Morgunblaðið - 13.01.2006, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. JANÚAR 2006 11
FRÉTTIR
ÚR VERINU
FYRSTA loðnan til vinnslu í landi
barst til HB Granda á Vopnafirði í
gær. Þá kom Svanur RE þangað með
280 tonn af góðri loðnu. Loðnan
veiddist 65 mílur norðaustur af
Langanesi og var þar orðið töluvert
líf eftir algjöra ládeyðu fyrir nokkr-
um dögum. Ekki liggur fyrir hve
mikið af loðnu er þarna, en rann-
sóknaskipið Árni Friðriksson var á
leið þangað í gær. Þá var komin
bræla á miðunum og skipin hætt
veiðum.
Góð og átulaus loðna
„Það er gott að fá svona skammt til
að byrja með til að fínstilla vélarnar
og mannskapinn eftir langt frí frá
loðnufrystingu,“ sagði Einar Víg-
lundsson, vinnslustjóri hjá HB
Granda, í gær. Hann sagði að þetta
væru ósköp venjuleg loðna, 53 til 55
loðnur í kílói, hún væri góð og átulaus
og færi því öll í frystingu. Það tæki
um einn og hálfan sólarhring að
frysta þetta magn. „Það er ómögu-
legt að segja til um það hvort mikið
er af loðnu þarna. það kemur bara í
ljós. Engin ástæða til að fara á taug-
um strax, því það er ekkert óalgengt
að loðnan byrji ekki að veiðast fyrr
en eftir 20. janúar og fyrir um 10 ár-
um byrjaði hún ekki að veiðast fyrr
en 20. febrúar og þá var gefinn út
einn mesti kvóti sögunnar. Ég er því
alveg rólegur,“ sagði Einar.
Enginn loðnukvóti hefur enn verið
gefinn út, en skipin sem nú voru að
veiðunum, Svanur RE, Björg Jóns-
dóttir ÞH, Huginn VE, Guðmundur
VE og Guðmundur Ólafur eru að
veiða úr svokölluðum leitarkvóta.
Þau skip, sem hafa tekið þátt í loðnu-
leit ásamt Hafrannsóknastofnuninni
í haust og vetur fengu 200 tonna
kvóta fyrir hvern dag, sem leitin
stóð.
Töluvert líf á svæðinu
„Við tókum bara eitt hal í gær,“
sagði Maron Björnsson, skipstjóri á
Guðmundi Ólafi, í gær. Þeir voru þá
komnir inn á Eyjafjörð og voru að
frysta. „Okkur nægðu 150 tonn til að
fylla skipið og verðum þá líklega með
um 400 tonn af frystri loðnu. Við
byrjum á því að landa hluta loðnunn-
ar á Akureyri á morgun, því við verð-
ur að rýma fyrir því sem við erum
með óunnið núna. Við höldum svo
áfram að frysta og löndum svo aftur á
Akureyri á mánudag,“ sagði Maron.
Hann segir að töluvert líf hafi ver-
ið á svæðinu en fjórum dögum áður
hefði það verið steindautt.
„Það er ekki gott að segja til um
framhaldið. Veiðin hefur oft byrjað á
þessum stað áður, en hve mikið er
þarna er erfitt að segja til um. Það er
þó fráleitt allur loðnustofninn þarna.
Þetta var þó 12 til 15 mílna blettur en
loðnan missýnileg. Hún sást bezt á
nóttunni en síður á daginn. Það er
mjög erfitt að átta sig á magninu
vegna þess hve illa lóðar á hana.
Það er nú einu sinni svo að það er
aldrei á vísan að róa á loðnunni. Hún
gýs upp hér og þar við landið og eng-
inn getur sagt til hvers vegna hún er
hér en ekki þar. Stærsta vandamálið
er þó hve litlu er kostað til að rann-
saka loðnuna og fylgjast með ferðum
hennar. Það þýðir ekki að krefjast
þess að fá endalaust af fiski upp úr
sjónum og leggja svo allt of lítið í
rannsóknir. Það er líka sérkennilegt
að við skulum vera að rífast um það
hvort við eigum að taka einhver
hundruð þúsund tonn, þegar litið er á
það að hvalir eru að éta eina og hálfa
til tvær milljónir tonna af loðnu á ári,
þorskurinn tæplega milljón og sjó-
fuglar 300.000 tonn. Veiðarnar eru
bara lítill hluti af þessu öllu. Það
gengur bara alls ekki að láta hvalinn
óáreittan, láta hann fjölga sér stöð-
ugt. Það leiðir bara til þess að hann
étur meira frá okkur. Þegar verið er
að nýta auðlind eins og fiskinn í sjón-
um verður að taka jafnt úr öllum
helztu hlekkjum vistkeðjunnar. Það
þýðir ekkert að láta þann stærsta
eiga sig.
Það þarf líka að rannsaka þetta allt
í víðara samhengi. gæti það verið rétt
að það sé að verða meira af síld við
Ísland en vistkerfið þolir. Stofninn er
alltaf að stækka og hann étur bæði
loðnuhrogn og smáloðnu,“ sagði
Maron.
Honum finnst alltof lítið lagt í
rannsóknir og segir það meðal ann-
ars vegna peningaleysis að ekki hafi
tekizt að fylgjast betur með smá-
loðnunni og mæla hana. „Það er svo
mikið í húfi að það verður að leggja
miklu meira fé í rannsóknir svo við
vitum hvað er að gerast. Fiskifræð-
ingarnir okkar eru öndvegis menn
sem eru allir af vilja gerðir, en þeir fá
bara ekki nóg af peningum til að
sinna rannsóknunum nægilega vel.
Það má benda á að á síðasta ári fisk-
uðu tvö skip samtals fyrir þrjá millj-
arða króna. Þó ekki væri talað um
nema helming þeirrar fjárhæðar
væri það gott búsílag fyrir Hafró. Og
því skyldum við ekki leggja það af
mörkum. Það þarf meiri peninga og
fleiri skip.“
Vill jafnstöðukvóta
En er eitthvað hægt að gera með-
an þessi óvissa ríkir. Það telur Mar-
on: „Það á að setja lámarks jafn-
stöðukvóta á loðnuna, ef menn á
annað borð ætla að halda þessum
veiðum áfram. Það þarf að fara var-
lega og láta fiskinn njóta vafans, en
að meðaltali hefur kvótinn verið um
ein milljón tonna á ári síðastliðin 20
ár. Reyndar hefur kvótinn aldrei
náðst og stundum verið mikið eftir.
þannig er loðnan líklega eina fiskteg-
undin þar sem ekki hefur verið veitt
umfram heimildir.
Væri svona jafnstöðukvóti gefinn
út, gætu menn skipulagt veiðarnar
miklu betur og fengið mun meira út
úr minni afla, til dæmis með aukinni
frystingu um borð. Þá væri ekki
þetta gífurlega kapphlaup þegar ver-
ið er að moka hundruð þúsunda
tonna upp á einum og hálfum mán-
uði. Loðnan gefur tvöfalt meira af sér
í janúar en í marz, því í marz er ekk-
ert lýsi í henni. Að vísu koma hrognin
á móti, en það er ekki alltaf sem
kaupendur eru tilbúnir að borga það
verð sem við þurfum fyrir hrognin.
Þá eigum við bara að hætta að veiða
og lofa loðnunni að hrygna í friði,“
segir Maron.
Heilmikið líf norð-
austur af Langanesi
Ljósmynd/Þorgeir Baldursson
Veiðar Nú er langþráð líf í sjónum út af Langanesi. Loðnan gerir vart við
sig, hvalurinn fylgir í kjölfarið og þorskurinn belgir sig út af loðnu.
SAMKOMULAG hefur náðst milli
ákæruvaldsins og verjenda sak-
borninga í Baugsmálinu svonefnda
um tvo matsmenn, sem eiga að yf-
irfara rannsóknargögn og kanna
m.a. hvort útprentun skjala sem
fyrir liggja passi við rafrænu gögn-
in. Matsmennirnir sem hafa verið
dómkvaddir eru Halldór Krist-
jánsson, verkfræðingur, og Hjör-
leifur Kristinsson, tölvunarfræð-
ingur. Eiga þeir að ljúka skriflegri
matsgerð svo fljótt sem kostur er
en ekki síðar en 23. febrúar næst-
komandi.
Ekki hefur enn verið tekin af-
staða til þess hvort lögmenn sak-
borninga fái aðgang að tölvugögn-
um Jóns Geralds Sullenbergers,
fyrrverandi viðskiptafélaga Baugs,
sem ekki hafa verið skilgreind sem
rannsóknargögn hjá lögreglu.
Samkvæmt upplýsingum Sigurðar
T. Magnússonar, setts ríkissak-
sóknara í málinu, er ágreiningur
hvað þennan þátt varðar lítill og að
hluta tæknilegs eðlis. Mun hann
fara yfir málið með lögmönnum
sakborninga á fundi nk. mánudag.
Áreiðanleiki aðferða
kannaður
Fram hafði komið beiðni ákæru-
valdsins um að fá dómkvadda
matsmenn til að skoða og bera
saman tölvugögn sem aflað hefur
verið vegna Baugsmálsins. Aðaltil-
gangurinn er sá að afla matsgerðar
um þær rannsóknaraðferðir sem
efnahagsbrotadeild ríkislögreglu-
stjóra beitti þegar ákveðin tölvu-
gögn voru afrituð og prentuð út, og
kanna áreiðanleika þessara að-
ferða. Þessari beiðni ákæruvalds-
ins höfðu verjendur mótmælt fyrir
dómi.
Aðilum var í gær gefið tækifæri
til að tjá sig sig um framkomin
mótmæli. Verjendur tilkynntu hins
vegar við upphaf þinghaldsins að
þeir hefðu ákveðið að falla frá and-
mælum og að samkomulag hefði
náðst um matsmenn sem saksókn-
ari myndi gera grein fyrir.
Sigurður T. Magnússon settur
ríkissaksóknari, gerði grein fyrir
því að málsaðilar gætu allir fallist á
Halldór Kristjánsson verkfræðing
og Hjörleif Kristinsson tölvunar-
fræðing sem matsmenn.
Hlé var gert á þinghaldi meðan
Þorgerður Erlendsdóttir héraðs-
dómari setti sig í samband við
Hjörleif til að kanna hvort hann
væri tilbúinn til starfans. Hafði
dómarinn þegar haft samband við
Halldór og hann lýst sig reiðubú-
inn til að taka starfið að sér.
Niðurstaða héraðsdóms í gær
var sem fyrr segir sú að báðir að-
ilar hefðu komið sér saman um
hæfa matsmenn til að framkvæma
hið umbeðna mat og var það fært
til bókar. Skulu þeir ljúka skrif-
legri matsgerð eins fljótt og kostur
er og eigi síðar en 23. febrúar nk.
Samkomulag um matsmenn
Morgunblaðið/Ásdís
Lögmenn sakborninga og settur saksóknari fara yfir lista með nöfnum manna sem til greina komu sem mats-
menn á tölvugögnum Baugsmálsins svonefnda í Héraðsdómi Reykjavíkur í gærdag.
FRIÐRIK Þór Guðmundsson, faðir eins
fórnarlamba Skerjafjarðarflugslyssins,
vill koma eftirfarandi á framfæri:
„Í annars fróðlegu viðtali í Morgun-
blaðinu 12. janúar við Þormóð Þormóðs-
son, fyrrum formann Rannsóknarnefndar
flugslysa (RNF), heldur Þormóður því
fram að sérstök rannsóknarnefnd um
flugslysið (Líndalsnefnd) hafi hreinsað
RNF af allri gagnrýni á rannsókn nefnd-
arinnar á Skerjafjarðarflugslysinu.
Þetta er vitaskuld alrangt og Þormóður
veit það. Rangfærslur Þormóðs mætti
hrekja með allmörgum orðum en ég ætla
ekki að standa í því. Vil þó árétta eftirfar-
andi: Líndalsnefndin staðfesti að ritskoð-
un Flugmálastjórnar (FMS) hafi verið
röng, því rétt væri að flugvélin umrædda
hafi ekki átt að fá skírteini og vera hleypt
í loftið. Flugvélina hafi átt að stöðva
vegna óljósrar sögu og ófullnægjandi
gagna. Hún átti ekki að vera í loftinu og
þar af leiðandi ekki að hrapa!
Engar rannsóknir hafa leitt í ljós sann-
anlega orsök flugslyssins. Það er aðeins
líkindareikningur sem leiðir af sér tilgátu
um bensínleysi og RNF rannsakaði ekki
hreyfilinn skilvíslega áður en honum var
fargað. Líndalsnefndin staðfesti að það
var óheppilegt að láta hreyfilinn frá sér
með ótímabærum hætti. Úrbræðsla hefur
ekki verið afsönnuð, hvað sem líður ein-
hverri dularfullri olíusíu sem Líndals-
nefndin fékk í hendurnar frá hagsmuna-
aðila.
Virkt og á köflum óvægið aðhald á
RNF og FMS átti fullkomlega rétt á sér
og átti m.a. sinn þátt í nýjum lagasetn-
ingum um FMS og rannsóknir flugslysa
(sem RNF var á móti), flýtti fyrir setn-
ingu reglna um smærri flugrekendur,
leiddi til sérstakrar rannsóknar á björg-
unarþættinum og leiddi auk þess af sér
þær tillögur sem Þormóður talar nú ein-
mitt um sem gagnlegar – og RNF kom
aldrei til hugar. Þetta er langt í frá tæm-
andi upptalning.
Loks hlýt ég að taka niðurstöðum Lín-
dalsnefndarinnar með töluverðum fyrir-
vara í ljósi hatrammrar árásar formanns
nefndarinnar á mig persónulega.“
„Gagnrýn-
in átti víst
rétt á sér!“
GJALDSKRÁR orkuveitna vegna
flutnings og dreifingar á raforku
hækka ekki milli ára nú nema hjá
Orkuveitu Húsavíkur þar sem
hækkunin er 40–80% og hjá
Orkubúi Vestfjarða þar sem hækk-
unin er 10%, að því er fram kemur í
útreikningum Alþýðusambands Ís-
lands.
Dæmi eru tekin af kostnaði
þriggja heimila vegna flutnings og
dreifingar raforku, sem nota mis-
mikla raforku á hverju ári. Kostn-
aður vegna sölu á raforkunni er
undanskilinn og eingöngu horft á
drefingarkostnaðinn þar sem hann
er háður einkaleyfi hverrar veitu á
sínu svæði og notendur hafa því
ekki möguleika á að hafa áhrif á
hann.
Fram kemur hjá Alþýðusam-
bandinu að lítið heimili sem notar
2000 kílóvattstundir af raforku á
ári greiðir hæsta verðið í dreifbýli
á svæði Orkubús Vestfjarða (OV)
eða 22.185 kr. Minnst greiðir sam-
bærilegt heimili á þéttbýli á svæði
OV kr. 15.065 kr. og nemur mun-
urinn 47%.
Meðal heimili sem notar 4000
kWh af raforku á ári greiðir hæst
kr. 34.112 hjá OV í dreifbýli en
lægst kr. 22.634 hjá Hitaveitu Suð-
urnesja sem er 51% munur. Heim-
ili sem notar 6000 kWh af raforku á
ári greiðir hæst hjá OV í dreifbýli
kr.45.946 en lægst hjá Hitaveitu
Suðurnesja kr. 29.905 sem er 54%
munur, að því er fram kemur á vef
ASÍ..
Gjaldskrár hækka hjá OV og OH