Tíminn - 10.03.1995, Blaðsíða 5

Föstudagur 10. mars 1995

5
Unnur Stefánsdóttir:
Sibbót í
Á yfirstandandi kjörtímabili hefur
siöferði í stjórnmálum oft verið of-
arlega í huga. Embættisveitingar,
einkum hjá Alþýðuflokki, hafa haft
þau áhrif á almenning að stjórnmál
hafa verið litin hornauga og fengið
á sig slæma ímynd. Eina leiðin til
þess að fá embætti í stjórnkerfinu er
í margra augum sú að vera krati.
Stjórnsýsla til fyrlr-
myndar
„Það læra börnin sem fyrir þeim
er haft," segir gamalt máltæki. Þab
er miður, ef leikreglur í íslensku
stjórnkerfi eru þannig, að ekki er
borin virðing fyrir þeim. Ef þeir,
sem vib veljum til þess ab stjórna
landinu á hverjum tíma, ganga ekki
á undan meb góðu fordæmi, þá er
ekki hægt að ætlast til þess að þegn-
arnir geri það. Mikilvægt er ab
valdaskipan í þjóðfélaginu sé með
þeim hætti að löggjafarvald, dóms-
vald og framkvæmdavald séu vel
aðgreind og leikreglur með þeim
hætti að ekki þurfi ab velkjast í vafa
um hver á réttinn.
Mikil ábyrgb fylgir því ab taka við
ráðherraembætti. Það hefur lengi
vafist fyrir mér hvers vegna ráð-
stjómmálum
VETTVANGUR
„Að sitja þannig báðum meg-
in við borðið eru óþolandi
stjómunarhœttir að mínu
mati. Þama þarfað hafa skýr
skil á milli löggjafarvalds
annars vegar og fram-
kvœmdavalds hins vegar."
herrar gegni þingmennsku jafn-
framt því að vera ráðherrar. Því
finnst mér eðlilegt að þingmaöur,
sem tekur við rábherraembætti, láti
af þingmennsku á meðan hann er
ráðherra, og sinni þannig eingöngu
framkvæmdavaldinu í stað þess að
taka þátt í því að setja lög sem hann
síðan sjálfur framkvæmir. Þetta
myndi auðvitað fjölga þingmönn-
um sem ráðherratölunni nemur, en
til þess að auka ekki á ríkisútgjöldin
mætti hugsa sér að fækka þing-
mönnum um sömu tölu, þannig ab
þeir verbi sextíu og þrír, eins og er í
dag.
Flestir vita um ásókn þingmanna
í hinar ýmsu nefndir og ráö á veg-
um hins opinbera. Ekki skal lagöur
dómur á það hvað liggur ab baki.
Hitt er annab mál að vart getur þab
talist eblilegt að sami maður sitji á
Aiþingi íslendinga og samþykki
lagasetningar í mörgum málum
sem varða þjóbarhag og sitji síban í
bankaráði og ráðstafi fjármagni sem
fer til að framkvæma þá lagasetn-
ingu sem áður var samþykkt. Að
sitja þannig báðum megin vib
borðið eru óþolandi stjórnunar-
hættir að mínu mati. Þarna þarf að
hafa skýr skil á milli löggjafarvalds
annars vegar og framkvæmdavalds
hins vegar.
Lífeyrissjóbirnir fái
meira aðhald
Mikil umræða hefur farið fram í
þjóðfélaginu um lífeyrissjóðina.
Þab er mitt álit að brýnt sé að setja
lög um lífeyrissjóðina, þar sem
ströng skilyrbi veröi sett um há-
marksrekstrarkostnað af innkomn-
um iðgjöldum. Einnig að sett verði
lög sem kveði á um að þeim, sem
greiða í lífeyrissjóðina, verði tryggð
áhrif á stefnumörkun og allar meiri-
háttar ákvarðanir vibkomandi líf-
eyrissjóðs.
Af mörgu er að taka, þegar sið-
ferbi í stjórnsýslunni er annarsveg-
ar. Mikilvægt er að ákveðnar reglur
séu í gildi og að farið sé eftir þeim,
þarna hefur vantab mikið á í ís-
lensku samfélagi. Framsóknarflokk-
urinn mun láta þessi mál til sín taka
á næsta kjörtímabili.
Höfundur skipar 4. saetib á lista framsókn-
armanna í Reykjanesi.
Anna Vilborg Einarsdóttir, Auöur Þórhallsdóttir, Lára Helen Óladóttir og Þórunn Jónasdóttir:
Á kennsla ab vera aukastarf?
Hvers vegna eru kennarar í kjarab-
aráttu? Einn mikilvægur þáttur þess
er ab gerðar hafa verið skipulags-
breytingar, sem verða til þess að
kennurum bjóöast eingöngu hluta-
störf í skólum landsins. Það er krafa
allra að hafa einsetinn skóla.
En hvaö er einsetinn skóli? Það er
skóli þar sem allir mæta að morgni
og eiga samfelldan skóladag. Innan
þessa skólatíma rúmast allt verklegt
og bóklegt nám nemandans.
Samkvæmt nýrri menntastefnu
og vilja foreldra og kennara er þetta
það sem koma skal. Langflestir fara
að heiman á sama tíma að morgni.
Systkini eru á sama tíma í skólanum
og gefur þaö foreldrum færi á að
stunda vinnu á þeim tíma sem
börnin eru í skóla. Við skyldum
ætla að þetta væri lausn alls vanda.
En hvernig snýr þetta að kennur-
um í einsetnum skóla?
Bekkjarkennari í einsetnurn skóla í
dag verður að sœtta sig við hlutastarfl
Kennari ber ábyrgb á einum bekk
og fær til þess ákvebinn fjölda
kennslustunda. Kennsluskylda
VETTVANCUR
kennara í 100% starfi er 29 kennslu-
stundir. í skólanum okkar, Foss-
vogsskóla, sem hefur verið einset-
inn í nokkur ár, fær 1. bekkur (6
ára) 23 kennslustundir hjá bekkjar-
kennara á viku, sem samsvarar 79%
starfi. 5. bekkur (10 ára) fær 20
kennslustundir á viku, sem er 68%
starf. Á þessum tíma er ætlast til að
fræðsluskyldu sé fullnægt og kenn-
ari leysi öll mál, sem upp kunna að
koma í hópnum. Við einsetninguna
höfum við ekki lengur möguleika á
aö fá fullt starf, svo ekki sé talað um
yfirvinnu sem er löngu liðin tíð.
Svona blasir framtíbin við okkur
kennurum. Er hægt að bjóba heilli
stétt upp á þessi starfsskilyrði? Kall-
ar þetta ekki á að kennsla verði
aukastarf og er það vilji fólksins í
landinu? Viljum við það fyrir börn-
in okkar?
Kennarar eru orðnir langþreyttir
á sífelldum ásökunum um vinnu-
svik. Ágæti lesandi, heldur þú ab
100% starf kennara (29 kennslu-
stundir) séu einungis 29x40 mín. á
viku? Hvað meb sjónvarpsfrétta-
menn, eru þeir einungis í vinnunni
meban þeir sjást á skjánum? Það eru
ekki kennarar sem ákveða hve
margar kennslustundir hver nem-
andi hefur á viku. Það er ákvörðun
stjórnvalda. Við viljum gjarnan fá
fleiri kennslustundir á dag fyrir
nemendur okkar. En við viljum líka
fá þab metið sem 100% starf.
Hver eru laun kennara í einsetnum
skóla? Kennari með þriggja ára há-
skólanám og 14 ára starfsreynslu í
100% starfi fær um 77 þúsund í
grunnlaun og um 83 þúsund í
heildarlaun á mánuði, fyrir skatt-
lagningu. í einsetnum skóla, þar
sem þessi kennari kennir 5. bekk 20
stundir á viku, er sá hinn sami með
um 52 þúsund í grunnlaun og um
56 þúsund í heildartekjur, fyrir ut-
an skatt.
Ert þú hissa á því að kennarar séu í
kjarabaráttu?
Við lýsum yfir eindregnum
stuðningi vib samninganefnd
kennara og treystum henni full-
komlega til að standa vörb um kjör
okkar kennara.
Kennarar, láturn engan telja okkur
trú utn að menntun okkar og störfséu
einskis virði.
Höfundar eru grunnskólakennarar vib
Fossvogsskóla, Reykjavík.
Trúður í
Undanfarin tíu ár eba svo hafa ridd-
arar auðhyggjunnar þeyst út um
víba velli pólitískrar umræbu. Sem
von er, eru ýmsir þeirra farnir ab
lýjast á sprettinum. Þeir hafa kosib
að láta sig hverfa í jóreyknum af
þeim sem fremstir fara.
Einn þeirra fáu, sem enn halda
merki aubhyggjunnar hátt á lofti,
er Þorvaldur Gylfason hagfræðipró-
fessor við Háskóla íslands. Nýlega
birtist hann sem oftar á skjá Ríkis-
sjónvarpsins. Þar var hann kynntur
sem hugvitsmaður, enda kom hann
ab þessu sinni fram í þáttaröð um
slíka. Þáttum þessum, sem eru í um-
sjón baráttuglaðs Heimdellings, er
ætlað að kynna uppfinningamenn.
Ég verb að játa, að ég beið þess
nokkuð spenntur ab sjá hvort pró-
fessorinn hefði dottib niður á ein-
hverja snilldarhugmynd, eins og
t.d. keðjulaust reiðhjól eba hljóðkút
á kjaftaska. En það var öðru nær. Úr
fílabeinstumi prófessorsins kom ab-,
gervi hugvitsmanns
eins þessi vanalegi akademíski
hroki, sem honum er svo tampr.
Hann hafði ekkert það til mál-
anna að leggja sem ekki telst til al-
mæltra tíðinda. Nema eitt. Sem
dæmi um ógnir haftastefnu nefndi
hann hungursneyðina á írlandi á
fimmta áratug síðustu aldar.
Ekki ætla ég að mæla haftastefnu
bót, þótt hún eigi vissulega rétt á sér
viö sérstakar aðstæbur. En hver sá,
sem kennir henni um þá stabreynd
að helmingur íra ýmist hrundi nið-
ur úr hungri og farsóttum vegna
kartöflusýkingar skömmu fyrir
mibja síðustu öld eða þá hrökklab-
ist vestur um haf, hann á margt
ólært, jafnt í sögu sem hagfræði.
Sjaldan var auðhyggja breskrar
yfirstéttar jafn miskunnarlaus og
einmitt á þessum tímum. Viðbrögð
hennar við hungursneyðinni á Ir-
landi miðubust því öll við það, að
ekki mætti raska „heilögum" eign-
arrétti hennar sjálfrar og ab allt
SPJALL
PJETUR
HAFSTEIN
LÁRUSSON
verðlag yrbi að vera frjálst. (Lesist:
Gróði eignamanna yrði sem mest-
ur). Það síbarnefnda þýddi í raun,
að þau litlu matvæli, sem Bretar
sendu til írlands til að létta á hörm-
ungum landsmanna, eins og þab
var kallað, voru seld á markaös-
verði. Og þar eð það er nú einu
sinni eöli markaðar, að vöruverb
hækkar í réttu hlutfalli vib aukna
eftirspurn, þá þýddi þetta vitanlega,
að þeim mun fastar sem hungrib
svarf að írum, þeim mun dýrari
varð fæðan.
Auk þessa má geta þess, hinum
„hugvitra" hagfræbiprófessor til
nokkurrar fræöslu, ab á þeim tím-
um, sem hér um ræðir, voru pen-
ingar sjaldnast í umferð hjá írskri
alþýðu. Þeir voru því ekki margir,
sem höfðu ráb á að slást um molana
sem hrutu af gnægtaborði breska
heimsveldisins. Og enn færri höfðu
betur í þeim slag.
Svo vill til, ab Þorvaldur Gylfason
sat á skólabekk hjá enskum og nam
af þeim hagfræöi, eða gerði í það
minnsta tilraun til þess. Ekki veit
ég, hvort lærimeistarar hans þar
ytra hafa logið hann fullan um
margnefnda neyð íra, eða hvort
hann kýs að hagræöa sannleikan-
um skoðunum sínum til framdrátt-
ar. En hvort heldur sem er, væri
æskilegt að þáttagerðarmenn Ríkis-
sjónvarpsins rugluðust ekki oftar á
hugvitsmönnum og trúðum.
FOSTUDAGS-
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
HVUR FJANDINN
ER ÞESSI FÉLAGS-
HYGGJA?
Orðið félagshyggja vefst fyrir pistil-
höfundi um þessar mundir. Hann
fletti því upp í Orbabók Menning-
arsjóðs og fann þab ekki. Engu ab
síður gengur hópur fólks fram og
aftur um þjóðfélagib og kallar sig
félagshyggjufólk í tíma og ótíma.
Nefnir stjórnmálaflokkana sína fé-
lagshyggjuflokka og vill búa til
breiðfylkingu með félagshyggju-
fólki. Hvað meinar þetta fólk eigin-
lega? Veit það frekar en Menning-
arsjóður hvað orðið félagshyggja
þýðir?
Samkvæmt orbsins hljóðan gæti
félagshyggjan táknað fólk sem
hyggst leggja fé til einhverra mála.
Eins konar fjárfesta eða hluthafa,
sem klippa arðmiða í fyrirtækjum.
Viö nánari athugun er þó tilgátan
hæpin og sjálfkallab félagshyggju-
fólk er tæplega á vappi umhverfis
Verslunarrábið. Miklu frekar sést
það vinstra megin við þrjú hundr-
uð ára gamla pólitíska miðju úr
franska þinginu. Raunar virðist
þetta óþekkta orð hafa leyst orðib
vinstri af hólmi í íslenskum stjórn-
málum.
Allt að einu þá grunar pistilhöf-
undur svokallab félagshyggjufólk
um græsku og ab vilja slá eign
sinni á kærleikann án þess ab
leggja sjálft nokkuð af mörkum. Að
minnsta kosti lætur þab eins og
abrir íslendingar vilji nágranna sína
feiga eba í besta falli geymda á bak
vib lás og slá.
Pistilhöfundur hefur stundum
horft á svona fólk kveðja sér hljóbs
innan um alþýbu manna og vígja
sjálft sig til félagshyggju. Þá vaknar
jafnan þessi sama spurning: Hefur
þetta fólk nokkurn tíma brett sjálft
upp ermar fyrir náunga sinn?
Stofnab félög og klúbba eða geng-
ið til libs við annað fólk með svip-
aða þörf fyrir ab láta gott af sér
leiba? Undantekningalaust er svar-
ið því miður neitandi.
Fólkið, sem signir sig í nafni fé-
lagshyggju, er ekki sama fólkib og
leggur náunga sínum lib fyrir eigin
reikning eða með eigin vinnu.
Sjálfkallab félagshyggjufólk er ekki
sú manngerð sem ber uppi líknar-
félög eða önnur góbgerbarmál á
íslandi. Félagshyggjufólk kemur
ekki nálægt líknarmálum nema
gegn ríflegri þóknun og opinber-
lega afgreibir þab þarfir náunga
síns með því að senda reikninginn
á ríkissjób. Félagshyggjan á því
ekkert skylt við samhjálpina í þjóð-
félaginu.
í hópi félagshyggjunnar er eng-
inn maður á borb vib Svéin heitinn
Björnsson, forseta ÍSÍ, sem áratug-
um saman varði tómstundum sín-
um í að byggja upp íþróttaæsku
landsins. Enginn Hilmar Helgason,
sem braut sjálfan sig í mola við að
hjálpa drykkjusjúku fólki úr klóm
heldrykkjunnar. Engin frú Þóra Ein-
arsdóttir í Vernd, sem jafnan eyddi
aðfangadagskvöldi jóla með úti-
gangsmönnum. Enginn Ragnar
Jónsson í Smára eða Markús ívars-
son í Hébni. Engin raunveruleg
samhjálp.
í einum Lionsklúbbi eru miklu
fleiri samhjálparsinnar en í endi-
löngu Alþýöubandalaginu, og á
einum AÁ-fundi er mun meiri sam-
hjálp heldur en í gjörvöllum
Kvennalistanum. Þennan sannleika
er sjálfkölluðu félagshyggjufólki
hollt að skoða áður en lengra er
haldið.