Tíminn - 02.05.1982, Blaðsíða 12

12
Sunnudagur 2. mai 1982
„Helmingi meiri?” spyr sá
sænski gáttaður.
„Já, helmingi fleiri réttir á
kalda borðinu” segir hótelstjór-
inn.
Jaha” segir sá sænski og
hristir hausinn um leið og hann
sest niður.
Með matnum er borið alkó-
hóllaust hvit- eða rauðvin en
mjög strangar reglur gilda um
brennivin um borð, raunar er
reglan aðeins ein „Ekkert
brennivin”. Gaumgæfilega er
leitað á mönnum um leið og þeir
koma úr landi m.a. lyktað úr
rakspiraflöskum og ef eitthvað
finnst þá er viðkomandi um-
svifalaust sendur i land aftur og
þar með lýkur hans ferli i oliu-
vinnslunni.
Sem fyrr segir getur pallurinn
hýst 500 manns með góðu móti
en mannskapurinn býr i tveggja
manna rúmgóðum káetum sem
allar eru með sturtu.
En hvernig er fyrir oliumann
að koma um borð? Ef pallurinn
er staðsettur :.á oliusvæðinu þá
kemur mannskapurinn um borð
meö þyrlu og að meðaltali lenda
40þyrlurá tveimur þyrluvöllum
pallsins daglega ef hann er t á
oliusvæðinu. Mannskapurinn er
skráður og fær úthlutað káetum
og plássi i björgunarbát, siðan
er ætlast til að maður setji sig
inn i öryggisreglur um borð og
aö maður geti fundið björgunar-
bát sinn hvar sem maður sé
staddur á pallinum. Æfingar i
þessu sambandi eru haldnar
reglulega.
„Þessi pallur er einn sá ör-
uggasti sem til er nú. Eftir Al-
exander Kjelland slysið komumst
við i nokkuð sérstaka afstöðu
hvað öryggismál varðar” segir
Björn Hauge yfirmaður örygg-
ismála um borð i Ibsen.
„Eftir allt þá var Kjelland
slysið hið versta sem gerst hef-
ur á oliusvæðunum og málið
varð mikið tilfinningamál i hug-
um fólks og við erum jú systur-
pallur Kjelland.”
„Það var ekki bara að gera
viðeigandi ráðstafanir i örygg-
ismálum, heldur var pallurinn
einnig styrktur aukalega þannig
Tíminn I heimsókn á olíupallinn Henrik Ibsen:
FLJÓTANDI HÓTEL
FYRIR 500 GESTI
■ Oti I firðinum fyrir utan Stav-
anger i Noregi liggur nú oliu-
pallurinn Henrik Ibsen, systur-
pallur Alexander Kjelland sem
hvolfdi fyrir 2 árum.
Henrik Ibsen er svokallaður
hótel-pallur og i rauninni er
hann fljótandi hótel fyrir 500
gesti. Blaðamaður Timans átti
þess kost að koma um borð i
pallinn sem Phillips hefur nú á
leiguoglæturliggjainni á firðin-
um þar sem fyrirtækið hefur
ekki verkefni fyrir hann nú og of
dýrt er að hafa hann úti á oliu-
svæðinu. Eigandi pallsins er
Stavanger Drilling.
Ferðin hefst I höfninni i Stav-
anger, skinandi sólskin er og
bliöa er haldið er af stað út á
pallinn. Báturinn sem ferjar
okkur heitir Eivindvik og einn
norðmaðurinn segir mér að það
muni hafa verið sá staður sem
Eirikur rauði lagði upp frá i
Noregi er hann sigldi til islands.
Mannvirkið Ibsen virðist ekki
viðamikið úr f jarlægð en er bát-
urinn kemur að þvi skagar það
50 m yfir sjávarmáli, nokkuö
áhrifamikið en alls er pallurinn
70 m hár, og 90 m á breiddina.
Er við komum um borð er
fyrst boðið til hádegisverðar en
alls eru 16norrænir blaðamenn i
þessari för. Ekkert fimm
stjörnu hótel i heiminum mundi
skammast sin fyrir matinn.en
þar er um að ræða annarsvegar
tvo heita rétti. lax og glóðar-
steiktar nautalundir með öllu
tilheyrandi eða þá viðamikið
kalt borð.
Einn af sænsku blaðamönnun-
um spyr „hótelstjórann” með
vantrú i röddinni hvort þetta sé
venjulegur matur um borð eða
hvort þetta sé svona aðeins af
þvi að við erum i heimsókn.
„Nei þegar við erum úti á oliu-
svæðinu er maturinn helmingi
meiri”, segir hótelstjórinn.
••Aldrei að sesja aldrei
Timinn í oiiubæ Noregs Stavanger
w
■ „Ef þessi ritvél getur það ekki,
þá — fjandinn hafi það — er það
ekki hægt.” Þannig byrjar Tom
Robbins eina af skáldsögum sin-
um en þar á hann við vél af gerð-
inni Remington SL3 sem er svo
fullkomin, að hans sögn, að þú
þarft aöeins að hugsa stíft til að
vélin spýti út úr sér einni og hálfri
þéttskrifaðri siðu á fimm sekúnd-
um sléttum.
Min fyrsta hugsun er aö verkið
veröi yfirleitt alls ekki hægt að
vinna á þá vél sem ég hamra nú á,
en „verkið” er oliuvinnslan i
Noregi. Vélin er af geröinni
Kovac, straumlinulöguð og falleg
áferöar, en þvi miður alltof hæg-
geng fyrir þá hröðu og villtu vél-
ritun sem þarf til að koma verk-
inu til skila á réttan hátt. Þá á ég
við að allt sem viðkemur oliu-
vinnslu í Noregi er svo viðamikiö
og stórt i sniöum á mælikvarða
mörlandans að það er hreint og
beint hugarbrenglandi og eina
leiðin fyrir mig er að festa þaö á
blað i hvelli, I fljótandi bjór og
camel-orgiu, senda það heim, og
hugsa ekki meira um máliö.
Auöurinn sem Norðmenn
pumpa upp úr oliusvæöumsinum I
Norðursjónum nemur um 38
milljörðum nkr. á ári um þessar
mundir en magniö er um 50
milljónir tonna af oliu auk mörg
hundruð milljdna rúmmetra af
gasi. Til að pumpa þessu upp þarf
borpalla og þvi er við hæfi að
byrja þetta „feröalag” I Arabiu
Noröurlandanna, hjá Norwegian
Contractors i Stavanger sem
smlða yfir 60% borpallanna.
Leiðsögumaður minn er Terje
Jonassen, hávaxinn ungur
maður, dökkhærður meö skegg og
gleraugu. Við byrjum með þvi að
fara út á byggingasvæðið þar sem
búiö er að byggja nærri helming
af undirstööu pallsins. Veöriö er
ágætt, þungskýjaö.milt og ofurlit-
ill regnúði.
Mannvirkiö sem risið er má
llkja viö, aö svona átta stöövar-
húsum við Búrfell hefði verið
hlaðið upp á Laugardalsvellin-
um!
Meðan viö stöndum á útsýnis-
palli sem byggöur hefur verið til
þess aö gestir fái augum barið
þetta risavaxna mannvirki segir
Terje aö aðeins einni þjóð sé
meinaður aðgangur að
byggingarsvæðinu. Það eru
Japanir. Aöur en bannið var sett
á komu þeir i kippum hingaö,
klyfjaðir myndavélum og stálu
hugmyndum villt og galiö.
Statfjord B pallurinn er af svo-
kallaðri Condeep gerö, þ.e. hefur
steyptar undirstöður. Undir-
stöðurnar sjálfar eru samsettar
af 42 sellum, sem æti'ð munu
verða fullar af oliú og vatni til aö
pallurinn haldi jafnvægi. Þessar
sellur verða um 70 metra r á hæð
og til aö gefa smá hugmynd um
umfang þeirra má nefna aö
smiöajárniö I þeim er nóg til aö
byggja fimm Effel-turna.
Þrjár af þessum sellum
byggjast upp og verða fætur
pallsins sem sjálft dekkið hvilir á
en alls er pallurinn 275 m á hæð,
og 840 þús. tonn að þyngd.
Kostnaðurinn við verkið mun
nema um 10 milljöröum nkr.
„Framtiðin er að byggja pall
sem getur staðið á 300 m dýpi en
sá pallur yrði á hæð við Effel-
turninn” segir Terje meö fjar -
rænt blik i augunum.
Frumgerð sllks palls hefur
þegar verið hönnuð en hann er af
svokallaðri „þrifótargerð” þaöer
fæturnir þrir koma saman i einn
fót um 70 metra undir dekkinu:
og mynda þrihyrning eða pýra-
mida. Með slikum palli yrði hægt
aö bora norður af 62 breiddar-
gráðu.
Eitt stórt vandamál er við
byggingu Þrlfóts, 220 m dýpi þarf
að vera til staðar til að hægt sé að
setja hann saman og það finnst
varla á hentugum staö i Evrópu
en pallarnir eru byggöir á þann
hátt að fyrst eru undirstöðurnar
reistar i þurrkvi siðan eru j>ær
dregnar út á djúpt vatn og sökkt
þar til aöeins 6 m standa upp úr
sjónum. Þá hefst bygging fótanna
og eftir þvl sem þeir hækka er
byggingunni sökkt dýpra. Er búið
er að byggja fæturna er dekkinu,
sem smlðað erá öðrum stað, siglt
yfirtoppinn áfótunum og fest þar
við.
Aðspurður um hvert Norðmenn
hafi sótt hugmyndir sfnar við
byggingu borpallanna segirTerje
með stolti I röddinni að Norðmenn
séu frumkvöðlarnir á þessu sviöi,
aðrir sæki hugmyndir til þeirra
og raunar eigi hann von á
rússneskri sendinefnd I fyrramál-
iðsem ætliaðkynna sérmálin hjá
NC.
„Raunar er i dag fræðilegur
möguleiki á þvi að viö munum
byggja palla fyrir Rússa en þeir
hafa mikinn áhuga á oliuleit I
Barentshafi.” segir Terje.
öryggiskröfur sem gerðar eru
til borpallanna hafa aukist gifur-
lega eftir Alexander Kjelland
slysið. NC voru með fjóra bor-
palla i smlðum árið 1975... „gull-
áriö okkar” segir Terje með
söknuði I röddinni.... nú er aöeins
einn borpallur i smiðum hjá þeim
ensamteruþeir með jafn mikinn
mannskap við það verk og þeir
voru meö 1975. Þetta er bæöi
vegna þess að Statfjord B pall-
urinn er stærri en pallar sem NC
hefur áður byggt en einnig að
stórum hluta vegna aukinna
krafna um öryggi.
„Okkar pallar eru byggðir með
það fyrir augum aö standast 100
ára ölduna” segir Terje og bætir
við sem skýringu „öldu sem er 30
m á hæð”.
Phillips
Það félag sem var fyrst til að
vinna oliu I Norðursjó er Phillips
petroleum 66 en félagiö hóf til-
raunaboranir þar i' byrjun sjö-
unda áratugarins og fram til árs-
ins 1969 boruðu þeir 30 þurrar
holur. A þvi ári tök félagið á-
kvörðun um að bora aðeins eina
holu til viðbótar og snúa sér síðan
aö einhverju ábótasamara. Þessi
hola reyndist lykillinn aö dyrum
paradisar þvl hún leiddi I ljós að
meiri oliu var þarna að finna en
nokkurn haföi áður dreymt um.
Þrem árum seinna var vinnslan
komin i fullan gang hjá þeim.
Svæðið var Ekofisk en þaðan
koma i dag um 60% af allri oliu
sem Norðmenn vinna og pumpar
Phillips upp um 400.000 tunnum á
dag af oliu auk gassins sem nem-
ur yfir 900 millj. rúmfeta á dag.
Aðalblaðafulltrúi Phillips er
Sander Y. Bull-Gjertsen. Hann
hefur tiltölulega nýlega tekið við
þessari stöðu, fyrir tæplega ári,
en hefur á þessum tima oft verið
kallaður inn á teppið hjá forstjór-
unum fyrir að vera of opinskár
við blaðamenn. Sá sem hann
leysti af hólmi var I daglegu tali
nefndur páfagaukurinn meöal
blaöamanna og ætti sú nafngift að
skýra sig sjálf en hann hætti I
stöðunni, að eigin sögn, vegna
þessa að hann fékk ekki aö gegna
starfi sinu á réttan hátt, var að-
eins málpipa forstjóranna.
Sander er miðaldra vörpulegur
náungi, glaölegur, einlægur og
opinskár, segir raunar nokkrum
sinnum að þetta og hitt megi ekki
hafa eftir honum.
Okkur leikur m.a. forvitni á að
vita hversvegna talan 66 er i
nafninu Phillips Petroleum 66.
Sander hlær við og segir að svo
framarlega sem ég veit þá er hún
tiíkomin vegna þess að aðalbæki-
stöð félagsins liggur við þjóðveg
66 i Oklóhóma i Bandarikjunum,
eða að nafnið var ákveðið 6.6. dag
ársins eða að forstjórinn var 66
ára er nafnið var ákveðið og svo
framvegis.
Sem fyrr segir hefur Phillips
byggt upp Ekofisk svæðið en til
þess hafa farið fleiri þúsundir
milljóna dollara og nú eru þar 11
fastar byggingarsamstæður, bor-
pallar, geymsluþrær og vistar-
verur fyrir mannskapinn sem
vinnur að vinnslunni. Frá þessu
svæöi hafa verið lagðar gasleiðsl-
ur til tveggja staða i Evrópu,
Emden I Þýskalandi og Teesside I
Englandi.
Aðspuröur um hagnað Phillips
af oliuvinnslunni brosir Sander og
segir að sú tala sé svo há að hann
geti aldrei haldið henni i kollinum
á sér langan tima I einu en
hagnaðinn má mæla i milljörðum
króna á ári. Hinsvegar séu
skattar mjög miklir af þessari
vinnslu og borgar fyrirtækiö
þannig 80% af nettótekjum i
skatta.
Hjá Phillips vinna nú 2560
manns i Noregi þar af 1800 út á sjó
en allt i allt vinna um 45 þús.
manns beint eða óbeint að oliu-
vinnslu i Noregi.
Stærstur hluti þeirra 1800
manna sem vinna út á sjó eru fag-
lærðir menn og nú er vinnunni
háttað þannig að unnið er i 12
daga, 12 daga fri, unnið i 12 daga,
24 dagar fri og siöan hefst sami
hringur aftur. Unnið er á 12 tima
vöktum.
Mikil eftirspurn er eftir vinnu
út á sjó og fær fyrirtækiö að
meðaltali 10 umsóknir um hvert
starf sem það auglýsir laust til
umsóknar en komiö hefur fyrir
aö 100 umsóknir berist um hvert
starf. Þetta er bæöi vegna hárra
launa og mikilla frlðinda sem
starfsmenn njóta, bæði hvað
varðar ýmiskonar fyrirgreiðslu
svo og góð lán sem hægt er að fá
hjá fyrirtækinu.
Lægstu laun út á sjó fyrir þaö
sem kallað er roustabout eöa ó-
faglærðan mann sem stússar i