Morgunblaðið - 15.02.2006, Side 6

Morgunblaðið - 15.02.2006, Side 6
6 MIÐVIKUDAGUR 15. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ FRÉTTIR JÖKLARNIR halda almennt áfram að hopa og ef svo fer sem horfir verða þeir flestir horfnir eftir tvær aldir, að sögn Odds Sigurðssonar, jarðfræðings hjá Orkustofnun. Niðurstöður jöklamælinga frá liðnu hausti hafa verið að berast til Orkustofnunar. Það snjóaði strax í ágúst 2005 við suma jökulsporða sem kom í veg fyrir mælingar á þeim, en þær mælingar sem hafa borist sýna allar rýrnun jökla með einni undantekningu. Jöklar hop- uðu ört 2004 og taldi Oddur að í fyrra hafi aðeins dregið úr hopi jöklanna, en það sé vart merkjan- legur munur milli ára. Gígjökull að slitna í sundur Reykjarfjarðarjökull, sem geng- ur fram úr Drangajökli niður í Reykjarfjörð á Ströndum, var sá eini sem gekk fram í fyrra. Reykj- arfjarðarjökull er svonefndur fram- hlaupsjökull, en þeir ganga fram og hopa að mestu óháð loftslagi. Þeir hlaupa skyndilega á nokkurra ára- tuga fresti og hopa svo stöðugt fram að næsta hlaupi. Miklar breytingar hafa orðið á Gígjökli, sem blasir við á leiðinni inn í Þórsmörk. Hann skríður niður úr gígnum á Eyjafjallajökli og hef- ur náð niður í jökullón við veginn. Nú er Gígjökull nánast dottinn í sundur neðan við miðja hlíð. „Það kemur eiginlega enginn ís ofanfrá lengur þannig að hann bráðnar nú eins hratt og hann getur,“ sagði Oddur. Gígjökull var ekki mældur 2004 en mæling 2005 sýndi að hann hafði hopað um 357 metra frá haustinu 2003. Oddur telur líklegt að Gígjökull hopi upp úr lóninu og hverfi af láglendi innan fárra ára. Svipuð atburðarás er að verða í jökli sem skríður norður úr Eiríks- jökli. Hann er líka að detta í sund- ur. Gróðurhúsaáhrif hraða hopi Á Íslandi er nú eitt mesta hlý- skeið á sögulegum tíma og sagði Oddur almennt talið að hlýnun haldi áfram alla þessa öld og leng- ur, m.a. vegna svonefndra gróður- húsaáhrifa. Þau bætast ofan á nátt- úrulegu hitasveifluna og valda hlýrra loftslagi en ella hefði orðið. „Út frá þessari spá, að það haldi áfram að hlýna alla þessa öld og þá næstu líka, hafa menn reiknað út að það taki um tvær aldir fyrir jöklana að hverfa í stórum dráttum. Það verða áfram jöklar á Bárðarbungu, Öræfajökli og jafnvel smájökull á Snæfellsjökli og öðrum háum fjöll- um, en það verður ekki svipur hjá sjón,“ sagði Oddur. Grein Odds um jöklabreytingar á árunum 1930–60, 1960–90 og 2003– 04 er í nýjasta hefti Jökuls, tímarits Jöklarannsóknafélags Íslands. Þar er gerð grein fyrir afkomu jökla víða um land í áranna rás. Þar kem- ur og fram að hitafar virðist hafa úrslitaáhrif á stærð og viðgang ís- lensku jöklanna. Þeir veðurþættir sem taldir eru hafa mest áhrif á jöklana eru lofthiti að sumri og úr- koma að vetri, lofthiti í vetrarbyrj- un og undir vetrarlok hefur einnig mikil áhrif. Jöklamælingar undan- farin ár sýna að sumarafkoman, sem ræðst mest af hitanum, sveifl- ast meira en vetrarafkoman, en hún er helst háð úrkomunni. Jöklarnir halda áfram að hopa Ljósmynd/Oddur Sigurðsson Gígjökull er nú nánast dottinn í sundur neðan við miðja hlíð. Þess má vænta að neðri hlutinn bráðni hratt og hverfi innan tíðar. Mæling á jök- uljaðrinum sl. haust sýndi að hann hafði hopað 357 m frá haustinu 2003. Eftir Guðna Einarsson gudni@mbl.is UM TUTTUGU félagar bresku náttúruverndarsamtakanna Saving Iceland efndu til mót- mæla gegn Kárahnjúkavirkjun og öðrum vatnsaflsvirkjunum á Íslandi fyrir framan íslenska sendiráðið í London í gær. Mót- mælendurnir ýmist sátu eða lágu framan við sendiráðið en aðrir héldu spjöldum í líki graf- steina og áróðursborðum á lofti þar sem virkjunarframkvæmd- um var mótmælt og bent á af- leiðingar virkjunarstefnu ís- lenskra yfirvalda á náttúru Íslands. Á einum borðanna var m.a. teiknuð mynd af hreindýri sem starfsmenn bandaríska ál- fyrirtækisins Alcoa leiddu til slátrunar. Í fréttatilkynningu frá hópn- um segir að markmið mótmæl- enda hafi verið að mótmæla því að alþjóðleg álframleiðslufyrir- tæki á borð við Alcan, Alcoa og Century ykju við starfsemi sína á Íslandi og nýttu sér ódýrar orkulindir með virkjun jökuláa landsins og spilltu þannig ómet- anlegri náttúru. Aðspurður segir Sverrir Haukur Gunnlaugsson, sendi- herra Íslands í Bretlandi, mót- mælin hafa farið friðsamlega fram. Hópurinn hafi verið fyrir utan sendiráðið í um klukku- stund og barið bumbur ásamt því að halda á lofti skiltum, en horfið á braut þegar lögreglan kom á vettvang. Segir hann þetta í annað sinn á rétt rúmu ári sem mótmælt er virkjunar- stefnu íslenskra stjórnvalda við sendiráðið. Frá sendiráðinu héldu mótmælendur að Vísinda- safninu þar sem sýningin Pure Iceland er haldin, en hún fjallar um orkuframleiðslu Íslands. Mótmæltu við sendi- ráðið í London LYFJAFYRIRTÆKIÐ AstraZen- eca hefur ákveðið að taka sega- varnarlyfin Melagatran AstraZen- eca, stungulyf 3 mg/ml og Exanta filmuhúðaðar töflur 24 mg af mark- aði 24. febrúar nk. Þetta kemur fram á heimasíðu Lyfjastofnunar. Exanta er nú á markaði til notk- unar í allt að 11 daga sem fyr- irbyggjandi gegn segareki í bláæð- um sjúklinga sem eiga að fara í hnéliða- eða mjaðmaliðaskiptiað- gerðir. Fyrirtækinu hefur nýlega borist aukaverkanatilkynning um alvar- lega lifrarskemmd hjá sjúklingi sem tók þátt í klínískri rannsókn til að kanna fyrirbyggjandi áhrif gegn segareki í bláæðum til lengri tíma, í allt að 35 daga. Í tilkynningunni er lýst alvarlegum lifrarskemmdum sem komu mjög hratt fram þremur vikum eftir lok meðferðarinnar. Engar vísbendingar liggja fyrir um hættu á lifrarskemmdum eftir viðurkennda notkun í allt að 11 daga. Vegna þess að lyfið getur hugsanlega verið notað í lengri tíma en viðurkennd 11 daga með- ferð segir til um og til eru önnur segavarnarlyf til notkunar í tengslum við bæklunarskurð- aðgerðir hefur framleiðandi lyfsins ákveðið að taka Exanta af markaði í varúðarskyni. Ekki á því að hefja meðferð með Exanta hjá neinum nýjum sjúklingum. Fyrir sjúklinga sem nú þegar nota Exanta eiga læknar að hafa í huga að skipta yfir í annað segavarnarlyf til að tryggja segavörn. Mikilvægt er að sjúkling- ar hætti ekki Exanta-meðferð án samráðs við lækni. Strax á að hafa samband við sjúklinga og end- urmeta meðferðina. Exanta og Mela- gatran tekin af markaði KONUR eru meirihluti sveitar- stjórnarmanna í 10 sveitarfélögum á landinu, en í 88 sveitarfélögum eru karlmenn í meirihluta. Í 10 sveitar- félögum af 98 eru engar konur í sveitarstjórn. Þetta kemur fram í nýrri úttekt félagsmálaráðuneytisins, sem birt er á nýjum kosningavef fyrir sveitar- stjórnakosningarnar í vor, www.- kosningar.is. Á vefnum kemur fram, að kjörnir sveitarstjórnamenn á landinu séu alls 628, þar af 429 karlar, eða 68%, en 199 konur, eða 32%. Oddvitar sveitarstjórna á landinu eru í rúm- lega 74% tilvika karlmenn, en aðeins 25 konur gegna embætti oddvita. Munur er á kynjahlutföllum eftir stærð sveitarfélagana. Í sveitar- félögum með fleiri en 1.000 íbúa eru um 35% sveitarstjórnafulltrúa kon- ur, en í sveitarfélögum, þar sem íbú- arnir eru færri en 500, eru að með- altali um 29% kjörinna fulltrúa konur. Fæstar konur á Suðurnesjum Þegar hlutföllin eru skoðuð eftir landshlutum er hlutfall kvenna í sveitarstjórnum hæst á höfuðborg- arsvæðinu, 43%. Lægst er hlutfallið hins vegar á Suðurnesjunum, þar sem um 24% kjörinna fulltrúa eru konur. Hlutfallið er þó svipað á Aust- urlandi, 25%; Vesturlandi, 26%; og Norðurlandi vestra, 28%. Heldur hærra hlutfall kvenna reyndist í sveitarstjórnum á Suðurlandi, 32%; Norðurlandi eystra, 35%; og á Vest- fjörðum, 37%. Nú er unnið að því í félagsmála- ráðuneytinu að safna upplýsingum um kynjahlutföll í nefndum og ráð- um sveitarfélagana. Konur meirihluti kjörinna fulltrúa í 10% sveitarfélaga Engar konur sitja núna í sveitarstjórn í tíu sveitarfélögum hér á landi TENGLAR .............................................. Sjá nánar á mbl.is/itarefni ÞOTAN Gullfaxi, sem var fyrsta þotan sem keypt var hingað til lands, millilenti á Keflavíkur- flugvelli í gær á leið sinni vestur um haf, og tók Snorri Snorrason, fyrrverandi flugstjóri, sem flaug þotunni í um áratug, á móti henni þegar hún lenti. Snorri segir að flugstjórinn um borð hafi tekið sér vel þegar hann sagði honum að hann hefði vermt sæti hans á meðan þotan var í eigu Flug- félags Íslands, og fékk Snorri að tylla sér í flug- stjórasætið til að rifja upp gamla tíma á meðan vélin tók eldsneyti. Vélin, sem er af gerðinni Boeing 727-100, var keypt hingað til lands í júní 1967, og nokkrum ár- um síðar kom önnur vél sömu gerðar hingað til lands. Snorri flaug Gullfaxa frá árinu 1971, og segir að lítið hafi breyst í henni í dag, utan við það að búið er að skipta um hreyflana. „Þær reyndust alveg svakalega vel þessar þot- ur, þrælsterkar. Það eru um fjörutíu ár síðan hún fór að fljúga,“ segir Snorri. „Flugmennirnir sögðu að ástandið á henni sé fínt, þeir voru mjög ánægð- ir með hana. Nýju hreyflarnir eru sennilega spar- neytnari, og svo eru komin einhver smávegis nýrri stjórntæki fyrir flugmennina, en í aðal- atriðum er hún alveg eins.“ Gleymir ekki sundtökunum Snorri verður sposkur á svip þegar hann er spurður hvort hann gæti ekki flogið vélinni í dag. „Ég veit það ekki, menn gleyma nú ekki sundtök- unum, en það reynir víst ekki á það.“ Gullfaxi var seldur úr landi aftur um 1980. Flutningafyrirtækið UPS, United Parcel Service of America, keypti vélina, sem og aðra af sömu tegund sem Flugfélag Íslands hafði keypt, og hafa vélarnar verið í stanslausri notkun hjá fyrirtæk- inu síðan. „Þeir eiga 16 svona flugvélar hjá UPS, þeir sögðu mér það, flugmennirnir,“ segir Snorri. Hann segir vélarnar reyndar henta vel til farm- flutninga, þær séu með stórar hliðardyr sem geri auðvelt að hlaða vélarnar og afferma. Þær voru þó notaðar að mestu í farþegaflutninga hér á landi. Þær tóku 126 farþega í sæti, en var gjarnan skipt í tvennt, og fluttu farþega og farm í einni ferð. Ljósmynd/Snorri Snorrason Gullfaxi millilenti á Keflavíkurflugvelli í gær og stansaði í um klukkustund, en Gullfaxi var fyrsta þotan sem keypt var til landsins, kom hingað árið 1967. Víkurfréttir/Páll Ketilsson Snorri Snorrason settist í flugstjórasæti vél- arinnar, en hann flaug vélinni um árabil. Þotan Gullfaxi til landsins á ný

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.