Morgunblaðið - 22.02.2006, Blaðsíða 42

42 MIÐVIKUDAGUR 22. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
að er ekkert launungarmál að
manga (japanskar myndasögur)
hafa tröllriðið vestrænum mynda-
sögumarkaði á undanförnum ára-
tug. Áður voru evrópskar og jap-
anskar myndasögur innilokaðar í sínum eigin
menningar- og túlkunarheimi á meðan amer-
ískar ofurhetjusögur áttu greiðari leið yfir
landamærin, sem er skiljanlegt í ljósi vel
heppnaðrar amerískrar menningarútþenslu
um gervalla heimsbyggðina. Nú er hins vegar
svo komið að meira er selt af manga í Banda-
ríkjunum og Evrópu en flestum öðrum mynda-
sögum.
Þessi þróun er áhugaverð í ljósi þess að
manga er sprottið af amerísk ri fyrirmynd. Á
eftirstríðasárunum í Japan hófst gríðarleg
menningar- og hagkerfisbreyting í landinu.
Það hafði áður verið að mestu lokað fyrir utan-
aðkomandi áhrifum en með sprengjunum í
Nagasaki og Hiroshima og falli keisarans í
kjölfarið varð kúvending þar á. Japanir fóru að
taka til sín erlenda áhrifastrauma í síauknum
mæli, meðal annars bandarískar myndasögur;
breyttu þeim og bættu. Eftir skamma hríð fór
að bera á útgáfum japanskra myndasöguhöf-
unda (mangaka) sem strax náðu mikilli hylli.
Eftir því sem nær dró nútímanum jókst sala
ámanga í sífellu og er nú svo komið að í hverri
viku eru gefnar út mörg hundruð mynda-
sögubækur, prentaðar á ódýran, þunnan papp-
ír sem spanna allt frá 200 til 1.000 blaðsíður og
innihalda sögur um allt milli himins og jarðar.
Manga hefur í dag markaðsstöðu í Japan sem
jafnast á við sjónvarp og kvikmyndir og þess
má geta að útgáfan á manga slagar hátt upp í
alla aðra prentútgáfu samanlagða (dagblöð,
bækur og tímarit) í landinu. Algengast er að
sögurnar séu gefnar út í 20 til 30 blaðsíðna köfl-
um í þessum myndasögubókum og getur hver
saga tekið mörg ár að klárast. Vinsælustu sög-
unum er síðan safnað saman og þær gefnar út í
eigin bindum fyrir þá sem vilja eiga veglegri
útgáfur af uppáhaldssögunum sínum. Þessar
útgáfur seljast iðulega í milljónum eintaka og
þegar upp er staðið hafa bókaflokkarnir, en
flestar þessara sagna spanna 10–20 bindi, selst
í allt að 130 milljónum eintaka. Það eru þessar
útgáfur af manga sem hafa gert jafnvasklegt
strandhögg á Vesturlöndum og raun ber vitni.
Það er forvitnilegt að nefna að svo virðist sem
manga hafi í miklum mæli náð til vestrænna
lesenda sem ekki lögðu sig eftir myndasögum
áður. Með innreið manga hefur því skapast nýr
neytendahópur fyrir myndasögur.
Á hverju ári koma fram nýjar sögur sem
grípa japanska lesendur (og vestræna í kjölfar-
ið) heljartökum. Nýverið hófu göngu sína í
enskri þýðingu tvær sögur sem sigrað hafa jap-
anska markaðinn og virðast vera að gera slíkt
hið sama báðum megin Atlantshafsins. Þessar
sögur nefnast Fullmetal Alchemist og Death
Note.
Málmgerðarbræðurnir
Fullmetal Alchemist gerist í heimi þar sem
alkemistar, þeir sem geta breytt eiginleikum
efnisheimsins í sína þágu, ráða lögum og lofum.
Sögusviðið er gamaldags með nýstárlegu ívafi.
Að mörgu leyti er þessi heimur líkur
þeim sem skapaður var í One Piece,
annarri mjög vinsælli seríu sem kom út
fyrir fáeinum árum. Fullmetal fjallar um bræð-
urna Edward og Alphonse Elric sem komust
að því snemma á lífsleiðinni að þeir kraftar sem
alkemían býr yfir eru ekki barnameðfæri. Þeir
reyndu að lífga móður sína við með fornum þul-
um en það sem þeir höfðu upp úr því var að
Edward missti fót og hönd en yngri bróðirinn,
Alphonse, hvarf og andi hans færðist yfir í risa-
vaxna stríðsbrynju. Bræðrunum var bjargað
og Edward fékk ágrædda útlimi úr lífrænum
málmi en Alphonse greyið þurfti að láta sér
nægja að þramma um í málmbrynjunni, áfram
án líkama. Þeir leita allra ráða til að end-
urheimta líkama sína og öðlast við það sér-
fræðiþekkingu á alkemíu sem leiðir til þess að
þeir eru ráðnir sem löggæsluverðir hjá stjórn-
völdum þar sem fleiri alkemistar eru að störf-
um til að halda frið og spekt í ríkinu.
Það sem fyrst vekur athygli í Fullmetal
Alchemist eru teikningar Arakawa. Hann er
gríðarlega fær teiknari og sýnir snilli sína með
fjölmörgum stílbrigðum sem öll njóta sín í
glæsilegu samspili. Það sem þó stendur upp úr
eins og svo oft í ævintýramanga eru hasar-
atriðin sem eiga fá sín lík í myndasögum í dag.
Til að byrja með var ég ekki allt of spenntur
fyrir söguframvindunni í Fullmetal Alchemist
en eftir því sem á leið (bækurnar eru nú orðnar
sex talsins) hefur henni sífellt vaxið fiskur um
hrygg. Sagan verður myrkari og svo virðist
vera sem bernskubrekin í fyrstu bókinni séu að
víkja fyrir djúpstæðara ævintýri. Með þessu
áframhaldi verður Fullmetal Alcemist að
mangaklassík.
Pappírsmorð
Death Note eftir Tsugumi Ohba og Takeshi
Obata er af allt öðrum toga en Fullmetal en á
það sameiginlegt að hún hefur náð gríðarlegri
hylli í Japan. Light Yagami er yfirmáta greind-
ur ungur maður sem náð hefur miklum árangri
í japanska skólakerfinu. Snemma í sögunni
finnur hann bók sem gerir honum fært að
drepa fólk úr fjarlægð. Light setur sig í stöðu
dómara og böðuls og notfærir sér bókina
óspart til að taka af lífi glæpamenn og aðra þá
sem honum finnst að ógni jafnvægi í heiminum.
Sá böggull fylgir þó skammrifi að fyrri eigandi
bókarinnar, dauðaguðinn Ryuk, fær áhuga á
nýja eigandanum og fylgir honum um hvert
fótmál. Fyrir honum er meðferð Light á bók-
inni hin mesta skemmtun og áhugaverð mann-
fræðistúdía.
Eftir því sem dauðsföllum glæpamannanna
fjölgar fara japönsk stjórnvöld sífellt að ókyrr-
ast og leggja ríkari áherslu á að hafa hendur í
hári morðingjans. Að lokum kalla þau sér til
hjálpar ofurspæjarann L sem þrengir netið um
Light svo um munar og hann fer að verða sí-
fellt kaldrifjaðri í aftökum til að fela slóð sína.
Death Note greip mig strax frá byrjun.
Sögufléttan er framúrskarandi góð og höfund-
arnir eru ekki ragir við að láta söguna líða
áfram án þess að gefa nokkuð upp hver nið-
urstaðan verði. Þótt persónur og leikendur hafi
nokkuð skýran tilgang er erfitt að samsama sig
nokkrum þeirra. Það er helst að fjöldamorðing-
inn Light hafi samúð lesandans og gáfur hans
koma sífellt á óvart. Samspil Lights og Ryuk er
sömuleiðis frábært og léttir tón sögunnar um-
talsvert þótt um þungavigtar púka sé að ræða.
Margt á þó eftir að koma í ljós í þessum bóka-
flokki og finnst mér líklegt að sagan færist
meira yfir í yfirnáttúrulegan hrylling eftir því
sem á líður. Teiknistíll Obata er mun raunsæis-
legri en sá sem höfundur Fullmetal notar. Sag-
an er fremur drifin áfram af samtölum en has-
aratriðum og spennan felst í sögufléttunni
frekar en ævintýrinu.
Með bókum eins og þessum mun manga
halda áfram að hasla sér verðskuldaðan völl á
Vesturlöndum.
Stórar
í Japan
Japanski myndasögumarkaðurinn er sá stærsti í heimi. Vinsælustu bækurnar seljast í milljónum eintaka og
undanfarið hafa útgefendur hafið þýðingar á vinsælasta efninu með góðum árangri. Heimir Snorrason fjallar
hér um stærstu mangatitlana á síðasta ári.
Úr Death Note: Light og Ryuk hittast. Meira er selt af manga í Bandaríkjunum og Evrópu en
flestum öðrum myndasögum.
’Manga hefur í dagmarkaðsstöðu í Japan
sem jafnast á við sjón-
varp og kvikmyndir og
útgáfan á manga slagar
hátt upp í alla aðra prent-
útgáfu samanlagða.‘
Sími - 564 0000Sími - 462 3500
walk the line
V.J.V Topp5.is
S.V. Mbl.
M.M.J Kvikmyndir.com
GOLDEN GLOBE VERÐLAUN
BESTA MYND ÁRSINS, BESTI
LEIKARI OG LEIKKONA ÁRSINS
TILNEFNINGAR TIL
ÓSKARSVERÐLAUNA
M.a. besta leikkona ársins2
Nýtt í b íó
SEXÍ, STÓR-
HÆTTULEG OG
ÓSTÖÐVANDI
„... ástarsaga eins og
þær gerast bestar -
hreinskilin, margbrotin
og tilfinningarík...“

L.I.B. - Topp5.is
L.I.B.Topp5.is
Ó.Ö.H. DV.

S.V. Mbl.
VELJIÐ HÉR AÐ NEÐAN KVIKMYNDAHÚS OG SÝNINGARTÍMA SEM
400 KR.
Í BÍÓ
*
UNDERWORLD kl. 5.45, 8 og 10.20 B.I. 16 ÁRA
ZATHURA M / ÍSL TALI kl. 3.40 og 5.50 B.I. 10 ÁRA
ZATHURA M /ENSKU TALI kl. 5.45 og 8 B.I. 10 ÁRA
WALK THE LINE kl. 5, 8 og 10.45 B.I. 12 ÁRA
WALK THE LINE LÚXUS kl. 5, 8 og 10.45 B.I. 12 ÁRA
FUN WITH DICK AND JANE kl. 3.40, 8 og 10.10
BROKEBACK MOUNTAIN kl. 10.15 B.I. 12 ÁRA
CHEAPER BY THE DOZEN 2 kl. 3.45
UNDERWORLD 2 kl. 8 og 10 B.I. 16 ÁRA
FINAL DESTINATION 3 kl. 8 og 10 B.I. 16 ÁRA
ZATHURA kl. 6 B.I. 10 ÁRA
WALK THE LINE kl. 5.40 B.I. 12 ÁRA
SVAKALEGUR
ÞÁ FLÝRÐU EKKI DAUÐANN

DÖJ – kvikmyndir.com

VJV Topp5.is

Rolling Stone

Topp5.is
6
Margverðlaunuð gæðamynd frá leikstjóranum George Clooney
sem hlotið hefur einróma lof gagnrýnenda um allan heim.
ÆVINTÝRIÐ ER RÉTT AÐ BYRJA!
SÝND MEÐ ÍSLENSKU
OG ENSKU TALI

VJV Topp5.is

DÖJ – kvikmyndir.com
FÓR BEINT Á TOPPINN
Í BANDARÍKJUNUM!

Ó.Ö.H / DV
„Transamerica er óvenju áhugaverð og einstök
mannlífsskoðun sem rís í hæðir í túlkin Huffman”
S.V. / MBL
„Afskaplega falleg
mynd, skemmtileg og hlý
sem kemur manni til þess
að hugsa. Mæli með að
fólk kíki á þessa”
Frábær persónusköpun og svartur, en samt mannlegur húmor.
G.E. Fréttavaktin e.h. NFS