Fréttablaðið - 02.07.2008, Blaðsíða 16

16 2. júlí 2008 MIÐVIKUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
UMRÆÐAN
Ögmundur Jónasson skrifar um
Evrópumál
Um síðustu helgi voru forsíður tveggja íslenskra blaða, Morgunblaðsins og
Fréttablaðsins undirlagðar kröfum um að
Íslendingar gengju tafarlaust í Evrópusam-
bandið. Í öðru blaðinu var vitnað í viðskipta-
mógúl og hinu talskonu banka. Kvöldið áður
hafði framkvæmdastjóri Samtaka atvinnu-
lífsins, haft uppi svipaðan málflutning í ljósvakamiðl-
um og talsmaður fjármálastofnana sagði að íslenska
ríkið væri hugsanlega skaðabótaskylt vegna þess að
dómsaðili í Brussel hefði komist að þeirri niðurstöðu
að Íbúðalánasjóður samræmdist ekki markaðsskil-
málum á hinu Evrópska efnahagssvæði.
Meintur glæpur íslenska ríkisins er sá að setja á
stofn sérstakan Íbúðalánasjóð fyrir alla landsmenn.
Sjóðurinn er sjálfbær í þeim skilningi að hann nýtur
ekki ríkisstyrkja. En vegna þess að bakhjarl hans er
íslenska ríkið fær hann ódýrara lánsfé en ella. Af því
njóta allir landsmenn góðs. Og sú staðreynd að hann
byggir á íbúðaveðum á landinu öllu – bæði á svæðum
þar sem veð eru „trygg“ og einnig þar sem
þau eru það síður – og vegna þess að allir
tekjuhópar eiga þar aðild – þá verður
niðurstaðan hagstæð fyrir heildina. Þetta
hefur bönkunum alltaf þótt ófært. Þeir vilja
komast yfir „tryggu“ veðin og láta þá
skattborgarann um „félagslegu“ úrræðin.
Þegar bankarnir fengu ekki sínu framgengt
kærðu þeir til Brüssel og viti menn þar var
skilningur á því að ríkið á Íslandi skekkti
samkeppnisstöðu fjármálafyrirtækja!
Hvað ætlum við að ganga langt í því að
láta aðild okkar að hinu Evrópska efnahagssvæði
brjóta niður hér allt sem heitir samfélag?
Skyldi vera samhengi á milli markaðshyggjunnar
sem er ríkjandi innan Evrópusambandsins og
áfergju hérlendra fjármálaafla að komast alla leið
inn í Evrópusambandið? Í mínum huga verða kröfur
fjármálamanna að varnaðarorðum. Og hótanir frá
Brüssel eiga að verða okkur hvatning um að
endurskoða tengsl okkar við Evrópusambandið. Það
er löngu komið á daginn að EES-samningurinn er
íslensku samfélagi að mörgu leyti mjög skaðlegur.
Nýjustu hótanir minna á það.
Höfundur er alþingismaður.
EES til óþurftar
ÖGMUNDUR
JÓNASSON
Um þessar mundir velta Frakkar vöngum yfir
hjónavígslu sem gerð var ógild
með dómsúrskurði, og verður
naumast sagt að sitt sýnist
hverjum, yfirgnæfandi meirihluti
manna virðist vera á einu máli,
þótt nokkur blæbrigðamunur sé á
bjartsýnismönnum og svartsýnis-
mönnum hvað snertir þær ályktan-
ir sem menn draga af dóminum.
En á bak við þetta er nokkur saga
sem ýmsum finnst minningamerk.
Þannig var að sumarið 2006
gengu X og Y, sem hafa alls ekki
viljað láta nafns síns getið, í
hjónaband einhvers staðar
norðarlega í Frakklandi (staðurinn
er heldur ekki nefndur); hann var
þrítugur verkfræðingur en hún
stúdína, og þau voru bæði
sanntrúaðir fylgjendur Spámanns-
ins. Fyrir hjónavígsluna hafði hún
svarið og sárt við lagt, að hún
hefði lifað skírlífi og aldrei
karlmanns kennt, enda setti hann
það sem skilyrði fyrir hjónaband-
inu, samkvæmt boðorðum
Kóransins. Giftingarathöfnin fer
nú fram, haldin er veisla með
pomp og pragt að viðstöddum
fimm hundruð boðsgestum, og
síðan tekur brúðkaupsnóttin við.
En hún er varla hálfnuð, þegar
brúðguminn kemur foxillur fram
til gestanna sem voru enn að sötra
það piparmintute sem brýtur ekki
í bága við Kóraninn, og heldur á
lakinu í hendinni: það er mjalla-
hvítt, brúðurin var sem sé alls
ekki hrein mey. Það verður
hneyksli, og faðir brúðgumans
skilar brúðinni snarlega heim til
föðurhúsa.
Strax morguninn eftir strunsar
brúðguminn til lögfræðings. Hann
fer ekki fram á skilnað, því í
skilnaði myndi að sjálfsögðu felast
að það hafi verið hjónaband, að
vísu nokkuð stutt, og brúðguminn
væri þá stimplaður „fráskilinn“,
heldur heimtar hann að hjóna-
vígslan verði ógilt, þá hefur sem
sé aldrei verið neitt hjónaband.
Þetta mál kom nú fyrir dómara í
bænum Lille, sem var reyndar
kvenkyns. Af einhverjum ástæð-
um, sem hafa þó ekki verið
skýrðar, var hún því fylgjandi að
ganga að kröfum brúðgumans og
sjá til þess að lagalega hafi hann
aldrei verið brúðgumi. En nú voru
góð ráð dýr, því hvernig sem
frönsk lög eru teygð og toguð er
ekki í þeim að finna einn einasta
stafkrók um að kona þurfi að vera
hrein mey til að ganga í hjóna-
band. Því var það fangaráð
dómarans að dusta rykið af
gömlum paragraf sem mælti svo
fyrir að hjónaband skyldi ógilt, ef
annar aðilinn hefur farið persónu-
villt, gifst A í þeirri trú að hann
væri að giftast B, eða hann hefur
verið blekktur hvað snerti
„grundvallareiginleika“ makans.
Dæmin sem tekin eru í handbók-
um í lögfræði eru um þau tilvik ef
brúðgumi hefur verið leyndur því
að brúðurin er praktíserandi
portkona, eða þá ef brúðguma
hefur tekist að dylja sína heitt-
elskuðu að því fram yfir hjóna-
vígslu að hann er ekki kvennýtur.
Þetta er sem sé eitthvað í ætt við
lög um vörusvik.
Á þessum lögfræðilega grund-
velli var hjónaband X og Y síðan
ógilt með dómi sem kveðinn var
upp í Lille 1. apríl síðastliðinn.
Ekki tók nema fáeinar mínútur að
ganga frá málinu og það vakti
enga athygli þangað til blaðamað-
ur við dagblaðið „Libération“ rakst
á úrskurðinn í einhverju lögfræði-
tímariti og skrifaði um það grein
sem birtist síðast í maí ásamt
hálfsíðumynd í stíl mynd-
skreytinga við skáldsögur á 19.
öld. En þá varð skelfilegur hvellur,
svo ekki sé meira sagt. Baráttu-
konur risu upp til handa og fóta og
sögðu að þetta væri ekki annað en
lögkrókar og sleitur, verst þótti
þeim þó að með þessu skyldi
dómsvaldið úrskurða að meydóm-
ur skyldi teljast með „grundvallar-
eiginleikum“ kvenna, og kölluðu
þeir dóminn „fötwu“ og risastórt
skref aftur á bak. Það kom svo
fram í fréttum að brúðguminn
hafði einkum haldið því fram að
brúðurin hefði blekkt sig, og hann
vildi ekki byggja sitt hjónaband á
lygum. En það varð til þess að
blaðamaður stakk upp á því um
leið að settur yrði upp lygamælir í
þeim salarkynnum þar sem
hjónavígslur fara fram.
Af þessu draga menn svo tvenns
konar niðurstöðu. Þeir sem sjá allt
í jákvæðu ljósi segja: hún getur
prísað sig sæla að vera laus við
hann. Hinir óttast að með því að
kveða upp dóm í anda Kóransins,
þótt það sé undir öðru yfirskini, sé
verið að stíga spor í áttina til þess
að Frakkland verði íslamskt
lýðveldi, dómarar fari þá kannske
fullum fetum að dæma eftir
sjaríunni.
Eftir því sem blaðafregnir
herma er nú hlaupinn mikill
skrekkur í franskar stúlkur af
Múhameðstrú, og ganga á milli
þeirra tölvuskeyti í stílnum: ég
týndi meydómnum fyrir vangá,
hvað á ég að gera? En lausnina er
að sjálfsögðu að finna á hinum
frjálsa markaði. Einkasjúkrahús í
París bjóða nú upp á þá skurð-
læknisþjónustu að græða aftur
meydóm í stúlkur sem hafa
fallerast, og kostar aðgerðin 1.000-
2.000 evrur, en einnig eru auglýst-
ar ferðir í sama tilgangi til Túnis
upp á 1.250 evrur (farmiði og
aðgerð innifalin). Kannske myndi
sumum þykja mönnum með
meydómsmeinloku réttilega
refsað, ef þeir eiga síðan ekki völ á
öðru en kírúrgískum afturbatapík-
um.
Kóraninn í hvítu bandi
EINAR MÁR JÓNSSON
Í DAG |
Allt verðskuldað
Pétur Gunnarsson, fráfarandi ritstjóri
Eyjunnar, fær fallegar kveðjur frá
bloggurum vefritsins og verður
augljóslega sárt saknað. Meðal þeirra
sem leggja orð í belg er Össur
Skarphéðinsson iðnaðarráð-
herra. „Ég hef verið dyggur
lesari og aðdáandi pistla
Péturs,“ skrifar Össur, „og
því meiri sem hann hefur
skammað mig harðar.
Allt hefur það
verið verðskuld-
að[.]“ Jæja, þá er
bara að kíkja á
fyrir hvað Pétur
hefur verið að
skamma Össur.
Þá vitum við það
Það sem af er ári hefur Pétur minnst
á vandræðagang iðnaðarráðuneytis-
ins, sem hleypti ekki ljósmyndurum
inn til að mynda undirskrift viljayfir-
lýsingar um álver á Bakka; spáð „eitr-
aðri baráttu stórra egóa, sem berjast
fyrir pólitísku lífi sínu“ í Samfylking-
unni; sakað Össur um að „fleyta
kjaftasögum og slúðri“ um Gísla
Martein Baldursson, veitast að
trúverðugleika og æru Einars
K. Guðfinnssonar ráðherra
og reyna að drepa á dreif
gagnrýni á umdeilda
dómaraskipan Árna
Mathiesen. Þessu
syndaregisteri er
Össuri ljúft að
gangast við.
Aftur til fortíðar
Á vef forsætisráðuneytisins er greint
frá því að tímaritið Economist hafi
sett viðtal við Geir H. Haarde forsæt-
isráðherra á heimasíðu sína, þar sem
Geir hafi svarað ýmsum spurningum,
til dæmis um „afstöðuna
til Evrópubandalagsins“.
Segir það ekki sína sögu
um áhuga forsætisráðu-
neytisins á Evrópumálum
að þar er enn talað um
Evrópubandalagið en
ekki Evrópusam-
bandið, eins
og tíðkast
hefur síðan
1992?
bergsteinn@
frettabladid.is
Hjónasæng
H
agvöxtur framtíðarinnar er að miklu leyti háður því
hverju þjóðin áorkar við að bæta menntun og efla
rannsóknir. Þetta er gömul tugga. Hún er jafn mikil-
væg fyrir það. En hætta er á að gildi hennar gleymist
þegar þrengir að í þjóðarbúskapnum. Þá horfa menn
gjarnan á nærtækari viðfangsefni.
Sannleikurinn er þó sá að aldrei er brýnna en einmitt við slíkar
aðstæður að gæta að þessari gróðurmold hagsældarinnar. Gær-
dagurinn markaði nokkur þáttaskil með sameiningu skóla og
gildistöku hluta þeirra laga um skólakerfið sem samþykkt voru
á vorþinginu. Slíkar breytingar eru að sönnu formið eitt þar til
þær hafa fengið raunverulegt innihald í daglegu starfi. En þær
eru vísir að nýjum möguleikum.
Menntamálaráðherra hefur náð verulegum árangri með því að
fá samþykkta stefnumarkandi löggjöf um öll stig skólakerfisins
á fyrsta ári nýrrar ríkisstjórnar. Sá peningur hefur eins og aðrir
tvær hliðar. Önnur sýnir augljósa möguleika á framför í starfi
skólanna. Hin er pólitísk í eðli sínu og mælir ótvíræðan ávinning
í þeim efnum.
Í alþjóðlegum samanburðarkönnunum hafa grunnskólarnir
ekki komið vel út. Þær niðurstöður þarf að taka alvarlega. Mjög
víða eru agavandamál í skólum. Þau standa í vegi fyrir framför-
um. Þetta eru viðfangsefni sem lúta að skólastefnu og innra starfi
skólanna. Það þarf meira en lög til bóta á þessum viðfangsefnum. Í
því samhengi bendir ýmislegt til að fleiri óháðir skólar gætu aukið
sveigjanleika, eflt frumkvæði og skerpt kröfur í skólastarfi.
Það töldust einnig nokkur tíðindi þegar Iðnskólinn í Reykjavík
og Fjöltækniskólinn sameinuðust í gær undir merkjum nýs Tækni-
skóla. Þær djörfu og um margt róttæku ákvarðanir sem að baki
þeirri sameiningu búa verða án vafa prófsteinn á þau tækifæri
sem nýju framhaldsskólalögin gefa. Markmið þeirra var meðal
annars að gefa iðn- og tækninámi sterkari fótfestu. Stefnumótun
þessa nýja skóla gefur tilefni til bjartsýni þar um.
Í gær tóku einnig formlega gildi ákvarðanir um sameiningu
Háskóla Íslands og Kennaraháskólans. Jafnframt gengu í gildi
ákvarðanir um róttækar breytingar á skipulagi Háskóla Íslands.
Bæði þessi skref eru mikilvægir áfangar í markvissri sókn
háskólastarfsins og marka nýtt upphaf í bættri menntun kennara.
Nýir háskólar hafa á síðustu árum sannað gildi sitt. Háskóla-
kennsla utan Reykjavíkur hefur aukheldur haft mikla þýðingu
fyrir þróun samfélagsins. Hitt er annað að það getur ekki verið
markmið að reka hér helminginn af tíu minnstu háskólum í heimi.
Fyrir þá sök er óhjákvæmilegt að horfa til frekari samruna í
háskólasamfélaginu bæði hvað tekur til kennslu- og rannsóknar-
stofnana. Það þarf öflugar vísindastofnanir til þátttöku í nauðsyn-
legu alþjóðasamstarfi á þessu sviði.
Ólíkar reglur um skólagjöld háskóla eftir rekstrarformum hafa
leitt til aðstöðumunar sem ekki verður unað við. Þetta er viðfangs-
efni sem pólitíkin þarf að takast á við. Ábyrgð á því getur ekki
alfarið hvílt á kennurum og vísindamönnum. Úrlausnin er pólitísk
í eðli sínu.
Ekki fer á milli mála að gærdagurinn var góður í skólapólitísku
tilliti og svolítill vísir að framtíðarhagvexti. Góður dagur má hins
vegar ekki leiða til værugirni. Hann á að vera viðnám til frekari
úrbóta. Þeirra er þörf.
Vísir að hagvexti framtíðarinnar:
Góður dagur
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
BYLGJAN BER AF
Samkvæmt könnun Capacent í aldurshópnum 18-54 ára á tímabilinu
26. apríl til 25. maí 2008. Hlutdeild - hlustun í mínútum á dag.