Morgunblaðið - 14.09.2006, Page 40

40 FIMMTUDAGUR 14. SEPTEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
BJÖRN Bjarnason dóms-
málaráðherra hefur gert að umtalsefni
tilraun tánings til að drepa mann sem
hann gagngert kynntist á netinu í því
augnamiði. Telur ráðherrann þetta
dæmi um þær nýju hættur sem mæta
þurfi með áherslum hans um nýjar
lögreglusveitir, -deildir og rannsókn-
arheimildir. Er þó vandséð hvernig
þeir tilburðir allir ættu
að koma í veg fyrir slík
tilvik. Þessa sömu daga
fann sérsveit ráðherrans
sér það verðuga við-
fangsefni að kljást við
unglinga í Skeifunni eft-
ir eltingarleiki sumars-
ins við hóp mótmæl-
enda. Og þrátt fyrir
þetta gleðilega verk-
efnaleysi boðar ráð-
herrann að enn þurfi að
auka við sérsveitir,
stofna greiningardeild,
leyniþjónustu og auka
rannsóknarheimildir lögreglu allt í
nafni öryggis.
Öll viljum við búa við öryggi, en lög-
regluríkið er ekki leiðin að því. Öryggi
okkar höfum við best tryggt með því
að stuðla að jöfnuði í landinu og með
öflugu velferðarkerfi sem ásamt góðri
almennri löggæslu hefur gert Ísland
öruggt samfélag. Þær þjóðir sem nálg-
ast hafa viðfangsefnið úr sömu átt og
Björn Bjarnason hafa hins vegar flest-
ar ratað í ógöngur og eru Bandaríkin
skýrasta dæmið um það. Hvergi eru
sérsveitirnar öflugri, leyniþjónust-
urnar og greiningardeildirnar fleiri og
engin önnur þjóð hefur t.d. nálgast eit-
urlyfjavandann sem hreina styrjöld
(war on drugs) jafnvel með vopnuðum
aðgerðum í öðrum ríkjum. Og óvíða er
glæpatíðnin meiri og öryggisleysið, og
fangelsin þó yfirfull.
Í stað þess að feta þær ógöngur
ættu verkefni okkar að vera að styrkja
almenna löggæslu, taka á ofbeldi gegn
konum og þróa úrræði til að rjúfa víta-
hring síbrota, einkum með markviss-
um úrræðum fyrir unga afbrotamenn.
En á þessum hversdagslegu verk-
efnum sumum er óverulegur áhugi.
Fangelsismálin í svo fullkomnum
ólestri að sumir kalla það glæpa-
mannaframleiðslu rík-
isins sem 19. aldar dýfl-
issan við Skólavörðustíg
er táknrænt dæmi um.
Og vegna þess dæmis
sem ráðherrann vísar til
var athyglisvert þegar
fréttaskýringarþátt-
urinn Kompás benti á að
í verslunum væri átölu-
lítið verið að selja börn-
um undir aldri raðlim-
lestinga- og
fjöldamorðingjaleiki,
enda yfirvöldin upptekin
við háleitari viðfangsefni
en hversdagslegan veruleika okkar Ís-
lendinga.
Gleðileg brottför hersins hefur svo
enn aukið á lögregluríkishugmynd-
irnar í því öryggisleysi sem nú hefur
heltekið dómsmálaráðherrann. Þó er
brottförin staðfesting þess að aldrei í
sögu lýðveldisins hefur verið eins frið-
vænlegt í þessum heimshluta og til
hvers segullinn sé hér þarf ekki lengur
að spyrja. Það kann auðvitað að leiða
til þess að hin almenna lögregla þurfi
greiningardeild til samskipta við ör-
yggisstofnanir í öðrum löndum og gott
væri að fá lög um þá leyniþjónustu-
starfsemi sem fram fer hjá Ríkislög-
reglustjóra en að hér þurfi að auka
njósnir um borgarana af þessu tilefni
er algjörlega fráleitt. Það er einfald-
lega ekkert tilefni til að hætta þannig
rétti okkar til einkalífs.
Hryðjuverkaógnin hefur auðvitað
kallað á endurmat í öryggismálum. En
nú þegar fimm ár eru liðin frá árásinni
á Bandaríkin er tímabært að gera upp
við ranghugmyndirnar sem af þeim
spruttu. Viðbrögð okkar við breyttum
heimi eiga ekki að vera að reisa lög-
reglumúra utan um líf okkar með ör-
yggislögreglum, sérsveitum, leyni-
þjónustum og rannsóknarheimildum.
Þá er alið á óttanum og þannig sigra
hryðjuverkamennirnir því þeir vilja
skapa okkur öryggisleysið og gera lög-
regluríkið að hlutskipti okkar. Hug-
myndafræði hernaðarhyggjunnar
liggur til grundvallar þessum tillögum
um öryggisstofnanir og eftirlit, það er
sama hugmyndafræði sömu manna og
varð til þess að við sendum vopnaða
sveit til Afganistan og áttum aðild að
innrásinni í Írak. Það hernám hug-
arfarsins dregur ekki úr hættu á
hryðjuverkum heldur eykur hana.
Stríð Bandaríkjamanna gegn hryðju-
verkum hefur nefnilega ratað í svip-
aðar ógöngur og stríð þeirra gegn eit-
urlyfjum, það hellir olíu á eld og
skerpir vítahring átaka í stað þess að
stuðla að friði. Það er tímabært að
hafna þeim tindátaleik en auka öryggi
okkar þvert á móti með því að treysta
aftur gömlu gildin um friðsama þjóð,
frelsi einstaklingsins og réttinn til
einkalífs.
Að ala á ótta
Helgi Hjörvar skrifar um
löggæslu og öryggismál » Öll viljum við búa viðöryggi, en lög-
regluríkið er ekki leiðin
að því.
Helgi Hjörvar
Höfundur er þingmaður
Samfylkingarinnar.
ALLT of mörgum mannslífum
hefur verið fórnað á árinu fyrir
glæfralegan leik á götum og vegum
landsins. Mun fleiri hafa slasast og
margir þeirra mjög alvarlega.
Það er í raun og veru skiljanlegt
að mörgum finnist gaman að aka
hratt. Það er tilfinning
sem margir þekkja og
ekki síður keppni um
það hver sé fyrstur á
áfangastað, hvort sem
um kapphlaup eða
kappakstur er að
ræða. Það þarf hins
vegar að setja leiknum
takmörk. Hann á skil-
yrðislaust að iðka við
aðstæður þar sem
hvorki er verið að
stofna lífi né limum
fólks í hættu. Leikinn
á að stunda undir
merkjum aksturs-
íþróttafélaga og lúta
þeim ströngu reglum
sem þar gilda varðandi
öryggisbúnað og leik-
inn á eingöngu að
stunda á lokuðum
svæðum og til þess
gerðum keppn-
issvæðum.
Þeir sem telja sig of-
urökumenn eru í flest-
um tilvikum reynslu-
litlir ökumenn sem
eiga í mestu vandræð-
um eð að stjórna bílum
sínum, eins og dæmin því miður
sanna. Á sama tíma og þessir fantar
eru á ferð geta börn verið á göt-
unum, vinir okkar, ættingjar og ást-
vinir. Fólk eins og ég og þú sem er
misjafnlega vel á sig komið til þess
að takast á við aðvífandi hættur.
Ég hef stundað akstursíþróttir í
20 ár og oft ekið á hraða sem leyfist
ekki í almennri umferð. Sá hraði er
aðeins leyfður í keppnum á lokuðum
svæðum og gerðar eru sérstakar
ráðstafanir hvað varðar öryggi öku-
manna og saklausum vegfarendum
er ekki stofnað í hættu.
Það er vissulega vandamál að
hvergi er að finna almennileg akst-
ursíþróttasvæði þar sem hægt er að
iðka leikinn á öruggan hátt og fá þá
útrás sem hraðanum getur fylgt. Ég
tek því heilshugar undir hvatningu
Umferðarstofu, sveitarfélaga og
fleiri aðila um það að
lögð sé vinna í upp-
byggingu slíkra svæða.
Hins vegar er skortur á
keppnissvæðum engin
afsökun fyrir því að
ofsaakstur sé iðkaður í
almennri umferð á veg-
um og götum landsins.
Með sömu rökum hefðu
félagsmenn í Skotfélagi
Reykjavíkur getað rétt-
lætt það að þeir æfðu
skotfimi niðri í bæ þeg-
ar þeir misstu tíma-
bundið skotæf-
ingasvæði sitt í
nágrenni borgarinnar.
Það má velta fyrir sér
hver viðbrögð sam-
félagsins hefði orðið við
slíkum röksemdum.
Tökum þennan leik
að lífum burt af götum
og vegum. Ábyrgð okk-
ar er mikil og það hlýt-
ur að vera ein þyngsta
byrði sem nokkur mað-
ur ber að hafa orðið
valdur að dauða og ör-
kumli einhvers vegna
þess eins að það var
verið að leika sér. Þessi leikur er
eins og fyrr sagði búinn að kosta
fjölda manns lífið það sem af er
þessu ári.
Ég hvet landsmenn til að segja
stopp við glæfraakstri og mæta á
borgarafundi Umferðarstofu sem
haldnir eru víða um land í dag.
Leikur að lífum
Rúnar Jónsson skrifar
um glæfraakstur og
umferðaröryggi
Rúnar Jónsson
» Þeir semtelja sig of-
urökumenn eru
í flestum til-
vikum reynslu-
litlir ökumenn
sem eiga í
mestu vandræð-
um með að
stjórna bílum
sínum …
Höfundur er margfaldur Íslands-
meistari í akstursíþróttum.
Al Gore er einn mesti hug-
sjónamaður sem komið hefur fram í
bandarískri stjórnmálasögu fyrr og
síðar. Hann berst af ósérhlífni gegn
þeirri mestu umhverfisógn sem að
mannkyninu steðjar –
loftslagsbreytingum.
Eins og Al Gore
bendir á er andrúms-
loft jarðar einungis ör-
þunn himna kringum
jörðina sem er ein af
reikistjörnum heims-
ins. Og ég leyfi mér að
fullyrða að við menn-
irnir erum að breyta
samsetningu andrúms-
loftsins vegna þeirra
gróðurhúsalofttegunda
sem kolaver og álverk-
smiðjur spúa út í and-
rúmsloftið. Málið er í
raun og veru mjög einfalt eins og
Gore bendir á. Magn gróðurhúsa-
loftegunda í andrúmsloftinu er nú
hærra en nokkru sinni fyrr und-
anfarin 650 þús. ár. Ég hef meira að
segja mælt koltvíoxíð sjálf í and-
rúmsloftinu og get vottað að op-
inberar tölur um magn þess í and-
rúmsloftinu eru réttar.
Gore sýnir á sannfærandi hátt
tengslin á milli hitastigsbreytinga og
magns koltvíoxíðs í andrúmsloftinu.
Meira magn koltvíoxíðs og metans
þýðir hærra hitastig jarðar – svo ein-
falt er það og er aðeins einn vís-
indamaður í heiminum sem mótmæl-
ir þessu – Richard Linzen í MIT, en
hann er farin að þegja æ lengur og
segja æ minna. Kannski er hann
kominn með dálítið samviskubit út af
öllum þurrkunum í Darfur. Og jörð-
in er að hlýna það fer ekki á milli
mála. Þvert á það sem margir halda
eru íslenskir jöklar að bráðna og
hopa hratt. Grænlandsjökull er líka
að bráðna og ísstykkin falla í sjóinn
með óhugnanlegum hraða. Ekki er
að marka þótt sumir jökulsporðar
renni fram á vatnslagi tímabundið –
slíkt er vegna þess að bráðnunin
veldur því að þeir renna áfram á
vatninu líkt og þegar við rennum á
skíðum, eða réttara
sagt eins og það var áð-
ur fyrr þegar við gátum
farið á skíði í Kerling-
arfjöllum en nú vantar
þar snjó.
Og þá segja Íslend-
ingar húrra, það er að
hlýna! Draumur Ís-
lendinga í margar aldir
hefur snúist um hlýrra
og betra veðurfar svo
er þetta bara ekki æð-
islegt fyrir okk-
ur … eða hvað?
Ísland er sennilega
einn besti staðurinn á
jörðunni til þess að mæta loftslags-
breytingum þangað til Golfstraum-
urinn fer eitthvað annað eða þangað
til Grænlandsjökull bráðnar að hálfu
og Vesturbærinn í Reykjavík fer á
kaf (þar sem allir stjórnmálamenn-
irnir búa). Þetta er svo sannarlega
mál sem íslensk tryggingafélög (og
íslenskir stjórnmálamenn) ættu að
hugsa betur um. Hvað gerist ef með-
alhiti jarðar hækkar um 4,5–6,5
gráður á celsíus? Nú veit ég hvað þú
hugsar … 6,5 gráður – það er ekki
neitt … en gáðu að … ég er að tala
um meðalhita jarðarinnar allrar í
heild! Meðalhiti jarðarinnar í heild á
ekki að sveiflast nema um svona 0,2
gráður og núna stefnir í það að hann
sveiflist og hækki um 6,5 gráður!
Hitinn getur hækkað enn meira á
norðurslóðum. Helmingur jarðarbúa
býr við sjávarsíðuna þannig að hvað
gerist ef suðurskautsísinn fer að
bráðna – hugleiðið það? Fyrir utan
það að hafið hlýnar líka. Húrra, þá
getum við loksins baðað okkur í sjón-
um! En hefur þú hugsað um það
hvað fiskurinn okkar gerir þegar
honum verður of heitt? Svarið er
mjög einfalt – fiskurinn fer einfald-
lega þangað sem er kaldara. Þetta er
í rauninni mjög einfalt eins og Al
Gore bendir á – við þurfum ekki að
skrifa um þetta þúsund skýrslur. Og
ef fiskurinn fer eitthvað annað koma
örugglega einhver önnur dýr í stað-
inn … en hvaða dýr … krabbadýr,
smokkfiskar, eðlur, blágrænþör-
ungar? En þótt fiskurinn fari á kald-
ari svæði er það bara ekki allt í lagi
af því að við höfum allar þessar ál-
verksmiðjur! Nú verð ég aftur að
valda þér vonbrigðum með því að
upplýsa þig um það að álverksmiðjur
framleiða fleiri tonn af gróðurhúsa-
lofttegundum heldur en tonn af áli!
Þannig að þetta ber allt að sama
brunni. Við erum að eyðileggja nátt-
úruna bæði á heimsvísu og í okkar
eigin nánasta umhverfi. Þess vegna
er það siðferðileg spurning til sér-
hvers og eins okkar hvernig við vilj-
um bregðast við þessum mikla lofts-
lagsvanda. Einfalt ráð eins og að
hjóla í vinnuna bætir bæði heilsu og
minnkar losun umtalsvert. Og miklu
máli skiptir einnig að sannfæra
stjórnmálamennina í Vesturbænum.
Af hverju Al Gore
hefur rétt fyrir sér
Ingibjörg Elsa Björnsdóttir
fjallar um loftslagsbreytingar »Nú verð ég aftur aðvalda þér vonbrigð-
um með því að upplýsa
þig um það að álverk-
smiðjur framleiða fleiri
tonn af gróðurhúsa-
lofttegundum heldur en
tonn af áli!
Ingibjörg Elsa
Björnsdóttir
Höfundur er jarðfræðingur.
Í Kópavogi hafa örorku- og ellilíf-
eyrisþegar fengið afslátt af fast-
eignagjöldum sínum
óháð því hvað þeir hafa
í tekjur. Afslátturinn er
núna 37 þús. kr. á ári.
Sveitarfélögin í kring-
um okkur tekjutengja
öll afslátt af fast-
eignagjöldum. Þeir
sem minnstar tekjur
hafa fá gjöldin nið-
urfelld með öllu en af-
slátturinn minnkar svo
eftir því sem tekjurnar
aukast. Tekjulágir
aldraðir Kópavogsbúar
hafa greitt mun hærri
fasteignagjöld en íbúar
nágrannasveitarfélag-
anna og munar þar
tugum þúsunda króna
á ári, jafnvel meiru.
Íbúi í bænum óskaði
eftir úrskurði félags-
málaráðuneytisins
hvort sú leið sem farin
væri í Kópavogi væri
skv. lögum um tekju-
stofna sveitarfélaga en
þar segir að sveit-
arstjórn sé heimilt að
lækka eða fella niður
fasteignaskatt af tekjulitlum elli- og
örorkulífeyrisþegum. Ráðuneytið
hefur nú kveðið upp þann úrskurð að
hinn flati afsláttur á alla óháð tekjum
sé ekki skv. lögum.
Kópavogsbær verður nú að breyta
reglum sínum í samræmi við þennan
úrskurð og taka ákvörðun um hvort
hann greiði tekjulágum ellilífeyr-
isþegum í bænum til baka oftekna
skatta þessa árs og jafnvel síðustu
ára einnig, fari þeir fram á það. Bæj-
arfulltrúar Samfylkingarinnar hafa
lagt til breytingar á
þessu og í desember á
síðasta ári lögðu þeir
fram tillögu um að allir
örorku- og ellilífeyr-
isþegar fengju ákveð-
inn fastan afslátt en
hinir tekjulægri fengju
auk þess meiri afslátt,
frá 50% lækkun upp í
100% . Með þessu móti
væri leitast við að jafna
stöðu fólks og auðvelda
þeim sem minna hafa á
milli handanna að búa
áfram í eigin húsnæði.
Meirihluti Sjálfstæð-
isflokks og Framsókn-
arflokks í bæjarstjórn
hefur ævinlega fellt til-
lögur Samfylking-
arinnar og haldið fast
við þá aðferð að veita
öllum ákveðna krónu-
tölu í afslátt.
Sjálfstæðismenn og
framsóknarmenn í bæj-
arstjórn Kópavogs hafa
ekki haft það að leið-
arljósi að jafna stöðu
aldraðra í bænum. Þeir
hafa lagt þyngri byrðar á tekjulitla
eldri borgara í bænum en nágranna-
sveitarfélögin og jafnvel má segja að
þeir hafi leitast við að skattleggja þá
út af heimilum sínum.
Ofteknir skattar af
öldruðum í Kópavogi
Hafsteinn Karlsson fjallar um
skattamál aldraðra í Kópavogi
Hafsteinn Karlsson
» Sjálfstæð-ismenn og
framsókn-
armenn í bæj-
arstjórn Kópa-
vogs hafa ekki
haft það að leið-
arljósi að jafna
stöðu aldraðra í
bænum.
Höfundur er bæjarfulltrúi
Samfylkingarinnar í Kópavogi.