Morgunblaðið - 29.08.2006, Blaðsíða 24

Morgunblaðið/Eggert
Námskeið Sturla Kristjánsson ásamt Davis-leiðbeinendunum Guðbjörgu Emilsdóttur og Valgerði Snæland Jónsdóttur. Í baksýn eru kennarar á nám-
skeiði sem haldið var nú í haust. Þetta var í fyrsta skipti sem námskeiðið var haldið á íslensku, með íslensku námsefni og kennurum.
Sumir geta lesið alveg vand-ræðalaust án þess að hafanokkra hugmynd um hvaðþeir eru að lesa en það
hefur sínar skýringar að sögn
Sturlu Kristjánssonar, sem einnig
er Davis-leiðbeinandi og Davis-
námstæknikennari. ,,Við lærum að
tala á allt annan hátt en við lær-
um síðan að lesa ritað mál. Lestur
er oftast kenndur með svonefndri
hljóðlestraraðferð. Í frumbernsku
getum við ekki myndað einstök
hljóð tungumálsins og þá má segja
að það lesum umhverfið í gegnum
sjónina. Við upplifum og skynjum
heiminn myndrænt fremur en
hljóðrænt. Við endurtekna upp-
lifun festum við myndir í minni og
umhverfið fær merkingu í huga
okkar og síðan gefum við merk-
ingarmyndunum nöfn, hljóð-
myndir, sem við lærum af öðrum.
Þá erum við farin að tala tungu-
mál.“
Sjónmynd, hljóðmynd
og merkingarmynd
Hann segir að upplifunin að sjá
og heyra sé okkur flestum gefin
en ritun og lestur sé hins vegar
ferli sem maðurinn hafi skapað og
það séu engin náttúrulögmál sem
stýri því hvernig best sé að læra
það. ,,Sú vitneskja sem vísindin
hafa á síðustu áratugum fært okk-
ur um heilann, heilastarfsemina og
félagsmótun hefur hins vegar leitt
til betri skilnings á námsaðferðum
mannsins. Hljóðaðferðin, sem hef-
ur verið vinsæl lestraraðferð um
nokkurra áratuga skeið, hefur
ýmsa ágalla. Ritun tungumálsins
gengur út á það að við búum til
tákn til þess að sjónrita hljóð-
myndir orða og þá er textinn orð-
inn til. Í upphafi lestrarnámsins
eiga börn oftast að taka sjón-
myndir orða, búta þær niður í
hljóðeiningar bókstafanna og raða
svo hljóðunum aftur saman, þann-
ig að úr verði hljóðmynd. Við lest-
urinn á lesandinn að upplifa
merkingarmyndina. Vandamálið er
að sumir geta horft á sjónmyndina
og lesið hljóðmyndina alveg vand-
ræðalaust en hafa samt ekki
nokkra hugmynd um hvað þeir
eru að lesa, ná ekki merking-
armyndinni.“
Myndræn hugsun og skynvilla
Sturla segir að í Davis-
námstækni sé í raun horft til þess
hvernig við tileinkum okkur móð-
urmálið. ,,Í samræmi við það er
nýjum aðferðum beitt í lestr-
arkennslunni jafnhliða hljóð-
aðferðinni. Það er litið svo á í
Davis-námstækninni að sérhvert
orð eigi sér þrjár myndir, sjón-
mynd, hljóðmynd og merking-
armynd. Undanfarna áratugi hef-
ur áherslan verið lögð á
hljóðmyndina í lestri. Ef börn eru
mjög myndræn í hugsun er hljóð-
aðferðin þeim oft erfið eða þá að
þeim finnst hún svo leiðinleg og
tilgangslaus að þau lenda fljótlega
í vandræðum. Þeir nemendur sem
ná ekki tökum á hljóðlestrartækni
í fyrstu bekkjum grunnskólans
eru iðulega settir í sérkennslu. Og
hvað er sérkennsla í því tilviki? Í
sérkennslunni er nemendum enn
frekar haldið að því sem þeir ráða
ekki við og finnst leiðinlegast af
öllu.“
Námstæknin byggist á reynslu
og hugmyndafræði verkfræðings-
ins Ron Davis en hann er höf-
undur bókarinnar Náðargáfa les-
blindunnar. Tæknin er þróuð í
þeim tilgangi að efla námshæfni
allra nemenda og fyrirbyggja
námsörðugleika. ,,Með náms-
tækninni er það tryggt að lesand-
inn sé athygli- og skynstilltur. Í
sinni einföldustu mynd þýðir það
að nemandinn geti beint athygli
sinni óskiptri að fyrirliggjandi
verkefni – lestrinum.“
Myndræn hugsun er
náðargáfa lesblindu
Sturla segir að með einföldum
hugar- og líkamsæfingum sé hægt
að ná skynstillingu. ,,Það er ekki
síður mikilvægt að róa öflugt
ímyndunarafl með skynstillingu en
að ná stjórn á líkamlegum við-
brögðum. Gamlar minningar-
myndir, fyrri reynsla og hug-
myndir, trufla nefnilega lesturinn
hjá þeim sem eru með auðugt
ímyndunarafl. Í lestrarferlinu ger-
ir heilinn ekki alltaf greinarmun á
því hvort þær upplýsingar sem
honum berast við úrvinnslu text-
ans koma utan frá, um skynfæri
sjónar, eða innan frá úr fylgsnum
hugans og þá verður lesandinn
það sem í Davis-námstækninni er
Auðugt ímyndunarafl truflar lestur
Nú í haust hefja þús-
undir grunnskólabarna
formlegt lestrarnám og
önnur halda sínu áfram.
En það sækist ekki öll-
um námið jafnvel. Sum-
um reynist erfiðara að
glíma við stafakarlana
en öðrum og fyrir því
geta verið nokkrar
ástæður. Unnur H. Jó-
hannsdóttir sat kennslu-
stund í Davis-náms-
tækni í lestri hjá Sturlu
Kristjánssyni, kennara
og sálfræðingi.
Morgunblaðið/Eggert
Merkingarmynd Meistrunin felst meðal annars í því að gera merking-
arbæra þrívíða mynd úr tvívíðu tákni stafa með því að móta það í hönd-
unum sem og merkingarmyndina sjálfa.
Morgunblaðið/Þorkell
24 ÞRIÐJUDAGUR 29. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
menntun
Sóley Ragnarsdóttir er tíu ára gömulog hefur stundað hestamennskuundanfarin fjögur ár. Hún þóttistrax ná góðum tökum á íþróttinni,
sem á hug hennar allan, og nú aðstoðar hún
á reiðnámskeiðum Hestamannafélagsins
Andvara á Kjóavöllum í Garðabæ. Hún mæl-
ir með reiðnámskeiðum fyrir krakka á öllum
aldri.
„Ég er mikill dýravinur og þess vegna nýt
ég þess að fá að umgangast hestana hér,“
segir Sóley.
Kennsla í reiðskólanum stendur frá mánu-
degi til föstudags frá klukkan 9–16 á sumrin
en síðan hafa verið styttri námskeið, allt nið-
ur í einn dag. Þau sækja krakkar allt upp í
fjórtán ára aldur. Hefur Sóley meðal annars
leiðbeint upprennandi hestamönnum um
hvernig á að leggja reiðtygi á hesta og
hvernig á að umgangast þá. Hún segir að
eldri krakkarnir virðist ekkert kippa sér
upp við það þótt mun yngri stelpa sé að
segja þeim til.
Hvernig vinna á traust hestsins
„Ég kenni þeim meðal annars hvernig eigi
að vinna traust hestsins. Það sem skiptir
mestu máli í umgengni við hesta er að tala
við þá og strjúka þeim. Þeir skilja kannski
ekki það sem sagt er við þá en þeir skynja
hvernig það er sagt. Það er hægt að róa
hesta með því að tala við þá á yfirvegaðan
hátt,“ segir Sóley.
Nú er skólinn að hefjast og þar með lýkur
þessu ólaunaða aðstoðarmannsstarfi Sól-
eyjar. Hún kveðst eiga eftir að sakna þess í
vetur en stefnir ótrauð á hestamennsku aft-
ur næsta vor. Stefnir Sóley kannski að því
að eignast sinn eigin hest í framtíðinni?
„Það væri gaman að fá hest í fermingargjöf
en kannski eru líkurnar á því ekki miklar,“
sagði hún.
Mikill dýravinur
Morgunblaðið/Eyþór
Áhugamálið Hestar eiga hug Sóleyjar allan.
tómstundir barna