Fréttablaðið - 24.08.2008, Qupperneq 10

10 24. ágúst 2008 SUNNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Ó
lafur Ragnar Grímsson, forseti Íslands, og Hu Jintao
Kínaforseti „hittust á hliðarlínunni“ á Ólympíuleikun-
um í Peking á föstudagsmorgun, eins og kínverska rík-
isfréttastofan Xinhua orðar það í frétt af fundi þeirra.
Haft var eftir Hu að viðræður landanna um tvíhliða
fríverzlunarsamning gangi vel. Vonir standi til að hægt verði að
leiða þær til lykta fyrr en áætlað hafði verið. Ólafur Ragnar tekur
undir þetta í frétt Xinhua og segir Ísland vilja hraða gerð fríverzl-
unarsamningsins.
Í tilkynningu um fund forsetanna frá skrifstofu forseta Íslands
segir, að Ólafur Ragnar hafi sagt samskipti Íslands og Kína vera
„sýnidæmi um samskipti smáríkis og stórþjóðar“.
Leiðtogar fjölmennasta ríkis heims hafa á liðnum árum sýnt
óvenjulegan áhuga á samskiptum við eitt af fámennustu ríkjum
heims hér á þessu eylandi norður við heimskautsbaug. Ein kenn-
ingin sem sett hefur verið fram til skýringar á þessum áhuga er
að kínversku kommúnistaleiðtogarnir sjái í „norræna módelinu“
nokkurs konar fyrirmynd að því sem þeir hafi metnað til að inn-
leiða í Kína; leið til að samræma „sósíalisma“ og „kapítalisma“.
Það snerti líka stolt þeirra minna að reyna að læra af Norður-
löndunum en af hinum stærri fyrrverandi nýlenduherraþjóðum
Evrópu, hvað þá Bandaríkjunum.
Það hefur einnig orðið tilefni ýmissa vangaveltna að kínverska
kommúnistastjórnin skyldi hafa ákveðið að semja um fríverzlun
við Íslendinga, fyrsta vestrænna þjóða. Hafa ber þó í huga að
slíkur fríverzlunarsamningur nær aðeins til hluta þeirra mörgu
þátta sem varða viðskipti landa í millum á dögum hnattvæðingar.
Slíkur hefðbundinn fríverzlunarsamningur nær fyrst og fremst
til niðurfellingar tolla af vöruviðskiptum. Það er gott og blessað.
Það eru hins vegar aðrir og flóknari þættir sem til lengri tíma litið
kunna að skipta meira máli, þættir á borð við vernd hugverkarétt-
ar og fleiri slík lögfræðileg atriði sem er mjög snúið að semja um
við ríki þar sem löggjöf á þessum sviðum er enn vanþróuð.
Hinn væntanlegi fríverzlunarsamningur mun ekki ná til slíkra
þátta. Fyrirsjáanlegt er að um þá verður ekki samið fyrr en eftir
að Evrópusambandið hefur haft forgöngu um slíka samninga.
Reyndar hefur það verið reglan hjá EFTA, Fríverzlunarsamtök-
um Evrópu, að „elta“ fríverzlunarsamninga ESB við þriðju ríki.
Samningar Íslands við Kína eru athyglisverð undantekning frá
þessu.
Heyrzt hefur að raunveruleg ástæða þess að Kínverjar hafi
viljað fara út í að gera slíka samninga við Íslendinga sé sú að þeir
álíti í samningunum felast viðurkenningu vestræns lýðræðis- og
markaðsbúskaparríkis á því að Kína sé orðið markaðsbúskapar-
ríki. Þar kemur að pólitískt viðkvæmri hlið þessara samninga:
Kæra Íslendingar sig um að vera sú þjóð sem hefur forgöngu um
það á alþjóðavettvangi að viðurkenna kínverska alþýðulýðveldið
sem fullmótað markaðsbúskaparríki? Gerði ríkisstjórn Íslands
sér grein fyrir þessari „hliðarverkun“ fríverzlunarsamninganna
við Kína þegar ákveðið var að fara út í þá? Er það þetta sem for-
seti Íslands telur vera „sýnidæmi um samskipti smáríkis og stór-
þjóðar“?
Viðræður Íslands og Kína um fríverzlun:
Pólitískar
hliðarverkanir
AUÐUNN ARNÓRSSON SKRIFAR
Eftir Sigrúnu Björk Jakobsdóttur
Ég efast stórlega um að hagsmunum okkar Íslendinga
verði best borgið með inngöngu í
Evrópusambandið og verð að
viðurkenna að ég hef takmarkað-
an áhuga á að ganga inní sam-
bands ríkið Evrópu því mér
hugnast ekki sú miðstýring og
valdaafsal sem aðild felur í sér.
Landhelgi og auðæfi
Málflutningur þeirra sem
fylgjandi eru inngöngu og veru
Íslands í Evrópusambandinu
(ESB) gengur út á það að öll
vandamál þjóðarinnar muni
leysast við þá ákvörðun og að
okkur muni verða borgið til allrar
framtíðar. En umræðan er lituð af
efnahagsástandi dagsins um
þessar mundir. Þegar þessi mál
eru skoðuð ofan í kjölinn þá eru
það fjölmörg önnur atriði sem
þarf að taka tillit til og grund-
vallar spurningar sem þarf að
svara aðrar en þær sem snúa að
peningamálastefnu þjóðarinnar.
Það er ljóst að við inngöngu í
ESB myndum við ekki halda
yfirráðum okkar yfir 200 mílna
landhelginni. Erfitt gæti orðið að
halda í okkar fríverslunarsamn-
inga við önnur ríki nema undir
hatti ESB. Og ennfremur er ljóst
að áhrif Íslands með fimm
þingmenn yrðu harla lítil með
þeim 785 fulltrúum sem sitja á
Evrópuþinginu og fer með
löggjafar- og framkvæmdavald í
öllum ríkjum. Við Íslendingar
búum yfir miklum náttúruauðæf-
um í formi orku, vatns, fiskjar og
landbúnaðarafurða sem brýnt er
að við stöndum saman um og
ráðum yfir sjálf.
Noregur og Sviss
Ég tel mjög mikilvægt að fylgjast
með þróun mála í þeim löndum
sem hafa kosið að standa utan við
sambandið – þá sérstaklega
Noregi en þar er núverandi
ríkisstjórn ekki með þetta á
stefnuskrá sinni og þar skiptist
þjóðin í tvennt í afstöðu sinni til
ESB – rétt eins og hér á landi.
Menn greinir á um hvort við
þurfum að hafa áhyggjur af
stefnu Norðmanna í þessum
málum, hvort það hafi áhrif á
Ísland og EES-samninginn og
líftíma hans. Ég held að við eigum
að fylgjast vel með hvað Norð-
menn ætlast fyrir en ég tel að það
þurfi ekki að hafa raunveruleg
áhrif hér á landi og á gott
samstarf okkar við ESB hingað
til. Svisslendingar hafa náð
tvíhliða samningum við ESB að
undangengu miklu og löngu
samningaferli, þar hafa þeir kosið
að halda sérstöðu sinni þrátt fyrir
að vera umluktir ESB og talið
hagsmunum sínum betur borgið
utan sambandsins en innan. Það
er athyglisvert að mínu mati.
Þriggja fasa samband?
Hins vegar er dýrt að halda úti
sjálfstæðum gjaldmiðli og við
sjáum að þessi gamla og góða
króna er langt í frá bundin við
íslenskan markað eingöngu. Við
höfum ekki vald yfir henni lengur
og erum illa varin gangvart ásókn
erlendra fjárfesta í hátt vaxtastig.
En upptaka evru er ekki e-ð sem
gerist á morgun. Ég er hinsvegar
nokkuð spennt fyrir hugmynd
Björns Bjarnasonar um upptöku
evrunnar og ég tel að það ætti að
meta kosti og galla þeirrar
hugmyndar. Við það myndi
peningamálastefnan verða
endurskoðuð og við myndum þá
tengjast ESB á þrennan hátt í
gegnum Schengen, EES-
samninginn og með evrusam-
starfi. Helstu gallar á
upptöku evrunnar eru að
ekki verður þá lengur hægt
að beita peningamála-
stjórntækjum í hagstjórn-
inni – ekki væri hægt að
bregðast við þenslu með
því að hækka vexti.
Hagstjórnarvandinn
hefur verið annar hér
heldur en í Evrópu
undanfarin ár, hér höfum
við búið við stöðugan uppgang
og þenslu meðan í Evrópu hefur
vandinn verið aukið atvinnuleysi
og lítill hagvöxtur. Í þeim þreng-
ingum sem nú steðja að á Vestur-
löndum sjáum við að Seðlabanki
Evrópu mun ekki bregðast við
svæðisbundnum erfiðleikum
þannig að það verður enn erfiðara
fyrir einstaka lönd að bregðast við
heima fyrir.
Umræðan hefur að undanförnu
snúist um allt það sem muni
breytast við aðild Íslands að ESB
en höfum við velt því nægilega
fyrir okkur – þeirri grundvallar-
spurningu – um hvað ESB vill fá
fyrir aðild okkar að sambandinu?
Ég tel víst að Ísland muni ekki
njóta einhverrar sérmeðferðar líkt
og önnur eylönd sem liggja fjærst
meginlandinu eins og t.d. Azoreyj-
ar, Kanaríeyjar og fleiri. Landið er
eitt af þeim ríkustu í heimi og vel í
stakk búið til að leggja sitt af
mörkum í erlendri samvinnu.
Hvað kostar aðildin? Hvað
leggjum við fram og hvað fáum
við í staðinn og erum við, þegar
öllu er á botninn hvolft, tilbúin til
þess að láta það sem krafist er af
hendi?
Höfundur er bæjarstjóri á
Akureyri.
Hvað erum við tilbúin
til að láta af hendi?
Auglýsingasími
– Mest lesið
Lokalausn Björns
Björn Bjarnason dómsmálaráðherra
hefur fengið nokkurt lof fyrir að breyta
ákvörðun Útlendingastofnunar um
brottvísun Pauls Ramses. Á bloggi
sínu tekur Björn saman skrif Jónasar
Krist jánssonar ritstjóra eftir að Ramses
var vísað úr landi. Jónas kallaði Hauk
Guðmundsson, forstjóra Útlendinga-
stofnunar, „settan fangabúðastjóra“,
sem eigi „að leika hlutverk Adolfs Eich-
mann“. Björn hafi „vafalaust skipað
Hauki að ganga fram af mannvonzku
í þessu máli sem öðrum“. Björn átelur
Jónas fyrir að vísa til nasista í skrifum
sínum. „Grípi menn til vopna úr búri
nasista verða þeir marklausir í
siðlegum, opinberum umræðum,“
skrifar Björn. Jónas hlýtur þó að
vera sáttur við lokalausn ráðherr-
ans í máli Ramses.
Heimssýn bossadólgsins
Jónas hefur fyrir löngu skapað sér orð-
spor sem einn beittasti penni landsins.
Á vefsíðu sinni, jonas.is, beinir hann
spjótum sínum að félaginu Heims-
sýn, sem berst gegn aðild Íslands að
Evrópusambandinu. Heimssýn bauð á
dögunum breska Evrópuþingmannin-
um Nigel Farage til landsins til að
ræða um galla Evrópusambandsins.
Jónas skrifar um málið
undir fyrirsögninni
„Svipuórar bossa-
dólgsins“. Hann
segir að Farage
sé „bara frægur
fyrir að láta hórur
lemja
sig með svipu“. Hann fái þær til að
„taka sig á hné sér og lemja sig á
bossann“. Loks híar Jónas á Heims-
sýnarmenn fyrir að bera virðingu fyrir
bossadólginum.
Hvaða lausn?
Enn er deilt um eftirlaunalögin og virð-
ast forystumenn stjórnmálaflokkanna
ómögulega geta komið sér saman
um niðurstöðu í málinu. „Ég held að
allir hafi áhuga á að finna lausn,“
segir Geir Haarde forsætisráð-
herra. En væri ekki réttast að
flokksformennirnir upplýstu
þjóðina um stefnu hvers og
eins þeirra í málinu? Hver
þeirra tefur að eftirlaun
ráðamanna verði
lækkuð?
steindor@frettabla-