Morgunblaðið - 13.01.2006, Qupperneq 32

32 FÖSTUDAGUR 13. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ATLI Gíslason, hæstarétt-
arlögmaður og varaþingmaður
Vinstrihreyfingarinnar græns fram-
boðs, veitir mér ókeypis „lög-
fræðiráðgjöf“ í Morgunblaðinu í
gær. Skal hann hafa þökk fyrir
ómakið en fegin er ég
að ekki fylgir reikn-
ingur með í pakkanum
því af grein varaþing-
mannsins má ráða að
hann hafi fremur skrif-
að hana sem stjórn-
málamaðurinn Atli
Gíslason en lögfræð-
ingurinn Atli Gíslason,
þar sem greinin er al-
gjörlega laus við lög-
fræðilegar ráðlegg-
ingar.
Ég hef greint frá því
opinberlega að ef
stjórnvöld beittu sér fyrir því að
horfið verði frá Norðlingaölduveitu
kynni að koma til skaðabótakröfu af
hálfu Landsvirkjunar. Varaþing-
maður VG segir að einfalt sé að ráða
bót á því, iðnaðarráðherra þurfi að-
eins „að gefa fulltrúum sínum í
stjórn Landsvirkjunar fyrirmæli um
að greiða atkvæði gegn hugsanlegri
tillögu um að krefja ríkið um skaða-
bætur“.
Stjórn Landsvirkjunar
Nú er það svo að í stjórn Lands-
virkjunar sitja sjö fulltrúar eigenda
fyrirtækisins og miðast fjöldi þeirra
við eignarhlut hvers aðila. Einn
fulltrúi er skipaður af bæjarstjórn
Akureyrar, þrír fulltrúar af borg-
arstjórn Reykjavíkur og þrjá full-
trúa skipar iðnaðar- og við-
skiptaráðherra. Sú hefð hefur
skapast að eigendur Landsvirkjunar
velja sér fulltrúa í stjórn fyrirtæk-
isins í samræmi við pólitískan styrk
og þannig eru fulltrúar Reykjavík-
urborgar til að mynda tveir frá R-
listanum og einn frá Sjálfstæð-
isflokki. Fulltrúi Ak-
ureyrar kemur frá
meirihluta bæj-
arstjórnar og fulltrúar
ríkisins eru tveir frá
stjórnarmeirihlutanum
og einn frá stjórn-
arandstöðu. End-
urspeglar þessi til-
högun þann vilja að
sjónarmið stjórn-
armanna Landsvirkj-
unar komi frá jafnt
minnihluta sem meiri-
hluta kjörinna fulltrúa
á alþingi og í sveitar-
félögunum tveimur.
Í lögum um Landsvirkjun segir að
stjórnarmenn fyrirtækisins hafi
réttindi og skyldur opinberra sýsl-
unarmanna. Mér vitanlega hafa slík-
ir aðilar ekki þær skyldur að hlíta
fyrirmælum þess ráðherra sem fer
með eignarhald í hluta fyrirtækisins
en eru hins vegar í stjórnarstörfum
sínum bundnir af lögum og reglum
sem um Landsvirkjun gilda. Í reglu-
gerð fyrir Landsvirkjun segir að í
verksviði stjórnar felist meðal ann-
ars að „gæta hagsmuna fyrirtæk-
isins í hvívetna og marka heild-
arstefnu þess á hverjum tíma“.
Lögmaðurinn leiðréttir mig vit-
anlega ef ég fer með rangt mál um
þessi atriði en í það minnsta mun
varaþingmaðurinn trúlega tjá sig
um þetta atriði á einhverjum vett-
vangi.
Hver ætti að
ráðleggja hverjum?
Hvað seinni ráðlegginguna varðar
þá hef ég aðeins þetta um hana að
segja. Ég er í stjórnmálum til að
hafa skoðanir og til að gera mitt
besta til að vinna að bættum hag
þjóðarinnar. Það þýðir hins vegar
ekki að ég sem fulltrúi fram-
kvæmdavaldsins geti farið á svig við
löggjafarvaldið. Ef lögfræðingurinn
Atli Gíslason er hins vegar þeirrar
skoðunar er spurning hvort meira að
segja varaþingmaðurinn Atli Gísla-
son geti ekki veitt honum ókeypis
ráðgjöf um hvað sé rétt og hvað
rangt í þeim efnum.
Þakkir fyrir meinta
lögfræðiráðgjöf – gott að
hún var ókeypis
Valgerður Sverrisdóttir svarar
grein Atla Gíslasonar ’… af grein varaþing-mannsins má ráða að
hann hafi fremur skrif-
að hana sem stjórn-
málamaðurinn Atli
Gíslason en lögfræðing-
urinn Atli Gíslason, þar
sem greinin er al-
gjörlega laus við lög-
fræðilegar ráðlegg-
ingar.‘
Valgerður Sverrisdóttir
Höfundur er iðnaðar-
og viðskiptaráðherra.
NÝ OG breytt löggjöf um skipan
ferðamála tók gildi 1. janúar síðast-
liðinn og leysti af hólmi
eldri lög um skipulag
ferðamála. Megintil-
gangur með setningu
laganna er að breyta
hlutverki Ferðamála-
ráðs og gera skrifstofu
Ferðamálaráðs kleift
að gegna hlutverki
stjórnsýslustofnunar
og setja skýrari og
fyllri reglur um leyf-
isskylda starfsemi í
ferðaþjónustu. Með
breytingunum er
stefnt að því að efla
þessa mikilvægu at-
vinnugrein sem ferða-
þjónustan er og gera
alla landkynningu
markvissari og árang-
ursríka.
Ferðamálastofa
tekur við hlutverki
Ferðamálaráðs sem
stofnunar
Stofnunin, sem hef-
ur verið kölluð Ferða-
málaráð Íslands eins
og ráðið sjálft, þó í
reynd væri hún skrif-
stofa Ferðamálaráðs,
hefur nú fengið nýtt nafn. Mun hún
heita Ferðamálstofa. Ferða-
málastofa tekur við öllum skuldbind-
ingum og verkefnum skrifstofu
Ferðamálaráðs samkvæmt lögunum
þannig að engin núverandi verkefni
falla niður eða eru færð annað.
Ferðamálastofa mun því áfram sinna
þeim verkefnum sem skrifstofur
Ferðamálaráðs hafa sinnt gagnvart
stjórnvöldum, greininni og inn-
lendum og erlendum ferðamönnum.
Það er mat þeirra, sem vinna að
ferðaþjónustu, að krafa um gæði og
öryggi gagnvart neytandanum sé
lykill að velgengni greinarinnar. Í
nýju lögunum um skipan ferðamála
er kveðið á um verkefni Ferða-
málastofu og lúta þau ekki síst að
gæða- og markaðsmálum:
1. Útgáfa leyfa, skráning á starfsemi
og eftirlit með að skilyrðum fyrir
þeim sé fullnægt.
2. Þróunar-, gæða- og skipulagsmál
ferðaþjónustu, þ.e. framkvæmd
markaðrar ferðamálastefnu, sam-
ræming umhverfis- og fræðslu-
mála, miðlun upplýsinga, svæðis-
bundin þróun og alþjóðlegt
samstarf.
3. Markaðs- og kynningarmál ferða-
þjónustu, í samræmi við ákvörðun
ráðherra hverju sinni.
Útgáfa leyfa færist
til Ferðamálastofu
Ein meginbreytingin, sem varð á
verkefnum við gildistöku laganna,
varðar veitingu ferðaskrifstofu- og
ferðaskipuleggjandaleyfa. Útgáfa
leyfa færist frá samgönguráðuneyt-
inu til Ferðamálastofu. Í nýju lög-
unum er jafnframt gerður miklu
skýrari greinarmunur á þessum leyf-
um. Þá er í lögunum kveðið skýrt á
um hvaða aðilar eru leyfisskyldir og
tekinn af allur vafi um að það eru
fleiri aðilar en einungis þeir sem selja
alferðir. Þessar breytingar eiga að
gera leyfið sjálft sýnilegra og eft-
irsóknarvert að hafa og tengja við
það ýmis réttindi, svo sem heimild til
notkunar á sérstöku auðkenni Ferða-
málastofu. Breytingarnar snúa einn-
ig að því að vernda hagsmuni neyt-
enda enn frekar og gera þá með-
vitaðri um virði þess að ferða-
þjónustuaðilar hafi tilskilin leyfi og
hvetja til aukins eftirlits neytenda
með því. Einnig er í lögunum í fyrsta
sinn kveðið á um að bókunarmið-
stöðvar og upplýsingamiðstöðvar séu
skráningarskyldar til Ferðamála-
stofu.
Þá er Ferðamálstofu í nýju lög-
unum falið nýtt verkefni sem snýr að
framkvæmd markaðrar ferða-
málastefnu. Þingsályktun um fram-
kvæmd þessarar áætlunar var sam-
þykkt á síðastliðnu vorþingi. Í
ferðamálaáætlun 2006–2015 eru fjöl-
mörg verkefni sem miða
að uppbyggingu ferða-
þjónustunnar og er
Ferðamálastofu falin
umsjón og framkvæmd
þeirra.
Breytt hlutverk
Ferðamálaráðs
Ferðamálaráð fór áð-
ur með hlutverk stjórn-
ar skrifstofu Ferða-
málaráðs en um ára-
mótin varð breyting þar
á. Með nýju lögunum
verður hlutverk ráðsins
fyrst og fremst að vinna
að stefnumörkun og
vera ráðherra til ráð-
gjafar um alla þætti
landkynningar og
markaðsmála í þágu
ferðaþjónustunnar.
Í Ferðamálaráði eiga
nú, samkvæmt nýju lög-
unum, sæti tíu fulltrúar
þannig að fjölgað er um
þrjá. Þeir, sem tilnefna
fulltrúa í ráð, eru Sam-
tök ferðaþjónustunnar,
Ferðamálasamtök Ís-
lands, Útflutningsráð
Íslands og Samband ís-
lenskra sveitarfélaga. Útflutningsráð
hefur ekki átt fulltrúa í ráðinu áður.
Markmiðið með tilnefningu frá Út-
flutningsráði er að tryggja þátttöku
annarra útflutningsgreina í umfjöll-
un um ferðamál og efla samhæfingu
ferðaþjónustunnar við annan útflutn-
ing vöru og þjónustu.
Mikil breyting varð jafnframt á
verkefnum Ferðamálaráðs en í nýju
lögunum er þau skilgreind þannig:
– Gera árlega eða oftar, tillögur til
ráðherra um markaðs- og kynn-
ingarmál ferðaþjónustunnar.
– Vera ráðgefandi aðili fyrir ráð-
herra um áætlanir í ferðamálum.
– Veita umsagnir um breytingar á
lögum og reglum er varða ferða-
mál og annað er ráðherra felur
ráðinu eða ráðið telur ástæðu til
að taka upp í þágu ferðaþjónust-
unnar.
Þannig er ferðamálaráði falið að
fara yfir stöðu og skipulag kynningar
á Íslandi á erlendum vettvangi og
hlutverk landkynningaskrifstofa
Ferðamálastofu og að meta árangur
af landkynningu undanfarinna ára.
Einnig leggur ráðið fram tillögur um
það hvernig samstarfi við aðra aðila,
sem standa að kynningu á Íslandi á
erlendri grundu, skuli háttað. Þá
gerir Ferðamálaráð tillögur um
hvernig þeir fjármunir, sem stjórn-
völd veita til ferðamála og koma frá
ríkissjóði, verði sem best nýttir og í
samræmi við þingsályktun um ferða-
mál sem samþykkt var á Alþingi vor-
ið 2005.
Þau atriði, sem hér hafa verið
nefnd, hafa að geyma helstu breyt-
ingar sem urðu á skipan ferðamála
nú um áramótin. Ferðaþjónusta, sem
atvinnugrein, hefur vaxið og dafnað
hér á landi á undanförnum árum og
vil ég nota tækifærið og þakka því
kraftmikla fólki sem starfar í grein-
inni. Enn eru mikil tækifæri fyrir
hendi til að sækja á nýja markaði og
efla enn frekar stöðu okkar á þeim
sem við þegar höfum náð fótfestu á. Í
þeirri sókn má þó ekki gleyma mik-
ilvægi ferðaþjónustu í þágu Íslend-
inga en nauðsynlegt er að halda
áfram að hvetja Íslendinga til að
ferðast um eigið land og þannig fá
tækifæri til að kynnast stórfengleika
íslenskrar náttúru og menningar.
Það er von mín að lögin verði til að
styrkja og efla ferðamennsku sem at-
vinnugrein á Íslandi enn frekar og
skapa skýrari og skilvirkari umgjörð
utan um greinina.
Ferðamálastofa
og Ferðamálaráð
Sturla Böðvarsson fjallar um
breytta löggjöf um skipan
ferðamála.
Sturla Böðvarsson
’Enn eru mikiltækifæri fyrir
hendi til að
sækja á nýja
markaði og efla
enn frekar stöðu
okkar á þeim
sem við þegar
höfum náð fót-
festu á.‘
Höfundur er samgönguráðherra.
ÞEGAR Svíþjóð og Finnland
gengu til liðs við Evrópusam-
bandið lækkaði matarverð umtals-
vert í þessum löndum. Norðmenn
reiknuðu út að ef það sama gerðist
hjá þeim miðað við neysluútgjöld
og verðlag í Noregi mætti reikna
með að matarreikningur fjögurra
manna fjölskyldu myndi lækka um
250 þúsund íslenskar krónur á ári
gengi Noregur í Evrópusam-
bandið.
Samfylkingin opnaði umræðuna
um hátt matarverð hérlendis fyrir
4 árum. Hún lagði fyrir Alþingi
samanburð á matarverði hér og á
Norðurlöndum miðað við með-
alverð í Evrópusambandslöndum.
Hann sýndi að matarverð var allt
að 50 prósent hærra hérlendis og í
sumum matvælaflokkum allt að 69
prósent hærra. Ísland, Noregur og
Sviss eru með dýrasta mat í Evr-
ópu.
Samfylkingin hefur árum saman
talað fyrir lækkun matarverðs sem
sjálfstæðri aðgerð sem hægt væri
að fara í með aðgerðum hér heima.
Í sama streng tók þáverandi for-
sætisráðherra Davíð Oddsson í
umræðu um matarverð á Alþingi.
„Við getum gert þetta sjálf,“ sagði
Davíð. En ekkert hefur gerst fyrr
en nú að skipuð er nefnd til að
kanna orsakir matarverðsins.
Það kom skýrsla
um matarverðið
Alþingi samþykkti tillögu Sam-
fylkingarinnar um að leitað yrði
orsaka matarverðsins fyrir jól árið
2002 og var Hagfræðistofnun Há-
skóla Íslands falið verkefnið. Það
dróst hinsvegar að stofnunin skil-
aði skýrslu. Hún var loks lögð
fram á síðasta degi þingsins vorið
2004. Þar er staðfestur sá munur á
matarverði sem Samfylkingin hafði
áður kynnt. Jafnframt er í skýrslu
Hagfræðistofnunar greint frá
helstu orsökum fyrir hærra mat-
arverði hérlendis en í samanburð-
arlöndunum. Helst
skortir á upplýsingar
um þátt vörugjalda en
í skýrslunni segir að
þær upplýsingar hafi
þá ekki verið fyrir-
liggjandi.
Miklar vonir voru
bundnar við það hjá
okkur í Samfylking-
unni að viðkomandi
ráðuneyti myndu
vinna með þær ábend-
ingar sem fram komu
í skýrslunni en hjá
þeim reyndist enginn
áhugi fyrir hendi. Á
sl. þingvetri bar ég fram skriflegar
fsp til þriggja ráðherra um ým-
islegt sem fram kemur í skýrslunni
og er skemmst frá því að segja að
í ljós kom að engin vinna er í
gangi í fjármála-, landbúnaðar- eða
viðskiptaráðuneyti varðandi þær
úrbætur sem bent er á í skýrsl-
unni til lækkunar matarverðs.
Í október reyndi ég að fá fram
afstöðu Halldórs Ásgrímssonar
forsætisráðherra til ábendinga
Hagfræðistofnunar. Einu svör
hans á þeirri stundu voru að það
kæmi til greina að lækka virð-
isaukaskatt af matvælum. Aðrar
skattalækkanir nutu hinsvegar for-
gangs hjá ríkisstjórninni við fjár-
lagagerðina svo engin innstæða
var fyrir þeirri at-
hugasemd forsætis-
ráðherrans. Samfylk-
ingin hafði reyndar
flutt tillögu um lækk-
un virðisaukaskatts á
matvæli í tvígang
bæði haustið 2003 og
2004 og flutt tillögur
þar um við afgreiðslu
fjárlaga. Þá var það
fyrst og fremst flokk-
ur forsætisráðherrans
sem mælti gegn lækk-
uninni.
Aðgerðir án tafar
Vissulega hefði verið gaman að
geta glaðst yfir því að forsætisráð-
herrann tók loks við sér vegna hás
matarverðs. Því miður er það ekki
hægt. Nefndarskipan forsætisráð-
herra þýðir einfaldlega að lækkun
matarverðs er drepið á dreif og
ekkert mun gerast á komandi
mánuðum. Engin von er til þess að
þessi ríkisstjórn grípi til aðgerða
til lækkunar matarverðs. Það sýnir
reynsla síðustu ára. Það bíður
nýrrar ríkisstjórnar og það verður
hlutskipti Samfylkingarinnar að
ráðast í þær aðgerðir.
Það verður Samfylkingin
sem lækkar matarverðið
Rannveig Guðmundsdóttir
fjallar um matvælaverð á Ís-
landi ’Nefndarskipan for-sætisráðherra þýðir ein-
faldlega að lækkun mat-
arverðs er drepið á dreif
og ekkert mun gerast á
komandi mánuðum.‘
Rannveig
Guðmundsdóttir
Höfundur er þingmaður Samfylk-
ingar í Suðvesturkjördæmi.