Fréttablaðið - 21.03.2009, Blaðsíða 26

26 21. mars 2009 LAUGARDAGUR
U
pphaf eiturlyfja-
stríðsins í Mex-
íkó má rekja til 1.
desember árið 2006.
Þá tók hinn 46 ára
gamli Felipe Cald-
erón við forsetaembætti og hans
fyrsta verk var að lýsa yfir stríði
gegn eiturlyfjabarónunum. Því
næst hækkaði hann laun lögreglu-
og hermanna því hann vissi vel að
þetta yrði erfitt verk og að eitur-
lyfjahringirnir eiga digra sjóði og
því auðvelt með að bjóða „óvinin-
um“ betri kjör. Eitt af vandamál-
um mexíkóskra yfirvalda er að þau
eru oft að kljást við sína menn. Vel
þjálfaða lögreglu- og hermenn sem
hafa gerst liðhlaupar.
Í fyrstu gekk áætlun Calderón
ágætlega. Rúmum mánuði eftir að
hann settist í forsetastólinn var
fyrsti eiturlyfjabaróninn handtek-
inn. Sá heitir Pedro Díaz Parada
en hann stjórnaði eiturlyfjahring í
Oaxaca í Suður-Mexíkó. Eiturlyfja-
hring sem þó er lítill á Mexíkóska
vísu því þeir stærstu, Golfo-, Sina-
loa-,Tijuana- og Juarez-eiturlyfja-
hringurinn eru með starfsemi sína
í norðri - við Bandarísku landa-
mærin. Þess má geta að Parada
var dæmdur í 33 ára fangelsi árið
1985 en flúði nokkrum dögum eftir
að hann var settur inn. Tveimur
árum síðar fannst dómarinn, sem
dæmdi hann í fangelsi, með 33
byssukúlur í brjóstinu. Eina fyrir
hvert ár. Það er einmitt svona sem
eiturlyfjabarónarnir starfa.
Þrátt fyrir ágætis byrjun hjá
Calderón er hann nú með stans-
laust byssusuð í eyrum. Frá desem-
ber 2006 til ársloka 2007 létust um
1.800 manns í átökum tengdum eit-
urlyfjastríðinu. Síðustu fimmtán
mánuði hafa hins vegar um 7.300
manns fallið. Heildartala látinna
er því kominn yfir 9.000 og í dag
tala margir um óvinnandi stríð.
AP-fréttaveitan greindi frá því í
síðustu viku að Roger Rufe, yfir-
maður hjá bandaríska heimavarn-
arráðuneytinu, hefði tjáð banda-
rískri þingnefnd að Mexíkóskir
eiturlyfjahringir væru helsta ógn
Bandaríkjanna þegar kæmi að
skipulögðum glæpum. Hann sagði
að fyrir lægi áætlun um að senda
bandaríska hermenn að landamær-
unum. Um það hvort eða hvenær
það yrði gert svaraði hann engu.
Hitt er samt ljóst að Mexíkómeg-
in fossar blóð og taumarnir eru
farnir að leka yfir landamærin til
Bandaríkjanna. Orð Janet Napo-
litano, ráðherra heimavarnarmála,
á sjónvarpsstöðinni CBS í fyrradag
staðfesta þetta. Hún sagði að átök-
in sunnan landamæranna væru
ekki bara ógn við Mexíkó heldur
einnig Bandaríkin.
Þó mestu átökin séu vissulega
í Mexíkó þá hafa eiturlyfjahring-
irnir gríðarleg ítök víða í Banda-
ríkjunum og tengjast þeir glæpak-
líkum um gjörvalt landið. Í byrjun
mánaðarins greindi Reuters-frétta-
veitan frá því að leigumorðingj-
ar í fölsuðum sérsveitarbúning-
um bandarísku lögreglunnar
hefðu ráðist inn á heimili í Pho-
enix í Arizona og tekið mann af
lífi. Morðið var tengt mexíkósku
eiturlyfjamafíunni. Að meðal-
tali er tveimur manneskjum rænt
daglega í Phoenix og ástandið er
nákvæmlega það sama í El Paso í
Texas þar sem ríkisstjórinn, Rick
Perry, hefur óskað eftir þúsund
þjóðvarðliðum til að takast á við
vandann.
Á sama tíma og kókaínið flæð-
ir frá Mexíkó til Bandaríkjanna
er gríðarlegu magni ólöglegra
vopna smyglað í hina áttina. Talið
er að um 95 prósent þeirra vopna
sem eiturlyfjahringirnir nota séu
keypt eða þeim stolið í Bandaríkj-
unum. Vopnabúr eiturlyfjabarón-
anna er reyndar ekkert venjulegt.
Þeir nota alls ekki bara skamm-
byssur heldur sprengjuvörpur,
AK-47 og AR-15 hríðskotabyssur,
einnig ferðast þeir um á vopnuðum
þyrlum. Hafa sum vopnanna verið
rakin til bandaríska hersins en þá
hafa glæpamennirnir brotist inn á
herstöðvar og rænt vopnum. (fjöldi
smyglaðra vopna)
Í janúar lýstu yfirmenn í banda-
rískra hernum sérstökum áhyggj-
um af hernaðarstyrk eiturlyfja-
hringanna sem þeir töldu að gæti
einfaldlega leitt til falls mexíkósku
stjórnarinnar. Í byrjun næsta mán-
aðar sækir Napolitano ráðstefnu í
Mexíkó-borg, þar sem fjallað verð-
ur um ólöglega vopnasölu. Þar
hyggst hún ræða sérstaklega við
mexíkósk stjórnvöld um ástandið
og sérstaklega vopnasmygl.
Mexico
Baja
California
Norte
Baja
California
Sur
Coahuila
Nuevo
Leon
TamaulipasZacatecas
Nayarit
Veracruz
San Luis
Potosi
Michoacan
Guerreno
Jalisco
Oaxaca Chiapas
Quintana
Roo
Yucatan
Campeche
Cancún
New Mexico
Texas
Arizona
California
VeracruzMexico City
El Paso
San Diego
Douglas
Laredo
Sonora
Sinaloa
Durango
Chihuahua
Tijuana
Sinaloa
De Juarez
Del Golfo
Eiturlyfjahringir
Frá Kólum
bíu
Juarez
Kókaínsmygl
Um 90 prósent af kókaíni
sem selt er í Bandaríkjun-
um er smyglað frá Mexíkó.
MANNFALL Í STRÍÐUM
Tímabil Látnir
Afganistan 2001-2009 ~ 30.000
Mexíkó 2006-2009 ~ 9.100
Ísrael-Palestína 2000-2009 ~ 6.000
Suður-Ossetía 2008 ~ 1.200
Líbanon (júlí-stríðið) 2006 ~ 1.200
Heimild: WikipediaTijuana
Blóðugt stríð í Mexíkó
Þjóðernishyggja, trúarátök og kynþáttahyggja eru líklega algengustu ástæður styrjalda. Yfirleitt er barist um landsyfirráð og
völd. Í Mexíkó er einmitt barist um völd. Þar halda eiturlyfjabarónar heilli þjóð í heljargreipum. Lögreglumenn eru afhausaðir
og fjölskyldumeðlimir þeirra myrtir. Trausti Hafliðason kynnti skyggndist inn í heim eiturlyfja og átaka í Mexíkó.
Eins og nafnið gefur til kynna hefur
Golfo-eiturlyfjahringurinn aðsetur við
Mexíkóflóa. Bækistöðvar hans eru í
borginni Matamoros í Tamaulipas,
sem er í norðausturhluta landsins og
stjórnar hringurinn svæðinu meðfram
landamærunum að borginni Piedras
Negras í Coahuila.
Fyrst er getið um Golfo-eiturlyfja-
hringinn á áttunda áratugnum en
Osiel Cárdenas tók við stjórn glæpa-
samtakanna árið 1996. Cárdenas
stjórnaði eiturlyfjahringnum í sjö ár
eða allt þar til hann var handtekinn
eftir skotbardaga við mexíkósku
lögregluna í Matamoros. Mexíkóska
sjónvarpsstöðin Televisa sýndi frá
átökunum í beinni útsendingu.
(Myndskeiðið er á Youtube, leitarorð:
Osiel Cárdenas). Cárdenas var dæmd-
ur og settur í fangelsi í Mexíkó-borg,
en tókst samt sem áður að stjórna
eiturlyfjahringnum úr fangelsinu.
Höfuðpaurar Sinaloa-eiturlyfja-
hringsins skynjuðu það tómarúm sem
myndast hafði eftir að Cárdenas var
fangelsaður og hófu að herja á þau
landsvæði sem Golfo-eiturlyfjahring-
urinn stjórnaði. Þetta varð til þess að
Cárdenas gerði bandalag með Los
Zetas, en það eru harðsvíruð glæpa-
samtök. Flestir meðlimir Los Zetas eru
fyrrum sérsveitarmenn úr mexíkóska
hernum og mexíkósku fíkniefnalög-
reglunni. Golfo-eiturlyfjahringurinn
myndaði einnig um tíma bandalag
með Tijuana-eiturlyfjahringnum.
Hatrömm átök hafa verið milli
Sinaloa- og Golfo-eiturlyfjahringanna
síðustu ár og ástandið versnaði
bara árið 2007 þegar Cárdenas var
framseldur til Bandaríkjanna og
Golfo-eiturlyfjahringurinn varð nánast
stjórnlaus. Mexíkóskir fjölmiðlar halda
því sumir fram að vegna innbyrðis
deilna séu glæpasamtökin að lognast
út af. Í september í fyrra upplýstu
yfirvöld að 175 meðlimir Golfo-eitur-
lyfjahringsins í Bandaríkjunum og á
Ítalíu hefðu verið handteknir.
HÖFUÐPAURINN HANDTEKINN Í BEINNI
Sinaloa-eiturlyfjahringurinn dregur
nafn sitt af Sinaloa-ríki við Kaliforníu-
flóa þar sem hann hefur bækistöðv-
ar. Auk þess að stjórna í Sinaloa hafa
glæpasamtökin yfirráð í Durango og
Sonora, einnig hafa þau sterk ítök í
Baja California og Chihuahua.
Tveir menn hafa haldið utan um
stjórnartaumana í Sinaloa-eitur-
lyfjahringnum í áratugi, Héctor Luis
Palma Salazar og Joaquín Guzman
Loera. Í fyrstu nefndust glæpasam-
tökin La Alianza de Sangre, eða
Blóðbandalagið, en síðar Sinaloa-eit-
urlyfjahringurinn.
Saga Salazar er blóði drifin. Árið
1992 myrti hann átta meðlimi
Tijuana-hringsins á diskóteki í Puerto
Vallarta. Arellano-bræðurnir, höfuð-
paurar Tijuana-eiturlyfjahringsins, rétt
sluppu. Þeir svöruðu fyrir sig með
því að múta Rafael Enrique Clavel,
samstarfsmanni Salazar, til að tæla
eiginkonu Salazar. Clavel tókst það
og þvingaði hann hana til að taka út
sjö milljónir dollara af bankareikningi
Salazar. Að því loknu myrti Clavel
konuna og sendi höfuð hennar í
bögglapósti til Salazar. Því næst
myrti hann tvö börn Salazar með
því að kasta þeim fram af brú.
Salazar borgaði fyrir nokkrum
árum síðar með því að
myrða öll þrjú börn Clavel.
Salazar var handtekinn fyrir
nokkrum árum og árið
2007 var hann framseldur
til Bandaríkjanna. Guzman
hefur haldið um stjórn-
artaumana síðan árið
2001 þegar hann flýði
úr fangelsi. Hann slapp
út í flutningabíl sem flutti óhreint
tau, sem sumir myndu segja að væri
kannski táknrænt.
Líkt og Golfo-eiturlyfjahringur-
inn hefur Sinaloa-hringurinn sinn
herskáa arm. Los Negros er sveit
þungvopnaðra manna sem hefur
tengsl við mexíkósku mafíuna í
Bandaríkunum og MS-13 eða Mara
Salvatrucha.
Sinaloa-eiturlyfjahringurinn er
í dag talinn öflugasti eiturlyfja-
hringurinn í Mexíkó. Sina-
loa-samtökin eru þekkt
fyrir að nota jarðgöng til
að smygla eiturlyfjum til
Bandaríkjanna. Á síðustu
sjö árum hafa fimmta tug
jarðganga fundist. Sum allt
að því kílómetra löng.
FÉKK HÖFUÐ EIGINKONUNNAR SENT Í BÖGGLAPÓSTI
Osiel Cardenas fluttur til Bandaríkjanna.
Joaquín Guzman Loera
2006
1. desember. Felipe
Calderón tekur við embætti
forseta og lýsir yfir stríði
við eiturlyfjasmyglara.
2007
17. janúar Pedro
Diaz Parada, höfuð-
paur Oaxaca-eiturlyfja-
hringsins, handtekinn.
14. maí. Jorge Altriste,
yfirmaður í sérsveit lögregl-
unnar í Tijuana, myrtur.
8. desember. Gerardo García
Pimentel, blaðamaður La Opin-
ion myrtur af eiturlyfjasmyglurum.
Árið 2006 voru níu blaðamenn
myrtir í Mexíkó.
29. desember. Mexíkósk
lögregluyfirvöld afvopna
lögregluna í bænum Playa
de Rosarito í Baja California.
Grunur lék að meirihluti
lögreglumanna væri á
mála hjá eiturlyfjasmygl-
urum.
GOLFO-HRINGURINN
SINALOA-HRINGURINN
Felipe Calderon
forseti Mexíkó á
í hörðu stríði við
eiturlyfjabaróna.
0
100
200
300
400
500
600
2003 2004 2005 2006 2007
Utan Bandaríkjanna
Í Bandaríkjunum
HEIMILD: US OFFICE OF NATIONAL DRUG CONTROL
HALDLAGT KÓKAÍN
Tölur í tonnum