Tíminn - 15.11.1986, Blaðsíða 10

10 Tíminn
Laugardagur 15. nóvember 1986
ALYKTUN
i
iii!!i!ií!!!!
llllii! lllllllllllllllll i 1 iilllilllllllll lil lllll!!!i!!l!!!lll!llllllllll 11!
111
!!lll!l!!il
Verslunar- og
viðskiptamál
Á síðasta stjórnartímabili urðu
straumhvörf í íslensku efnahags-
lífi. Verulegur árangur náðist í'
baráttunni gegn verðbólgu. Við
svo stórfellda og mikilvæga breyt-
ingu í efnahagslífinu, sem hér um
ræðir, breytast forsendur og mögu-
leikar til heilbrigðrar framtíðar-
uppbyggingar á flestum sviðum
viðskiptalífsins. Verslunar- og við-
skiptasvið er nú sem óðast að
skynja þetta nýja umhverfi og
aðlaga sig nýjum aðstæðum. Ný
viðhorf koma nú mikið fram í
sviðsljósið. Mikillar grósku má því
vænta á sviði verslunar og viðskipta
þrátt fyrir að greinin sjái þegar
fimmta hverjum vinnandi manni
fyrir atvinnu.
Flokksþingið telur að enn séu í
fullu gildi fyrri grunnhugmyndir
Framsóknarfíokksins um áð heil-
brigð samkeppni samvinnu- og
einkareksturs, ásamt einhverjum
ríkisrekstri þegar rök hníga að því,
sé vænlegasta leiðin til að tryggja
góðan árangur í sanngjörnu verði
á vöru og þjónustu. Hafa skal
blandað hagkerfi þar sem kostir
hvers rekstrarforms fái sem best að
njóta sín. Öflugt samstarf við
Verðlagsstofnun og með neytenda-
samtökum og aukinn sveigjanleiki
í verðmyndun eru líklegustu leiðir
til að tryggja að árangur sé sem
bestur.
Góð verslunarþjónusta í nú-
tímaþjóðfélagi er eitt af undir-
stöðuatriðum almennrar velferðar.
Verslunin er lokahlckkurinn í
framleiðslukeðjunni og því afger-
andi um hvort grundvöllur er fyrir
viðkomandi í framleiðsluþætti.
Framsóknarflokkurinn telur brýnt
að efla grósku og nýsköpun í
atvinnulífinu. Því ber að hlúa vel
að verslunarmálunum hvort heldur
um er að ræða, innlenda markað-
inn eða milliríkjaviðskipti.
í dreifbýlisversluninni er við
mikinn vanda að etja, sérstaklega
í fámennustu byggðarlögunum þar
sem kaupfélög annast yfirleitt
verslunarreksturinn. Stjórnvöld-
um ber skylda til að leita úrbóta á
þessum vanda með þvf að létta
kostnaði af dreifbýlisverslun.
Verslun í þéttbýli skal starfa á
jafnréttisgrundvelli, þar sem
bæjarfélög hygla ekki einu rekstr-
arforminu umfram annað. Sam-
keppnisaðstaða, fyrirtækja í milli,
skal ráðast af hæfileikum þeirra til
reksturs, en ekki af fyrirgreiðslu
eða fyrirgreiðsluleysi bæjarfélags.
Telja verður að með þátttöku í
fríverslunarsamtökum Evrópu og
samningi við Efnahagsbandalagið
hafi íslendingar náð miklum ávinn-
ingi fyrir útflutningsatvinnuvegina.
Frjáls alþjóðaviðskipti munu
stuðla að bættri afkomu íslensku
þjóðarinnar. Flokksþingið telur að
skipulag útflutningsverslunarinnar
sé í höfuðdráttum í góðu horfi, en
undirstrikar nauðsyn þess að
vinna markvisst að vöruvöndun og
gæðamálum.
Breyttir tíma eru framundan.
Áratilgalangur gönugangur verð-
bólgunnar hefur nú verið stöðvað-
ur. Tími stöðugs efnahagslífs fer í
hönd. Ný öld í augsýn.
Framsóknarflokkurinn telur því
nauðsynlegt að stuðla að þróun og
nýsköpun til þess að tryggja at-
vinnu fyrir kynslóðir framtíðarinn-
ar, með því að efla og auka verslun
og viðskipti.
Eftirfarandi atriði skulu sérstak-
lega tekin til athugunar:
1. Útvíkka skal gildandi reglur í
banka- og gjaldeyrismálum í
þvf augnamiði sérstaklega, að
skapa álitlegan grundvöll fyrir
milliríkjaverslun á sviði fjár-
mála, viðskiptatenginga og ís-
lensks hugvits.
I. Kanna skal grundvöll fyrir því
hvort hagkvæmt sé, að ísland
leiti eftir fríverslunarsamningi
við Bandaríkin. ísland gæti
þjónað sem hlið á þeim við-
skiptamúr sem reistur hefur ver-
ið milli Efnahagsbandalags Evr-
ópu og Bandaríkjanna. Slíkt
hlutverk gæti laðað að mikið
fjármagn og ótal möguleika til
atvinnuuppbyggingar.
Nokkrir fulltrúanna á 19. flokksþinginu.
Tímamyndir Pétur
ATVINNU M AL
Umhverfismál
Framsóknarflokkurinn minnir á,
að málefni umhverfisverndar eru
nú á dögum illu heilli vandamál,
sem flestar þjóðir eiga við að stríða
og telja höfuðnauðsyn að leysa.
Þau eru ekki fagurfræðilegt hjal
um óþarfa, heldur umræður, að-
gerðir og átök um lífsskilyrði og
kjör einstaklinga og þjóðfélaga.
Mikil verðmæti geta farið í
súginn, ef rasað er um ráð fram.
Pað er vilji Framsóknarflokksins,
að fylgt sé ströngum reglum um
umgengni og nýtingu lands, lofts
og lagar. Áætlanir um framkvæmd-
ir, sem kynnu að skemma umhverf-
ið og draga úr lífsgæðum verður að
skoða rækilega, svo að menn vakni
ekki síðar og um seinan við illan
draum.
En þrátt fyrir hættu af mengun,
hvort sem hún er langt að komin
eða skammt, ber að hafa hugfast
að uppgræðsla landsins eftir gróð-
ureyðingu síðustu alda er enn
mikilvægasta umhverfisverkefni
þjóðarinnar.
Framsóknarflokkurinn telur
nauðsynlegt að marka heildar-
stefnu í umhverfismálum. Sú
stefna miði að því að komandi
kynslóðir erfi landið í ekki síðra
ástandi, og helst betra en þær
kynslóðir sem það byggja nú.
Varðveisla umhverfisgæða á ekki
að fela í sér boð og bönn á öllum
sviðum, heldur virkt eftirlit sem
stuðlar ýmist að verndun eða hóf-
samri nýtingu náttúru og auðlinda
með tilliti til langtímamarkmiða.
Forsendur fyrir framkvæmd slíkrar
stefnu er að samræmd verði stjórn-
un þeirrar náskyldu sviða sem
teljast til umhverfismála. í því
skyni telur Framsóknarflokkurinn
rétt, að eitt ráðuneyti hafi með
höndum heildarstjórn þessa mála-
flokks, sem taki m.a. til landnýt-
ingar, mengunarvarna,
náttúruverndarmála og skipulags-
mála.
Framkvæmd virkrar umhverfis-
stefniímun m.a. byggjastáeftirfar-
andi atriðum:
★ Settar verði ákveðnar reglur,
um úttekt og mat á umhverfis-
röskun vegna stórframkvæmda
á vegum ríkis og einkaaðila.
* Settar verði ákveðnar kröfur
um hreinsun vegna losunar úr-
gangs í loft, láð og lög, og um
frárennsli frá þéttbýli. Enn-
fremur vcrði lögfest umsjón
með framkvæmd slíkra reglna.
★ Sveitarfélögum, fyrirtækjum og
einstaklingum verði auðveldað-
ar fjárfestingar til úrbóta í
mengunarvörnum með skatt-
ívilnunum svo sem rýmilegum
afskriftareglum.
★ Stofnaður verði lánasjóður til
að auðvelda sveitarfélögum að
fjármagna kostnaðarsamar úr-
bætur vegna frárennslis frá þétt-
býli.
★ Áætlanir, framleiðslustjórnun
og fjárfestingar í landbúnaði
verði í samræmi við úttekt á
landgæðum.
★ Skilningur landsmanna verði
efldur á þýðingu umhverf-
isverndar í undirstöðuatvinnu-
vegum okkar og hlut umhverfis-
gæða í alhliða velmegun þjóðar-
innar.
arra atvinnugreina eru gerðar vax-
andi kröfur. Reynsla síðustu ára
sýnir, að bændur eru reiðubúnir til
að mæta þeim. Landbúnaðarstefn-
an þarfnast sífelldrar aðlögunar að
þróun samfélagsins og ytri aðstæð-
um, þótt meginmarkmið stefnunn-
ar verði í grundvallaratriðum hin
sömu:
a) Að fullnægja þörfum þjóðar-
innar fyrir búvörur til neyslu og
iðnaðar og að efla útflutning
Landbúnaður
Miklar breytingar og framleiðni-
aukning hafa orðið í landbúnaðin-
um á síðustu árum. Því hefur þeim
fækkað sem hafa og geta haft
framfæri sitt af framleiðslu búvara
til innanlandsneyslu. Engu að síður
er það ljóst að sú framleiðsla hefur
og mun í framtíðinni hafa grund-
vallar þýðingu fyrir þjóðarbúið í
heild. Það er mikilvægt hverri þjóð
sem vill treysta öryggi sitt og efna-
hagslegt sjálfstæði, að framleiða
sem mest af nauðsynlegum matvæl-
um í landinu og af heimafengnum
hlutum. Pannig þurfa íslendingar
sem aðrar þjóðir, að efla hagvarnir
sínar. Með tilliti til byggðar er
þýðing hefðbundinnar búvöru-
framleiðslu óumdeilanleg jafnt fyr-
ir sveitir og þéttbýli.
Nýjar búgreinar svo sem loðdýr-
arækt, fiskrækt og ferðaþjónusta í
sveitum setja nú vaxandi svip á
landbúnaðinn. Pann vaxtabrodd
verður að styðja enn betur en gert
hefur verið með skipulegum hætti.
Þar og á ýmsum öðrum sviðum eru
verulegir vaxtarmöguleikar van-
nýttir. Á sama hátt og ekki síður
er þörf á að vinna ötullega að
aukinni úrvinnslu, vöruþróun og
markaðsfærslu afurðanna. Nýting
þessara möguleika kallar á þekk-
ingu, skipulag og fjármagn til
undirbúnings og framkvæmda.
Til landbúnaðarins eins og ann-
SEINNI HLUTI
þeirra afurða sem hagkvæmir
markaðir finnast fyrir.
b) Að keppt sé að því að tekjur
bændastéttarinnar, svo og fé-
lagsleg aðstaða hennar, verði
ekki lakari en annarra stétta.
c) Að búseta í sveitum verði treyst
með eflingu annarrar atvinnu-
starfsemi þar samhliðalandbún-
aði.
Með setningu búvörulaganna
undir forystu Framsóknarflokksins
var mörkuð stefna í landbúnaðar-
málum til næstu ára. Þar náðust
fram mörg mikilvæg grundvallar-
atriði fyrir bændastéttina.
Meginverkefnið í landbúnaðar-
málum verður enn um sinn að
samræma búvöruframleiðsluna
eftirspurn innanlands og að hvetja
til nýjunga íbúvöruframleiðslunni,
sem keppt geta á innlendum og
erlendum mörkuðum.
Flokksþingið leggur áherslu á
eftirtalin viðfangsefni á næstu
árum:
1. Að skipuleggja búvörufram-
leiðsluna eftir héruðum og land-
kostum, þannig að landbúnaðurinn
byggist á hagkvæmri og hóflegri
nýtingu landgæða til framleiðslu
hollra og fjölbreyttra afurða. Taka
verður tillit til félagslegra aðstæðna
þannig að ekki verði um röskun
byggðar að ræða.
2. Að kannaðir verði skipulega
möguleikar hinna ýmsu héraða fyr-
ir framleiðslunýjungar, og að upp-
bygging þeirra verði skipulögð með
hliðsjón af þessum möguleikum.
3. Að áfram verði miðað við að
búvöruframleiðslan fari sem mest
fram á fjölskyldubúum, sem skap-
að geta viðunandi tekjur með eðli-
legu vinnuálagi, bættri tækni og
vinnuaðstöðu. Viðurkennt verði
að búnaðarnám og/eða starfs-
reynslu þurfi til að fá starfsréttindi
í landbúnaði í framtíðinni.
4. Að með búháttabreytingum
og stuðningi Framleiðnissjóðs
landbúnaðarins verði komist hjá
skerðingu á framleiðslu þeirra
bænda, sem stunda mjólkurfram-
leiðslu og sauðfjárrækt, en eiga
ekki kost á að nýta sér aðrar
búgreinar.
5. Að búvöruframleiðslan sé að
sem mestum hluta byggð á innlend-
um aðföngum. Nauðsynlegt er að
stjórn á framleiðslu búvara sé í
stöðugri endurskoðun og að grein-
arnar njóti þar jafnræðis. Hlúð
verði myndarlega að vöruþróun og
búvöruiðnaði er dregur með hag-
kvæmum hætti úr þörf þjóðarinnar
fyrir innfluttan iðnvarning.
6. Að markaðsstarf erlendis fyrir
afurðir landbúnaðarins og tengds
iðnaðar verði eflt, og áhersla lögð
á sérkenni þeirra, m.a. uppruna í
heilnæmu umhverfi.
7. Að úrvinnsla, dreifing og sala
búvara verði áfram í höndum sam-
vinnufyrirtækja framleiðendanna
sjálfra. Endurskoða þarf verka-
skiptingu og staðsetningu afurða-
stöðva með það fyrir augum að
draga úr kostnaði við þær og að
þær verði framleiðendúm lykill að
traustum markaði og tryggi neyt-
endum góða, fjölbreytta og ódýra
vöru.
8. Að sérstök áhersla verði lögð
á nýbúgreinar sem með einum eða
öðrum hætti byggjast á nýtingu