
um en hef aldrei gegnt eins fjöl-
breyttu starfi. Það kemur nánast
inn á alla hluti,“ segir hann. Það
sem hafi verið stóra málið hjá sér
undanfarnar vikur hafi verið að
undirbúa fund samstarfsráðherra
Norðurlandanna sem verður nú í
lok mánaðarins um afleiðingar
hnattvæðingarinnar og hvað
Norðurlöndin geti gert saman í
því sambandi sem er síðan undir-
búningur fyrir forsætisráðherra-
fund Norðurlandanna sem verður
um miðjan júní í Finnlandi.
„Ef þetta tekst þá mun það hafa
töluverð áhrif á Norðurlandasam-
starfið,“ segir Halldór. „Við stefn-
um að því að beina því í svolítið
nýjar áttir undir þessum merkjum.
Þannig að það er alltaf möguleiki
að hreyfa ýmislegt til. Það er aðal-
atriðið að vinna með tilliti til
breyttra aðstæðna. Það er alveg
ljóst að Norðurlöndin geta gert
mjög mikið saman á þessu sviði,“
segir hann. Með samtals um 25
milljónir íbúa eru Norðurlöndin til-
tölulega lítil þegar horft er á hnatt-
væðinguna, en „þau hafa hins vegar
mikla möguleika til að halda styrk
sínum og auka styrk sinn með því
að vinna náið saman á ýmsum svið-
um og það sem ég finn er að
Norðurlöndin eru að sjá þetta betur
og betur,“ segir Halldór. Í þessu
samhengi sé ekki hinn stóri munur
á þjóð sem er 300.000 manns eða
þrjár milljónir, bendir hann á.
„Íslendingar hafa nú sem betur fer
haft þá stefnu að vinna náið með
öðrum þjóðum,“ segir Halldór
spurður um möguleika Íslendinga í
þessu sambandi. „Og ég held að það
sé nú lykillinn að hnattvæðingunni
að sýna sveigjanleika og vera tilbú-
inn að vinna með öðrum. Og hafa
opið hagkerfi. En ég held að ef
Íslendingar geta kennt öðrum eitt-
hvað – sem þeir geta – sé það hversu
sveigjanlegir þeir eru og fljótir að
breyta áherzlum ef eitthvað kemur
upp.“ Þetta hafi ekki sízt nálægðin
við hafið og náttúruna kennt Íslend-
ingum. Það megi jafnvel þakka
hnattvæðingunni fyrir að Íslend-
ingar séu nú að verða æ minna
háðir duttlungum náttúrunnar um
efnahagslega afkomu sína.
Þegar viðtalið var tekið var Hall-
dór á leið á fund litháískra ráða-
manna í Vilnius og rússneskra í
Moskvu. Með tilliti til þeirra erfiðu
samskipta sem Eystrasaltslöndin –
nú síðast einkum og sér í lagi Eist-
land – hafa átt við valdhafa í
Moskvu var hann spurður hvort
hann sæi ef til vill möguleika á því
að leika eins konar sáttasemjara-
hlutverk þar eystra. Því svarar
Halldór einfaldlega með því að vísa
til þess að Norðurlönd og stofnanir
Norðurlandasamstarfsins eigi í
margvíslegu og árangursríku sam-
starfi við Rússland. „Okkur hefur
verið mjög vel tekið í Rússlandi og
ég vænti þess að það geti haldið
áfram og það muni hjálpa til að
bæta þessi samskipti,“ segir hann.
Það sé mikilvægt, eins og fram
hafi komið í máli Antanas Valionis,
fyrrverandi utanríkisráðherra Lit-
háens, á ráðstefnunni, að „menn
reyni að milda þessar deilur, en for-
tíðin gýs mjög oft upp. Mönnum er
anzi tamt að líta frekar til fortíðar
en framtíðar. En það er nú framtíð-
in sem skiptir öllu,“ segir Halldór
Ásgrímsson, framkvæmdastjóri
Norrænu ráðherranefndarinnar.
Æ nánara Eystrasaltssamstarf