Tíminn - 15.11.1986, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Tíniinn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjóri:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
NíelsÁrni Lund
OddurÓlafsson
BirgirGuðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686392 og
686495, tæknideild 686538. Setning og umbrot: Tæknideild Timans.
Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 50.- kr. og 60.- kr. um helgar. Áskrift 500.-
Varalið
Þorsteins Pálssonar
Það mætti halda, að Þorsteini Pálssyni hafi brugðið
illa við, þegar hann fékk Morgunblaðið í hendur á
fimmtudagsmorguninn var. Þar gaf að líta stórum
stöfum á baksíðu að samkvæmt nýgerðri skoðanakönn-
un félagsvísindastofnun Háskólans hafi fylgi Sjálfstæðis-
flokksins hrapað síðan í maí í vor úr 39,8% í 33,6%.
Þetta er ekki lítið fylgistap á 5-6 mánuðum.
Þegar nánar var að gætt þurfti Þorsteinn Pálsson þó
ekki að vera ókátur. Flokkur sem í raun hefur lýst sig
eindreginn stuðningsflokk hans sem forsætisráðherra og
getur því talist eins konar varalið hans hafði ekki aðeins
stækkað í sama mæli og Sjálfstæðisflokkurinn hafði
minnkað, heldur talsvert meira. Alþýðuflokkurinn
hefur á umræddum tíma aukið fylgi sitt úr 15,5% í
24,1%. í rauninni er því staða Þorsteins sem væntanlegs
forsætisráðherra mun styrkari en í maí.
Ástæðan fyrir því að Alþýðuflokkurinn er hér talinn
varalið Þorsteins Pálssonar er einfaldlega sú að formað-
ur flokksins, Jón Baldvin Hannibalsson, hefur lýst því
yfir í tíma og ótíma á undangengnum mánuðum, að það
stjórnarmynstur sem hann kjósi helst að afstöðnum
næstu þingkosningum sé endurnýjun svokallaðrar við-
reisnarstjórnar Sjálfstæðisflokksins og Alþýðuflokksins
á árunum 1959-1971 en þar næst en þó talsvert síður
endurnýjun hinnar svokölluðu nýsköpunrstjórnar Sjálf-
stæðisflokks, Alþýðuflokks og Sósíalistaflokks á árun-
um 1944-1946, formaður Sjálfstæðisflokksins var for-
sætisráðherra beggja þessara stjórna og verður að
sjálfsögðu forsætisráðherra nýrrar viðreisnarstjórnar
eða nýrrar nýsköpunarstjórnar ef þær verða myndaðar.
Til áherslu þeirrar stefnumótunar formanns Alþýðu-
flokksins að hann kjósi helst endurnýjaða viðreisnar-
stjórn eða endurnýjaða nýsköpunarstjórn leggur hann
áherslu á að samvinna Alþýðuflokksins við Framsókn-
arflokkinn komi alls ekki til greina og mjög hæpið sé að
Alþýðuflokkurinn geti unnið með Kvennalistanum.
Hins vegar útiloki hann ekki samvinnu við Alþýðu-
bandalagið. Allra helst kjósi hann að vinna með
Sjálfstæðisflokknum einum.
Þorsteinn Pálsson þarf því ekki að óttast að hann geti
ekki myndað stjórn, þótt Sjálfstæðisflokkurinn tapi ef
Alþýðuflokkurinn vex að sama skapi eða meira.
Þorsteinn Pálsson þarf ekki að sakna Árna Johnsens ef
hann fær Magnús Magnússon í stað hans. Þorsteinn á
öruggt varalið þar sem Alþýðuflokkurinn er.
Þorsteinn Pálsson þarf heldur ekki að óttast það, að
erfiðlega muni ganga að semja við varaliðsforingjann og
fylgismenn hans. Varaliðsforinginn er mikill trúmaður
á hlutafélög. Til dæmis virðist hann hafa dregið þá
ályktun af rekstri hlutafélagsins Hafskips að fátt sé nú
meira aðkallandi en að gera ríkisbankana að hlutafélög-
um.
Kjósendur geta af framangreindum ástæðum auð-
veldlega dregið þá ályktun að þegar Alþýðuflokkurinn
verður kosinn í næstu kosningum er i raun verið að
kjósa formann Sjálfstæðisflokksins til stjórnarforystu.
Laugardagur 15. nóvember 1986
■II
MENN OG MALEFNI
Jafnaðargeðið
Þegar flett er blöðunum frá síð-
ustu viku ber þar vitaskuld einn
atburð hæst. Það er athæfi erlendu
hryðjuverkamannanna sem sökktu
tveim hvalbátum í Reykjavíkur-
höfn og eyðilögðu búnað í hval-
stöðinni í Hvalfirði fyrir miljónir
króna.
Þetta minnir okkur vægast sagt
heldur óþægilega á þá bláköldu
staðreynd að við íslendingar erum
komnir í miðja þjóðbraut alheims-
ins. Þetta þýðir að við getum ekki
lengur talið okkur óhult og falin
langt utan við allar brautir hryðju-
og hermdarverkamanna. Vita-
skuld vonum við öll í lengstu lög
að slíkir atburðir gerist aldrei hér.
En við verðum, því miður, að vera
við því búin að hér geti komið upp
atvik á borð við þau sem við
fréttum af ljótustum erlendis frá.
Níðvísa á nef hvert
Aftur vekur annað athygli, þegar
fari& er yfir umfjöllun fjölmiðlanna
um þetta mál, og það er hvað menn
þar virðast, þrátt fyrir allt, taka
atburðunum út af hvalamálunum
með mikilli stillingu. Það hefur,
held ég, ekki heyrst ein einasta
rödd sem hvetur til þess að þessu
verði svarað í sömu mynt, þ.e.a.s.
með ofbeldi gegn ofbeldi.
Þarna er, að ég held, á ferðinni
nokkuð ríkur þáttur í íslensku
skaplyndi, ef við höfum á annað
borð leyfi til að fara með alhæfing-
ar af slíkri tegund. Þar er á ferðinni
jafnaðargeð sem ég held að við
getum öll verið stolt af og eigum að
rækta með okkur áfram. Þctta cr
af sömu ætt og við rekumst á í vísu
sem Jón Þorláksson á Bægisá orti
og er svona:
Margur fengi mettan kvið,
má því nærri geta,
yrði fólkið vanið við
vind og snjó að éta.
Það þarf vissulega töluverða still-
ingu og stjórn á skapsmunum sín-
um til að yrkja svona, á tímum
þegar hungurvofan gat hvenær sem
var verið vakandi við hvers manns
dyr.
Og það sama má raunar segja
um hann Garra okkar, sem við hér
á Tímanum leyfum okkur að vera
örlítið stoltir af svona undir niðri
og af og til. Hann er að vísu
hvefsinn, orðhákur og svo stór upp
á sig að hann á það til að taka það
illa upp cf menn á andstæðinga-
blöðunum leyfa sér þann ósóma að
vera honum sammála.
En hann gerði það að tillögu
sinni nú í vikunni að Islendingar
gerðu nú að fornum sið það sem
hann kallaði að yrkja níðvísu á nef
hvert í landinu um Paul Watson.
Síðan gætum við séð til hvort hér
leyndust enn nægilega öflug krafta-
skáld til þess að dallurinn sykki
undan honum næst þegar hann
hætti sér út á sjó.
Þarna er á ferðinni talandi dæmi
þess hvernig við íslendingar höfum
oft átt það til að bregðast við þegar
við höfum mætt alvarlegu and-
streymi.
Öryggismálin
Og þetta leiðir líka hugann að
því að til þessa hefur allt sem heitir
öryggisgæsla utan um helstu ráða-
menn þjóðarinnar verið í algeru
lágmarki. Menn hafa verið fullviss-
ir um að á slíku væri engin þörf.
Svo dæmi sé tekið þá myndi
Vigdís Finnbogadóttir forseti sem
best geta fengið sér gönguferð
innan um okkur hin, til dæmis hér
niður Laugaveginn. Og það sama
myndi líka til dæmis Steingrímur
Hermannsson forsætisráðherra
geta gert. Það yrði vafalaust tekið
eftir þeim, og ýmsir myndu án efa
horfa á þau. En að nokkrum myndi
detta í hug að þau væru þarna í
Eysteinn Jónsson, áttræður á
fimmtudaginn var.
mögulegri lífshættu, það er af og
frá.
Það hefur verið eitt ánægjuleg-
asta einkennið á íslensku þjóðfé-
lagi hvað allir, sem á einhvern hátt
hafa gnæft þar upp úr, hafa getað
farið blessunarlega frjálsir ferða
sinna. Sjálfur man ég til dæmis
eftir því að þegar ég var strákur þá
voru það einir tveir áberandi
stjórnmálamenn sem kom fyrir að
maður sá í strætó, og þótti engum
tiltökumál.
Þessir menn voru þeir Bjarni
heitinn Benediktsson og Eysteinn
Jónsson. Og raunar er stutt síðan
cg hitti mann og það barst í tal að
hann hefði verið í sama strætis-
vagni og Davíð Oddsson borgar-
stjóri nú um daginn. Ætli við
óskum þess ekki öll að áberandi
stjórnmálamenn á borð við þessa
geti sem lengst haldið áfram að
fara hér með strætó eins og við hin
án þess að þurfa að vera uggandi
um lr'f sitt eða öryggi.
Eysteinn Jónsson
Og talandi um Eystein Jónsson,
þá átti hann áttræðisafmæli nú á
fimmtudaginn. Þessa afmælishefur
verið minnst hér í blaðinu, og
kannski er það honum lítið til geðs
að hér sé verið að bæta ofan á það
lof sem hann fékk þar og fyllilega
að verðugu.
En vonandi verður það ekki virt
á þann veg að hér sé verið að efna
til óhóflegrar persónudýrkunar á
Eysteini Jónssyni þótt minnst sé
aðeins á hann aftur í tilefni af
þessum tímamótum. Hann er nú
einu sinni bæði einn af helstu
leiðtogum Framsóknarflokksinsog
samvinnuhreyfingarinnar á okkar
öld. Sjálfur kynntist ég honum
persónulega þegar á unglingsárum
og má segja að ég hafi verið meira
eða minna í námunda við hann
allar götur síðan eins og margir
fleiri.
Ég tel sjálfur að kynni mín af
honum hafi orðið mér bæði lær-
dómsrík og ánægjuleg. Ég minntist
á jafnaðargeð íslendinga hér áðan,
og kannski hefur það orðið mér
einna lærdómsríkast í samskiptum
mínum við Eystein Jónsson að fá
tækifæri til að kynnast því gífurlega
mikla jafnaðargeði sem hann býr
yfir.
í persónu hans er án efa á
ferðinni einn af snjöllustu stjórn-
málamönnum sem þjóðin hefur
alið, og fer þar saman góð greind,
rökfesta og snerpa í hugsun, svo
fátt eitt sé nefnt. En það sem
kannski dregur mest er það hvað
honum hefur tekist vel að losna við
að láta frama sinn og árangur stíga
sér til höfuðs. Þar er á ferðinni eitt
besta dæmi um jafnaðargeðið í
Islendingum sem ég þekki. Af
þeim sökum er Eysteinn Jónsson í
mínum augum kannski fyrst og
fremst persónugervingur eins þess
eiginleika sem ég þekki bestan í
fari íslensku þjóðarinnar.
Flokksþingið
Og á flokksþingi framsóknarm-
anna um síðustu helgi vakti það
sérstaka ánægju hvað menn voru
baráttuglaðir. Þar var hins vegar
ekki fyrst og fremst um að ræða þá
baráttugleði, sem snýst að því að
takast á við pólitíska andstæðinga
og reyna að fella þá, þótt vissulega
væri nóg af henni þar líka. Þar bar
hins vegar miklu meira á þeirri
baráttugleði sem beinist að því að
reyna í sífellu að bæta kjör og
lífsafkomu íslensku þjóðarinnar
allrar og sækja stöðugt fram á við.
Það er ánægjulegt að verða þess
var að eftir því að dæma, sem frá
þessu flokksþingi kom, þá er ekki
annað að sjá en þar hafi enn verið
skíðlogandi sá gamli eldur sem
brann í brjóstum frumherjanna
forðum þegar þeir voru að stofna
ungmennafélögin, búnaðarfélögin
og kaupfélögin. Þeir menn bjuggu
yfir þeirri trú á framtíð íslensku
þjóðarinnar, sem aldrei bifaðist,
og tóku hana langt fram yfir sína
eigin hagsmuni.
Það er trúlega eðlilegt að nú á
tímum myndbandatækja, afrugl-
ara, bílasíma, eða hvað annað sem
mætti nefna, geti það komið fyrir
okkur að dálítið dragi niður í
þessum gamla hugsjónaeldi. En
þar þurfum við þó að gæta að
okkur.
Hvað sem líður yfirvinnunni og
lífsgæðakapphlaupinu þá verða
menn að gæta þess að gleyma því
aldrei að við erum, hvað sem öðru
líður, ein þjóð og búum í landi sem
á að geta skapað okkur öllum
ágætis lífskjör ef við höldum
skynsamlega á spilunum. Við erum
að eðlisfari bjartsýn þjóð, íslend-
ingar, og lítið fyrir það að láta
skapsmunina hlaupa með okkur í
gönur. Og sagan kennir okkur að
út úr öllum erfiðleikum okkar á
liðnum öldum hefur okkur tekist
að krafsa okkur bara aldeilis dável
þegar í heildina er skoðað.
Á þetta er minnst hér m.a.
vegna þess að í næstu viku hefst í
Reykjavík árleg fundalota kaup-
félagsstjóra og annarra framám-
anna í samvinnuhreyfingunni. Eins
og menn vita er við ýmis erfið
vandamál tengd rekstri innan
hreyfingarinnar að stríða, kannski
ekki síst á sviði smásöluverslunar,
fiskvinnslu og útgerðar.
Þegar menn setjast niður þar til
þess að ræða vandamálin, nú í
vikunni og síðar, er kannski rétt að
setja fram þá frómu ósk að menn
megi bera gæfu til að gera það með
sama hugarfari og frumherjarnir
gerðu, þeir sem hér voru nefndir.
Þótt vandinn geti verið og sé vissu-
lega oft stór, þá eru vandamálin nú
einu sinni ekki til annars en að
leysa þau. Og ráði bjartsýni, ásamt
trú á landið og þjóðina, ferðinni þá
þarf ekki að efast um að farsælustu
lausnirnar láta ekki á sér standa.
-esig