Morgunblaðið - 23.04.2007, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 23. APRÍL 2007 21
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
SKEIFUDAGUR Hestamannafélagsins Grana á
Hvanneyri var nú í fyrsta skipti haldinn í nýrri og
glæsilegri reiðhöll á Mið-Fossum í Borgarfirði. Skeifu-
dagurinn er hápunktur vetrarins hjá þeim nemendum
Landbúnaðarháskóla Íslands sem áhuga hafa á hesta-
mennsku og hrossarækt. Morgunblaðsskeifan er afhent
þeim nemanda sem nær bestum árangri á prófum í
frumtamningum og reiðmennsku og kom hún að þessu
sinni í hlut Höllu Kjartansdóttur.
Nú eru liðin 50 ár frá því Morgunblaðsskeifan var
fyrst veitt, en það var árið 1957. Gunnar Bjarnason,
kennari og hrossaræktarráðunautur, hóf að kenna
tamningar og reiðmennsku við skólann árið 1951. Hann
fékk Morgunblaðið til liðs við sig og var Morgunblaðs-
skeifan afhent í fyrsta skipti við skólaslit á Hvanneyri
vorið 1957, þá sem heiðursverðlaun þess nemanda sem
bestum árangri hafði náð í tamningum. Það var Örn
Þorleifsson úr Reykjavík sem hlaut verðlaunin í fyrsta
skiptið og í þeim stóra hópi manna sem hefur tekið við
Morgunblaðsskeifunni eru margir landsþekktir hesta–
og tamningamenn.
Hestamennskan að eflast á Hvanneyri
Margt fleira er gert á Skeifudaginn en afhenda
Morgunblaðsskeifuna. Meðal annars kepptu nemendur
í áfanganum um Gunnarsbikarinn sem Bændasamtök
Íslands gáfu til minningar um Gunnar Bjarnason.
Gunnarsbikarinn er gangtegundakeppni og sigraði
Elísabet Axelsdóttir í þeirri keppni á laugardaginn.
Eiðfaxabikarinn var veittur fyrir bestu hirðingu í
vetur og voru tveir nemendur efstir og jafnir í atkvæða-
greiðslu um þann bikar; Hildur Sigurgrímsdóttir og
Halla Kjartansdóttir. Heiða Aðalsteinsdóttir fékk af-
hentan verðlaunagrip sem Félag tamningamanna veitir
árlega fyrir bestu ásetu. Þá sýndu nemendur og kenn-
arar listir sínar og fram fór lokakeppni efstu keppenda
úr mótaröð Hestamannafélagsins Faxa í Borgarfirði.
Reynir Aðalsteinsson var aðalkennari í hesta-
mennskunni á Hvanneyri í vetur en Þorvaldur Krist-
jánsson kennari hefur umsjón með náminu. Þorvaldur
segir að hestamennskan sé að eflast á Hvanneyri með
bættri aðstöðu en Landbúnaðarháskólinn hefur gert
samning við eiganda Mið-Fossa um afnot af reiðhöll-
inni. Segir hann að aðstaðan skapi möguleika á auknu
námskeiðahaldi. Þannig hafi Reynir Aðalsteinsson
kennt á röð námskeiða í vetur sem voru liður í endur-
menntunarstarfi skólans og komu þátttakendur víða
að.
Ný aðstaða lyftistöng
fyrir hestamennskuna
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Gunnarsbikarinn Elísabet Axelsdóttir vann Gunn-
arsbikarinn. Hjá henni standa Ágúst Sigurðsson rekt-
or og Reynir Aðalsteinsson reiðkennari.
HALLA Kjartansdóttir, sem fékk afhenta Morgun-
blaðsskeifuna á Skeifudaginn á Hvanneyri, sér ekki
eftir því að hafa hellt sér aftur út í hestamennskuna
eftir nokkurra ára hlé. Hún segist hafa haft mjög
gaman af náminu í hestamennskunni og farið mikið
fram í vetur.
Halla er á náttúru– og umhverfisbraut við Land-
búnaðarháskóla Íslands á Hvanneyri og er að ljúka
öðru ári í almennri náttúrufræði. Námskeiðið í
hrossarækt og hestamennsku er algerlega utan við
hennar reglulega nám enda upphaflega hugsað fyrir
nemendur í búfræði á framhaldsskólastigi. Nám-
skeiðin eru nú opin öllum nemendum skólans og
raunar starfsfólki líka þótt reglulegir nemendur
skólans keppi einir um Morgunblaðsskeifuna sem
veitt er þeim nemanda sem fær hæstu einkunnir úr
prófum í frumtamningum og reiðmennsku.
Halla er úr sveit, frá Ölvisholti í Hraungerðis-
hreppi í Árnessýslu, og ólst því upp við hesta. Hún
fór í hönnunarnám við Iðnskólann í Reykjavík en
ákvað að skipta yfir í Landbúnaðarháskólann á
Hvanneyri og hóf í upphafi nám í umhverfis-
skipulagi. Þegar stofnuð var náttúru- og umhverf-
isbraut leist henni betur á náttúrufræðinámið og
skipti yfir í það.
„Þegar ég flutti að Hvanneyri fannst mér ekki
hægt annað en að nýta þetta tækifæri til að byrja
aftur í hestamennskunni eftir nokkurra ára hlé,“
segir Halla og segist ekki sjá eftir því. Hún segir að
Reynir Aðalsteinsson sé frábær kennari sem gefi sig
allan í verkefnið. „Það er eins og maður heyri hinn
endanlega sannleika þegar maður hlustar á Reyni.
Hann kennir okkur mikið um eðli hrossanna og
hvernig við getum náð sem bestum árangri. Það má
segja að hann temji ekki bara hestana heldur okkur
nemendurna líka,“ segir Halla.
Halla tekur undir það að nemendum í hrossarækt-
inni þyki heiður að fá Morgunblaðsskeifuna. „Þótt
ég hafi ekki mikið hugsað um þetta í vetur, hlýtur
það að hafa verið draumurinn hjá okkur flestum að
fá þessa viðurkenningu,“ segir Halla.
Hún lýkur námi sínu í náttúrufræði að ári og er að
velta framhaldinu fyrir sér. Það verður þó ekki
tengt hestum. Hún segir að hestamennskan verði
tómstundastarfið, ekki vilji hún eyðileggja áhuga-
málið með því að fara að vinna við það.
Heiða Aðalsteinsdóttir varð í öðru sæti í keppninni
um Morgunblaðsskeifuna, Einar Guðmundur Þor-
láksson og Hildur Sigurgrímsdóttir í 3. til 4. sæti og
Jón Guðlaugur Guðbrandsson í því fimmta.
Ellefu nemendur voru í hestamennskunáminu í
vetur.
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Morgunblaðsskeifan Halla Kjartansdóttir varð efst nemenda á Hvanneyri í hestamennsku og fékk Morgun-
blaðsskeifuna afhenta á Skeifudaginn. Heiða Aðalsteinsdóttir varð í öðru sæti, Einar Guðmundur Þorláksson
og Hildur Sigurgrímsdóttir í þriðja til fjórða sæti og Jón Guðlaugur Guðbrandsson í fimmta.
Reynir temur nemendur
sína ekki síður en hestana
rkja verkefnið. Þannig síast vafasamari
ni frá.“
veiðimenn eiga líka að græða
endurreisn laxastofnanna við norðan-
tlantshafið sagði Orri aðaláhersluna
erið á að stöðva allar veiðar þar sem
tofnar koma saman í hafinu. Aðeins sé
að stjórna veiðunum þegar stofnarnir
skildir eða í heimaám laxanna. Þá er
að nota efnahagslegar og félagslegar
r til að fá sanngjarnt verð fyrir laxinn og
sanngjarnt verð. „Ég hef alltaf sagt að
rði að standa þannig að þessu að allir
– netaveiðimennirnir eiga líka að græða.
astofnarnir hverfa tapa allir.
vernda laxinn í sjónum er meginsjónar-
Í öðru lagi er það að veiða og sleppa lax-
ánum, en það hefur gert þrekvirki á
m stöðum. Þriðja málið, sem ég á eftir
na í, er að vernda frekar búsvæði laxins í
og laga þau. Það er nokkuð sem ég vil
mér í hér á landi á næstu árum; að laga,
a og auðga búsvæðin.“
hefur komið sér upp fjölmennu neti
em styður starfsemi Verndarsjóðsins
með ráðum og dáð; sumir með háum fjár-
upphæðum. Flestir stuðningsmannanna eru
erlendir veiðimenn.
„Þetta fólk er allt úti í hinum stóra heimi,“
sagði Orri. „Ég er kannski með einhverja
fimm, sex stuðningsmenn hér heima sem
skilja þetta. Og nánast engir af forystumönn-
um veiðiréttareigenda eða stangaveiðimanna
hafa tekið þátt í baráttunni.“ Það kemur á
óvart, því laxagengd hefur verið afskaplega
góð á Íslandi síðustu árin – aldrei fyrr hafa
veiðst yfir 150.000 laxar samtals á þremur ár-
um eins og síðustu ár. En hefur þetta ekki ver-
ið varnarbarátta fyrir hönd laxins?
„Jú, en nú er hún að snúast í útrás. Í gróða.
Hér á landi veltir stangaveiði á annan tug
milljarða.
Það er furðulegt en satt að það er enn til
fólk sem vill drepa allan lax!“ Orri hristi höf-
uðið undrandi. „Ástæðan fyrir því að það
gengur svona illa í fiskiðnaði um allan heim er
fyrst og fremst ein: það hefur í allt of langan
tíma verið drepið allt of mikið af fiski. Það er
ekki flóknara en svo. Auðvitað blandast fullt af
smáatriðum inn í það, en þetta er aðalatriðið.
Til að veiðistjórnun gangi upp tel ég að það
þurfi einfaldlega að gera viðskiptasamninga
sem báðir undirrita. Ef verndarstefnan er við-
skiptalegs eðlis, þá virða allir aðilar hana.“
Orri sagðist afskaplega ánægður með að fá
Goldman-verðlaunin. „Þetta er stór punktur á
mínum æviferli,“ sagði hann hugsi. Bætti svo
við: „Þetta er auðvitað viðurkenning á því að
hugmyndafræðin er góð, og hefur öðlast við-
urkenningu. Fræðimenn við virtar stofnanir
hafa verið að skrifa um þetta. Við erum ein-
faldlega að reyna að leysa verkefnið á nokkuð
nýstárlegan hátt, með hagrænum lausnum,
ekki bara líffræðilegum.“
Hann sagði að vissulega væri hægt að líta á
hugmyndir sínar um fiskveiðistjórnun sem til-
lögu til lausnar á umhverfisvanda, einskonar
„grænan kapítalisma“.
Verndarsjóður íslenskrar náttúru
Eftir alla þessa baráttu fyrir laxinn á Orri
sér draum um að nota sömu hugmyndafræði
til verndar og stuðnings íslenskri náttúru.
„Það yrði verndarsjóður íslensku náttúrunnar.
Við höfum verið að ræða þetta í litlum hópi.
Það þyrfti til að mynda að beina sjónum að
endurheimt votlendis. Fá grasrótarsamtök til
liðs við okkur, þau söfnuðu fé til starfans, við
gæfum þriðjung og sveitarfélögin annan þriðj-
ung á móti. Þetta getur hæglega gengið,“
sagði hann og áætlun um nýja baráttuherferð
var sýnilega tekin að mótast í huganum.
því að
n er góð
Morgunblaðið/Golli
ðlis, þá virða allir aðilar hana,“ segir
nin í gærkvöldi.
rlýsingu frá Goldman-
lltrúi nýrrar tegundar
m sameini viðskipta-
rnda umhverfið. Hann
er fyrsti fulltrúi viðskiptalífsins sem hlýtur Goldman-verð-
launin.
Roger Harrison, fyrrum framkvæmdastjóri dagblaðsins
Observer í Bretlandi, segir að fjöldi fólks líti á Orra sem
verndardýrling laxins. „Án viljafestu Orra og hæfileika hans
til að ræða jafnt við ráðamenn í Washington og í Evrópu, sem
og stóra hópa netaveiðimanna, væri lítil von um uppbyggingu
þessarar merkilegu fiskitegundar,“ segir Harrison.
Frá árinu 1989 hafa samtök Orra safnað yfir tveimur millj-
örðum króna og notað féð til að kaupa upp net fiskimanna
sem veitt hafa Atlantshafslaxinn í hafinu. NASF hefur starf-
að með ríkisstjórnum landa við Norður-Atlantshaf, sem hafa
tekið þátt í greiðslum til veiðiréttarhafa, en Orri hefur lagt
áherslu á að allir sem hafa stundað veiðar úr laxastofnum í
hafinu, eins og við Færeyjar og Grænland, og nú síðast neta-
veiðimenn á Írlandi og Noregi, fái greitt fyrir að hætta veið-
um. Áhrif þessara aðgerða hafa verið þau að á síðustu árum
hefur fjöldi þeirra laxa sem ganga úr hafi til að hrygna í sín-
um heimaám aukist að nýju. Samkvæmt áætlunum NASF
hefur dregið úr veiðum atvinnumanna á laxi í Norður-
Atlantshafi um meira en 75% á síðustu 15 árum. Áætlað er að
um fimm milljónum laxa hafi verið bjargað frá að lenda í net-
um.
„Markmið mitt er endurreisa það magn villtra laxa sem
fannst hér áður beggja vegna Atlantshafsins,“ er haft eftir
Orra í yfirlýsingu Goldman-samtakanna. „Þetta næst aðeins
með því að vernda fiskinn í hafinu. Ef fjölga á í laxastofnum,
og í öðrum fiskistofnum í hafinu, þá verðum við einnig að
vernda alla fæðukeðjuna.“
r tegundar
tumanna“
Morgunblaðið/Einar Falur
ví að vernda villta
gt að veiða lax í ám.