Morgunblaðið - 25.07.2006, Síða 20

20 ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚLÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
KRISTÍNU Ingvarsdóttur er aug-
ljóslega alvara þegar hún segir að
því meira sem maður lærir um Jap-
an því meiri verði áhuginn á málinu,
landi og þjóð. Fyrir þrettán árum
skráði hún sig á námskeið í jap-
önsku og hefur síðan þá helgað tíma
sinn landi hinnar rísandi sólar. Nú
nýverið útskrifaðist hún með dokt-
orsgráðu í félagsvísindum frá Hi-
totsubashi-háskólanum í Tókýó, en í
doktorsritgerðinni fjallar Kristín
um alþjóðavæðingu og japanskt
samfélag eftir seinni heimsstyrjöld-
ina. Kristín var að vinna í Kaup-
mannahöfn þegar hún ákvað að taka
kvöldnámskeiðið örlagaríka. Vet-
urinn eftir skráði hún sig svo í Við-
skiptaháskólann í Kaupmannahöfn,
Handelshøjskolen i København, í
nám í alþjóðaviðskiptum þar sem
lögð er sérstök áhersla á Austur-
Asíu. Áður en hægt var að hefja það
nám var nemum hins vegar gert
skylt að taka eitt ár í japönsku við
Kaupmannahafnarháskóla.
Til Japans í nám
„Eftir útskrift ákvað ég svo að
sækja um styrk á vegum japanska
menntamálaráðuneytisins til að fara
til Japans. Mig langaði að bæta
þekkingu mína á landinu áður en ég
legði í meira nám tengt viðskipta-
fræðinni. Ég fékk svo styrkinn,“
segir Kristín um tildrög þess að hún
flutti til Japans fyrri átta árum.
Styrkurinn sem Kristín fékk veit-
ir eins til tveggja ára möguleika á að
vera gestanemi við japanskan há-
skóla. Eftir þann tíma geta nem-
endur svo þreytt inntökupróf í
meistara- eða doktorsnám, eftir því
sem við á. Þeim sem ná prófunum
stendur til boða að framlengja
styrkinn, sem er mjög veglegur að
sögn Kristínar.
Eftir eins og hálfs árs nám, þar
sem Kristín einbeitti sér að alþjóða-
samskiptum Japans og japanskri
tungu, tók hún prófin og stóðst þau.
Í kjölfarið hóf hún nám við hinn
virta Hitotsubashi-háskóla.
„Ég komst af því að ég þurfti að
læra sífellt meira til að geta talið
mig sérfræðing í málefnum Japans.
Ef maður ætlaði að læra eitthvað
um afmarkaðan þátt t.d. þýsks sam-
félags þá er aðgangurinn tiltölulega
greiður þar sem maður gengur að
svo mörgu vísu sem Evrópubúi.
Maður veit hvað kirkja er og hvað
hún stendur fyrir, svo dæmi sé tek-
ið. Það sama á ekki við í tilfelli Evr-
ópubúa í Japan,“ fullyrðir Kristín
sem ílengdist við skólann og vann
við hann bæði meistara- og dokt-
orsverkefni sín.
Breytingar í kjölfar seinni
heimsstyrjaldarinnar
„Ég hef verið að skoða japanskt
samfélag tuttugustu aldarinnar, en
skrifin sjálf hafa beinst að Japan
eftirstríðsáranna,“ segir Kristín um
lokaverkefnin. „Hinar ótrúlegu
breytingar sem hafa orðið í heim-
inum á seinni hluta síðustu aldar
vekja almennt áhuga minn. Japan
finnst mér hins vegar sérstaklega
áhugavert hvað þetta varðar vegna
þess að Japanir voru búnir að efla
með sér mikla keisaradýrkun og
koma á öflugri stríðsmaskínu áður
en heimsstyrjöldin síðari skall á.
Auðvitað hafa margar hefðir lifað
stríðið af en breytingin er almennt
afar dramatísk. Bandaríkjamenn
hernema Japan í sjö ár og þá hefst
mjög róttæk umbylting á samfélag-
inu. Lýðræðislegri stjórnarháttum
er komið á markmið líkt og jafnrétti
kynjanna fá aukið vægi. Þá er samin
ný stjórnarskrá, en með níundu
grein hennar, sem er mjög fræg, af-
sala Japanir sér um alla tíð rétt-
inum til að eiga her eða taka þátt í
hernaðarátökum. Svo má ekki
gleyma því að alþjóðavæðingin kem-
ur af öllum sínum þunga upp úr átt-
unda áratugnum og sérstaklega
þeim níunda, með tilheyrandi útrás
japanskra fyrirtækja.“
Andhernaðarstefna
Viðfangsefni Kristínar í báðum
lokaverkefnunum er hvernig hugs-
unarháttur og viðhorf Japana hafa
breyst í „öllu þessu róti“.
„Meistaraprófsrannsókn mín
fjallaði um andhernaðarstefnu Jap-
ana eftir seinni heimsstyrjöldina og
hvernig viðhorf til hennar hefur
mótað hina sérstöku varnar- og ut-
anríkisstefnu Japans. Rannsóknin
sýndi töluverða breytingu á afstöðu
landsmanna til varnarmála, einkum
eftir Persaflóastríðið. Japanir voru
mjög gagnrýndir fyrir að bregðast
of seint við og þá aðeins með fjár-
framlögum. Skoðanir hervæðing-
arsinna fengu sem sagt aukinn
hljómgrunn. Nú ríkir almenn sam-
staða um að brýnt sé að endurskoða
stjórnarskrána, en þess er vænst að
friðsamlegt viðhorf gömlu stjórn-
arskrárinnar móti þá nýju. Endur-
skoðun stjórnarskrárinnar er nú
hafin og það verður áhugavert að
fylgjast með þróun mála á þeim
vettvangi.“
Ólíkar hugmyndir
um alþjóðavæðingu
Doktorsverkefni Kristínar beind-
ist að alþjóðavæðingu á japönsku
samfélagi og þá m.a. samskiptum
Japana við Bandaríkin og ná-
grannalöndin í Asíu.
„Í kjölfar seinni heimsstyrjald-
arinnar er klippt á nær öll samskipti
við útlönd. Þeir höfðu verið með
hersveitir úti um alla Asíu og fylgst
mjög vel því sem var að gerast ann-
ars staðar í heiminum. Með gjöreyð-
ingunni sem varð í landinu í heims-
styrjöldinni fara þeir hins vegar að
einbeita sé að uppbyggingu lands-
ins,“ útskýrir Kristín um stöðu mála
í Japan áður en hin svokallað al-
þjóðavæðing hóf innreið sína.
„Ég rannsakaði viðhorf til al-
þjóðavæðingar á öllum stigum þjóð-
félagsins og fjallaði um viðamikil
verkefni sem hrint var í fram-
kvæmd til að opna japanskt hug-
arfar gagnvart útlöndum, t.d. inn-
flutningi, erlendum fyrirtækjum og
þegnum. Rannsóknin sýnir að hug-
arfar yngri kynslóðarinnar (heims-
mynd og sjálfsmynd) hefur að
mörgu leyti breyst, en jafnframt að
hugmyndir ráðamanna af eldri kyn-
slóðinni um alþjóðavæðingu séu í
veigamiklum atriðum frábrugðnar
hugmyndum Vesturlandabúa.
Heimurinn hefur orðið vitni að
magnaðri útrás japanskra fyr-
irtækja á alþjóðavettvangi en þar
með sagt er ekki sagt að leiðin að
Japan sé jafn greið.“
Andhernaður og alþjóðavæðing
Kristín hefur verið búsett í Tókýó undanfarin átta ár. Hún varði nýverið doktorsverkefni sitt við Hitotsubashi-
háskólann. „Ég komst að því að ég þurfti að læra sífellt meira til að geta talið mig sérfræðing í málefnum Japans.“
Alþjóðavæðingin setur mark sitt á japanskt samfélag. Leiðin að Japan hef-
ur þó ekki þótt jafn greið og leið japanskra fyrirtækja á alþjóðavettvangi.
Menning | Skrifaði meistara- og doktorsritgerðir um japanskt samfélag
Eftir Flóka Guðmundsson
floki@mbl.is
Morgunblaðið/Árni Sæberg
ÓLÖF Valsdóttir sópransöngkona
og rússneski píanóleikarinn, Svetl-
ana Gorzhevskaya, héldu fyrir
nokkru tónleika í tónleikasal Basil-
ica di Sant’Agnese in Agone við Pi-
azza Navona í Róm. Tónleikarnir
voru haldnir á vegum tónlistar-
félagsins Musica in Piazza Navona í
samvinnu við sendiráð Íslands í
Róm.
Á efnisskránni voru íslensk og
rússnesk sönglög eftir Sigfús Ein-
arsson, Sigvalda Kaldalóns, Árna
Thorsteinsson, Karl Ó. Runólfsson,
Atla Heimi Sveinsson, Eyþór Stef-
ánsson, Piotr Tchaikovsky og Ser-
gei Rachmaninov.
Heitar ástríður þrátt fyrir
„kalt“ orðspor
Að sögn Guðna Bragasonar,
fastafulltrúa hjá FAO í Róm, sem
m.a. stóð að skipulagningu tón-
leikanna hlutu þeir „afar góða
dóma í umfjöllun“, en hann nefnir
sérstaklega gagnrýni vefmiðilsins
UniversyTV, sem
Riccardo Mazzoni
skrifaði.
Guðni segir Maz-
zoni m.a. vísa til
þess, „að margir
haldi, að Ísland og
Rússland séu „köld“
lönd, en tækifæri
hafi gefist til að
breyta þeirri skoðun
á tónleikum Ólafar
og Svetlönu í hinum
fagra sal Borrominis
við Piazza Navona.
Hin ákaflynda dag-
skrá listamannanna
sýndi glögglega að í
þessum tveimur
löndum býr mikið af tilfinningum
og djúpum ástríðum, þrátt fyrir hið
„kalda“ orðspor þeirra.
Sönglögin sýndu tilfinn-
inganæmi, að sjálfsögðu ólíka Mið-
jarðarhafstónlist, en ákaflynda á
sama hátt. Auðsjáanlega skapar
kuldinn dekkra, ein-
manalegra og dap-
urlegra andrúmsloft,
sem gæti virkað þungt á
þá sem ekki eru vanir
því. Þrátt fyrir það lyfti
hin frábæra túlkun lista-
mannanna tveggja hluta
af þessum dapurleika
sem gaf áheyrendum
tækifæri til að njóta
þess til fulls, hver á sinn
persónulega hátt.
Leyndardómurinn
var hin „hlutlæga“ túlk-
un, sem leyfði tónlistinni
að flæða án nokkurra
hindrana.“
Tónleikaröð íslenskra lista-
manna fyrirhuguð í vetur
Tónlistarfélagið, Musica in Pi-
azza Navona, stendur fyrir tón-
leikum á þessum stað á hverjum
sunnudegi og er því þakkað í dómn-
um fyrir að standa að tónleikunum.
Þeir viðburðir sem félagið hefur
staðið fyrir hafa jafnan notið mik-
illar athygli og hafa að sögn Braga
m.a. verið lofaðir í bandaríska stór-
blaðinu New York Times. Enda eru
þeir að hans sögn „með áhugaverð-
ari og vandaðri klassískum tón-
leikum í borginni.“
Tónleikasalur Agnesarkirkj-
unnar er ennfremur vel þekktur og
talinn „eitt fegursta verk ítalska
listamannsins og byggingameist-
arans Francesco Borromini.“
Bragi segir að komist hafi á „gott
samstarf milli tónlistarfélagsins og
íslenska sendiráðsins í Róm og eru
fyrirhugaðir fernir tónleikar með
íslenskum listamönnum næsta vet-
ur í framhaldinu.“
Enn er ekki endanlega ljóst
hverjir verða fyrir valinu og munu
taka þátt í þeim, en það verður upp-
lýst innan skamms. Guði Bragason
segist þó geta sagt fyrir víst að
áherslan verður á íslenska flytj-
endur og tónverk.
Íslenskir tónlistarmenn taka þátt í tónleikaröð í Róm
Ólöf Valsdóttir
sópransöngkona.
KRISTÍN er fædd 4. september
1973. Að loknu stúdentsprófi frá
MR nam hún japönsku og alþjóða-
viðskipti við Viðskiptaháskólann í
Kaupmannahöfn. Að því loknu hélt
hún til Japans og las við Tokyo Uni-
versity of Foreign Studies og síðan
við Hitotsubashi-háskólann í Tókýó
þaðan sem hún lauk meistara- og
doktorsprófi úr félagsvísindadeild.
Báðar ritgerðirnar skrifaði hún á
japönsku.
Kristín vann sem fréttaritari í
Japan á vegum RÚV í fjögur ár og
fyrir danska ríkisútvarpið í tæpt
eitt ár. Hún hefur þýtt úr ýmsum
málum, m.a. japönsku yfir á ís-
lensku og öfugt, og unnið sem túlk-
ur. Meðal þess sem hún hefur þýtt
eru kvikmyndir og greinar, þ.m.t.
greinar eftir japanska rithöfundinn
Murakami Haruki fyrir Morg-
unblaðið. Þá hefur hún flutt fyr-
irlestra um Ísland og hin Norð-
urlöndin við japanska háskóla.
Kristín er einnig listhneigð og
hefur myndskreytt bæði íslenskar
og danskar kennslubækur.
Nú síðast vann hún sem kynning-
arstjóri fyrir Norðurlöndin á
heimssýningunni í Japan sem fram
fór á síðasta ári.
Kristín
Ingvarsdóttir
KVENMENN geta
nú hætt að velkj-
ast í vafa um það
hvort hnökrar séu
á samdrætti
kynjanna. Út er
komin bókin Hann
er ekki nógu skot-
inn í þér eftir Greg
Behrendt og Liz
Tuccillo sem Þóra Sigurðardóttir
þýddi.
Í fréttatilkynningu segir: „Öldum
saman hafa konur komið saman yfir
kaffi eða öðru og talað sig hásar um
karlmenn og furðulegt háttalag þeirra.
Höfundar þessarar bókar halda því
fram að karlmenn séu ekki mjög flók-
in fyrirbæri og að skilaboðin séu alveg
skýr. „Hann“ er ekki nógu skotinn í
þér ef hann: a) býður þér aldrei út,
eða b) er of upptekinn til þess að
svara þér í símann, eða c) færist und-
an orðunum „samband“ og „skuld-
binding“.
Bókin er 181 bls.
Verð: 1.899 kr.
Nýjar bækur