Tíminn - 24.10.1982, Blaðsíða 23

■ Norntan Pearlstine ritstjóri Evrópuútgáfu Wall Street Joumal.
hátt.“ Fyrirsagnir eru smáar, eins til tveggja
í samræmi við þetta viðhorf er Wall dálka; fréttir stuttorðar en gagnorðar;
Street Journal skrifað og brotið um. ljósmyndir eru nær aldrei birtar. Að
útliti hefur blaðið lítið breyst frá því það
hóf göngu sína seint á síðustu öld, og
lesendum virðist falla það vel í geð. Wall
Street Joumal er útbreiddasta dagblað
Bandaríkjanna.
Nú er í ráði að Wall Street Journal
hefji innreið sína á Evrópumarkað. f
janúar á næsta ári hefur Evrópuútgáfa
blaðsins göngu sína. Ritstjórn hennar
hefur aðsetur í Briissel, blaðið verður
prentað í Heerlen í Hollandi og verður
komið á blaðamarkað í öllum Evrópu-
löndum sama dag og það er prentað.
Blaðið verður gefið út á ensku og
útgefendur beina því mjög sjónum að
breskum blaðamarkaði og þar í landi
hefur staðið yfir mikil auglýsingaherferð
á vegum Dow Jones að undanförnu.
Fyrir sex árum sendu útgefendur Wall
Street Journal frá sér sérstaka Asíuút-
gáfu blaðsins, og sjónir þeirra beinast
nú að Austurlöndum nær og Suður-
Ameríku.
En það er í Evrópu sem mesti
bardaginn um hylli lesenda og auglýs-
enda kemur til með að verða háður.
Norman Pearlstine sem er ritstjóri
Evrópuútgáfunnar segist vera ánægður
ef honum takist að afla álíka lesenda-
hóps og í Asíu. Frá 1976, þegar
Asíuútgáfan hóf göngu sína, hefur
lesendum Wall Street Journal í Asíu
fjölgað úr 7 þúsundum í 25 þúsund.
Sumir markaðssérfræðingar telja þó
hugsanlegt að blaðið muni eiga enn
meiri velgengni að fagna í Evrópu og að
innan fjögurra ára verði lesendahópur í
Bretlandi einu fjórum sinnum fjöl-
mennari en Asíulesendur er nú.
Pearlstine ritsjóri telur að Wall Street
Journal muni bætast við þau blöð sem
Evrópumenn lesa og menn muni ekki
segja öðrum blöðum upp í staðinn. Petta
er þó mjög dregið í efa af markaðs-
sérfræðingum sem benda á að of mörg
blöð berjist nú þegar um auglýsingar-
markaðinn og samdráttur í efnahagslífi
sem ofan á bætist hljóti að hafa áhrif í
þá átt að minnka hlutdeild annarra blaða
og timarita ef Wall Street Joumal nær
fótfestu. Einkum hafa menn í huga rit
eins og Euromoney, Time, Newsweek,
Economist og Intemational Business
Week.
Önnur blöð kunna einnig að verða
fyrir barðinu á framgöngu Wall Street
Journal: Financial Times í Bretlandi og
Intemational Herald Tribune.
Tvö síðastnefndu blöðin hafa á
undanförum árum reynt að bæta
markaðsstöðu sína með nýrri tækni og
bættu dreifingarkerfi og eru því þokka-
lega sett þegar til samkeppninnar við
Wall Street Journal kemur, en það blað
er líklega hið tæknivæddasta í heimi og
það sem lýtur bestri skipulagsstjórn.
Financial Times svipar um margt til
Wall Street Journal í útliti og frétta-
frásögnum. Það er selt í um 160 þúsund
eintökum í Bretlandi og útgefendur þess
segja að það sé leiðandi kaupsýslu - og
fjármálablað í Evrópu. I Banda-
ríkjunum og Kanada eru aftur á móti
aðeins seld um 5 þúsund eintök og innan
við 2 þúsund í Asíu. í nóvember hefst
útgáfa á blaðinu f Austurlöndum nær og
verður upplag til að byrja með 3 þúsund
eintök. Blaðið verður prentað í Frank-
furt þar sem alþjóðaútgáfan hefur
aðsetur og daglega eru prentuð 41
þúsund eintök fyrir markað utan
Bretlands.
Herald Tribune beinir sjónum sínum
mjög að sama hópi auglýsenda og
svipuðum hópi lesenda og Financial
Times. Tribune sem er gefið út af
Bandaríkjamönnum og var í upphafi,
fyrir nærri öld, ætlað að flytja Ameríku-
mönnum í Evrópu fréttir að heiman,
miðar nú fréttaflutning sinn í auknum
mæli við alþjóðlegan lesendahóp. Kaup-
endur eru á fjórða hundrað þúsund í 164
löndum, og telja útgefendur að um
helmingur þeirra séu forstjórar fyrir-
tækja.
Terry Damer, markaðsstjori Financi-
al Times í Evrópu, álítur að þegar Wall
Street Journal kemur á Evrópumarkað
muni Herald Tribune vera meiri hætta
búin en sínu eigin blaði vegna áherslunn-
ar á bandarísk sjónarmið og fréttir að
vestan.
En hvers konar blað kemur Evrópu-
útgáfa Wall Street Journal til með að
verða? Að öllum líkindum mun því
svipa mjög til bandarísku útgáfunnar að
stíl og framsetningu. „Eitt orð er
mikilvægara en þúsund Ijósmyndir"
segja ritstjórnarmenn og gefur það til
kynna að Evrópuútgáfan verði jafn
myndfá og sú bandaríska. Auk al-
mennra frétta verður í blaðinu að finna
ýtarlegar upplýsingar um fjármálaheim-
inn, vandaðar fréttaskýringar og skýr-
ingargreinar um efnahagsmál og stjórn-
mál (dálkahöfundar blaðsins hafa oft
unnið Pulitzer verðlaun fyrir blaða-
mennsku). Og í blaðinu verða án vafa
ritstjórnargreinar þar sem haldið verður
fram sjónarmiðum frjálsra viðskipta og
sem minnstra ríkisafskipta. Wall Street
Journal hefur sannarlega áhrif í heimi
viðskipta og stjórnmála og afstaða
blaðsins til manna og málefna getur oft
ráðið úrslitum um athafnir fyrirtækja og
stjórnvalda. Það var Wall Street Journal
sem talið er hafa eyðilagt feril Edwards
Kennedys með því að birta forsíðumynd
frá slysinu í Chappaquiddick (síðasta
myndin sem blaðið hefur birtl); blaðið
tók afstöðu gegn styrjaldarrekstrinum í
Víetnam; það brýndi fyrir ríkisstjórn-
inni að láta Chrysler fyrirtækið verða
gjaldþrota og hafði forystu um að hvetja
til að fylgt yrði svokallaðri framboðs-
stefnu í efnahagsmálum sem stjórn
Reagan hefur og gert.
-GM.
Á aldarártíð Darwins:
AðgengUeg kver um
þróunarkenninguna
■ Aldarártíðar Charles
Darwins, höfundar þróun-
arkenningarinnar um upp-
runa tegundanna, var
minnst í vor sem leið, og
að undanförnu hafa verið
að koma út erlendis marg-
ar forvitnilegar bækur um
ævi hans og kenningar.
Fyrir þá sem áhuga hafa á
að kynna sér hugmynda-
sögu þróunarkenningar-
innar og álitaefni sem hún
vekur er ástæða til að
mæla með tveimur að-
gengilegum kverum sem
nýlega eru komin út.
Annars vegar er um að
ræða bók eftir Jonathan
Howard Darwin sem Ox-
ford University Press hef-
ur gefið út, og hins vegar
bók með sama nafni eftir
Wilmu George sem Fon-
tana-forlagið hefur sent
frá sér.
Bók Howard er gefin út í flokknum
„hugsuðir fyrri tíma“, en bók George í
ritröðinni „hugsuðir nútímans." Og það
er kannski við hæfi því enda þótt öld og
aldarfjórðungur sé liðin frá því bók
Darwins Uppruni tegundanna kom fyrst
út eru meginhugmyndir hennar enn í
fullu gildi. Slíkt er fátítt um vísindakenn-
ingar, og einsdæmi um svo yfirgrips-
mikla kenningu.
Bók Howard þykir ..krifuð á auðskilin
og mjög læsilegan hátt; sérhver ný
hugmynd er t.d. útskýrð um leið og hún
er nefnd til sögu. Howard ræðir á
ýtarlegan hátt rök Darwins fyrir þróun-
arkenningunni, og þar er einnig að finna
almenna umræðu um stöðu mannsins í
lífríkinu og ný viðhorf í þróunarlíffræði
á 20. öld. Wilma George eyðir ekki jafn
miklu rúmi í þá hugmyndalegu byltingu
sem Darwinskenningin fól í sér, en
rekur ýtarlega hin hversdagslegu störf
Darwins á sviði jarðfræði og grasafræði,
og sýnir þannig hvernig hugmyndir hans
mótuðust og kenning hans varð til. Má
því segja að bækurnar bæti hvor aðra
upp og við hæfi að lesa þær báðar. Qjyj
Heimspeki-
saga 20stu-
aldar
Philosophy in the Twentieth Century
eftir Sir Alfred J. Ayer.
Weidenfeldforlagið.
■ Margir kannast við Heimspekisögu
Vesturlanda sem Bertrand heitinn Russ-
ell samdi. Síðasti kafli þeirrar bókar
fjallaði lítillega um rökgreiningarhcim-
speki á 20stu öld, en meginefni
bókarinnar var um heimspeki og
hugmyndasögu fyrri alda. Nú hefur einn
af kunnustu heimspekingum Breta, Sir
Alfred J. Ayer, bætt um og samið rit um
vestræna heimspeki á 20stu öld scm
byggt er upp á svipaðan hátt og bók
Russells: fjallað er ýtarlega um fáa
heimspekinga í stað þess að fylgja
handbókarleiðinni, nefna mörg nöfn og
ræða lítillega um hvern og einn.
Þeir sem mest piáss fá í bókinni eru
Russell sjálfur og G.E.Moore; William
James og C.l. Lewis; Wittgenstein og
félagar í svonefndum „Vínarhring“,
einkum Rudolf Carnap; Merleau Ponty;
Heidegger og R.G. Collingwood; W.V.
Quine og Nelson Goodman. Styttri
kaflar fjalla um C.D. Broad, Gilbert
Ryle, Karl Popper, D.M. Armstrong,
J.L. Austin, P.F. Strawson, Noam
Chomsky og Michael Dummett.
Ayer víkur að sjálfum sér þegar hann
ræðir um heimspeki Vínarhringsins,
hina rökfræðilegu raunhyggju, en hann
hefur verið helsti boðberi þeirrar stefnu
í Bretlandi. Viðhorf hans fá þó að njóta
sín á annan hátt með því gervöll bókin,
rökræða Ayers um kenningar hinna
ýmsu heimspekinga, ber vitni hans eigin
viðhorfa og áhugamála. T.d. er varla
vikið að siðfræði og stjórnspeki (og ekki
minnst á R.M. Hare og John Rawls), og
til þess hcfur verið tekið í ritdómum að
umfjöllun Ayers skorti þá víðfeðmu
yfirsýn sem heimspekisaga Russell þykir
bera vott um.
En Ayer er skýr og skilmerkilegur í
framsetningu - að því leyti er hann
jafningi Russells. Þeir sem eru á
höttunum eftir traustri frásögn af rökum
(og rökleysum!) heimspekinga á 20stu
öld geta óhræddir treyst leiðsögn Ayers,
en eðlilega hljóta menn að taka dóma
hans með fyrirvara.
- GM