Morgunblaðið - 25.08.2007, Qupperneq 39

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. ÁGÚST 2007 39
HINN 16. ágúst sl. birtist grein
eftir undirritaðan í Morgunblaðinu
þar sem reynt var að kryfja þá full-
yrðingu að með upptöku aflamarks-
kerfisins við stjórn fiskveiða 1991
hafi sameign landsmanna verið af-
hent fáum einstaklingum á silf-
urfati. Þessi fullyrðing hefur svo oft
verið sett fram að margir taka henni
orðið sem sjálfsögðum
sannindum og draga
síðan af því ályktanir
um réttlæti og rang-
læti við stjórn fisk-
veiða. Markmið grein-
arinnar var að lýsa
þróun íslenska fiski-
skipastólsins á ár-
unum 1970-1990 og
þeim erfiðleikum sem
fólgnir voru í því að
skipta takmörkuðum
veiðirétti á milli of
margra fiskiskipa.
Efni greinarinnar hef-
ur vakið viðbrögð á Netinu, m.a.
hefur verið spurt um skyldur Há-
skóla Íslands og það fullyrt á heima-
síðu Sigurjóns Þórðarsonar, fv. al-
þingismanns, að undirritaður virðist
hafa það verkefni ,,að hagræða
sannleikanum og framleiða stór-
meistaralygi“.
Það er örðugleikum bundið að
finna einhlítan mælikvarða á sókn.
Til að átta sig fyllilega á hugtakinu
eru flestir sammála um að stærð
flotans sé þar mikilvæg sem og sá
tími sem fer í að komast á miðin,
veiða og landa afla. Einnig skiptir
máli hver sé gerð veiðarfæra, hæfni
áhafnar og svo framvegis. Í lok árs
1975 var það mat Hafrannsókna-
stofnunar að sókn í þorskstofninn
hafi a.m.k. tvöfaldast á tveim ára-
tugum án þess að afli hafi aukist. Ís-
lenski flotinn hélt þrátt fyrir þetta
áfram að stækka ásamt því sem
hann var nær miðunum og lönd-
unarhöfnum en þau erlendu skip
sem voru hrakin á brott með stækk-
un fiskveiðilandhelginnar. Framfar-
ir í veiðitækni á þessu tímabili hafa
sjálfsagt einnig aukið sóknargetu ís-
lenska flotans.
Forsendur þess að fiskveiði-
landhelgi Íslands var færð úr 12 sjó-
mílum í 200 á áttunda áratug 20.
aldar var m.a. að minnka samkeppn-
ina um hina takmörkuðu auðlind.
Markmið baráttunnar um stækkun
fiskveiðilandhelginnar var öðrum
þræði að tryggja efnahagslegt sjálf-
stæði Íslands. Til lengri tíma litið
minnkaði vandinn við
nýtingu auðlindarinnar
hins vegar ekki þar
sem íslenski fiskiskipa-
stóllinn fékk að stækka
og veiða stjórnlítið. Það
var mat Sigfúsar Jóns-
sonar árið 1984 (Sjáv-
arútvegur Íslendinga á
tuttugustu öld, bls.
242), að ,,áhrif of örrar
stækkunar flotans hafa
komið fram í ofveiði og
samdrætti í afla þeirra
fiskiskipa er voru fyrir
í landinu og hefur síðan
leitt til samdráttar í þjóðartekjum
og útþynningar þeirra“.
Frá því að þessi ummæli birtust á
prenti stækkaði flotinn enn frekar
þar til að gerð var tilraun með lög-
um um stjórn fiskveiða nr 38/1990
að hamla gegn aukinni afkastagetu
flotans með veiðileyfakerfi ásamt
því sem komið var á fót aflamarks-
kerfi sem ætlað var að auðvelda
mönnum að sameina veiðiheimildir
á færri skip. Á ýmsan hátt hefur
verið vikið frá þessu. Grundvöllur
veiðileyfakerfisins brast þegar
Hæstiréttur komst að þeirri nið-
urstöðu í lok árs 1998 að það bryti í
bága við grundvallarreglur stjórn-
arskrárinnar. Jafnframt hefur afla-
hlutdeild ekki verið það tiltölulega
örugga hlutfall af leyfðum heildar-
afla sem upphaflega var gert ráð
fyrir.
Síðastnefndu fullyrðingunni til
stuðnings mætti nefna að við setn-
ingu laga nr 38/1990 var gert ráð
fyrir að við tiltekin skilyrði yrðu
veiðum krókabáta, þ.e. bátum undir
6 brúttólestum sem veiða með línu
og/eða handfæri, stýrt með aflakvót-
um eigi síðar en 1. september 1994.
Þrátt fyrir að þessi skilyrði væru
uppfyllt var með lögum nr 87/1994
og síðari breytingum á lögum um
stjórn fiskveiða hinu svokallaða
sóknardagakerfi krókabáta við-
haldið þar til að veiðum allra króka-
báta var stýrt með aflamarki haust-
ið 2006. Hlutdeild krókabáta í t.d.
þorskkvótanum hefur farið úr því að
vera 2,2% samkvæmt upphaflegum
ákvæðum laga um stjórn fiskveiða í
17,5% á yfirstandandi fiskveiðiári.
Margar aðrar reglur hafa verið sett-
ar sem hafa veikt upphaflegu meg-
inreglur aflamarkskerfisins, t.d. hef-
ur verið kveðið á um vald ráðherra
til að úthluta byggðakvóta sem og
sérstakar ívilnanir veittar vegna
línuveiða.
Reynslan af opnum stjórnkerfum
fiskveiða hefur verið á þann veg að
ný skip minnka aflamöguleika
þeirra sem eru fyrir. Hin einfalda
staðreynd er að fiskiskipin höfðu og
hafa getu til að veiða mun meira af
þorski en þeim er heimilt. Erfitt er
að fullnægja öllum hugmyndum
manna um réttlæti þegar útdeila á
of litlum veiðirétti á milli of margra
fiskiskipa. Jafnvel þó að það væri
með réttu lagi talið líffræðilega for-
svaranlegt að veiða meira af þorski
en gert hefur verið þá hlýtur það að
teljast málefnalegt úrræði við stjórn
fiskveiða að hamla gegn stækkun
fiskiskipaflotans og skapa atvinnu-
greininni sjálfri tækifæri til að hag-
ræða í sínum rekstri með því að
sameina veiðiheimildir á færri fiski-
skip. Eftir allt saman er sjávar-
útvegur að öðru jöfnu atvinnugrein
sem byggir á að ná í fisk í sjó og
koma hráefninu á markað sem mat-
vöru.
Sannleikur, rétt-
læti og fiskur
Helgi Áss Grétarsson
skrifar um stjórn fiskveiða
» Það er vandasamt aðútdeila of litlum
veiðirétti á milli of
margra fiskiskipa. Erf-
itt er að fullnægja rétt-
lætistilfinningum við þá
skiptingu.
Helgi Áss Grétarsson
Höfundur er sérfræðingur í auðlinda-
rétti við Lagastofnun HÍ.
Á ÞVÍ svæði sem nú myndar
miðbæ Reykjavíkur hefur verið
búið frá upphafi landnáms og í
rúm tvö hundruð ár hefur þessi
vík verið aðalból Íslendinga. Þess-
um stað ber að sýna fyllstu virð-
ingu og allt sem við
framkvæmum í mið-
borginni verður að
miðast við fortíð, nú-
tíð og framtíð.
Ég bý í miðbæ
Reykjavíkur og marg-
ir af mínum for-
feðrum bjuggu og
störfuðu hér í mið-
bænum. Langalanga-
langafi minn í móð-
urætt, Tönnies Daniel
Bernhöft (1797-1886)
rak Bernhöftsbakaríið
í Bakarabrekkunni
(nú Bankastræti), og sonur hans,
langalangafi minn, Wilhelm Georg
Theodor Bernhöft (1828-1871), tók
við af honum. Langafi minn í föð-
urætt, Þorlákur Johnson (1838-
1917), rak verslun í Lækjargötu.
Langalangalangafi minn í föð-
urætt, Einar Jónsson, síðar John-
sen (1775-1839), afi Þorláks, átti
eignir og rak verslun þar sem nú
er Ingólfstorg við Aðalstræti. Afi
minn í móðurætt, Hjálmtýr Sig-
urðsson (1878-1956), rak verslun í
Lækjargötu, byggði nokkur hús í
miðbænum og starfaði árum sam-
an í Útvegsbankanum við Lækj-
artorg. Langafi minn í móðurætt,
Ludwig Hansen (1860-1910), bjó í
Hafnarstræti og var með verslun
við núverandi Lækjartorg.
Langamma mín, Marie Katharine
Bernhöft (1865-1937), er fædd í
Bernhöftstorfunni,
bjó í Hafnarstræti og
rak blómaverslun í
Bankastræti. Amma
mín, Lucinde Wil-
helmine Franciska
Hansen (1890-1966),
er fædd í Bernhöft-
storfunni og starfaði
og bjó í miðbænum.
Þegar ég geng um
miðbæinn geng ég um
slóðir forfeðra minna
og mér er minning
þeirra kær. Minningin
getur falist í mörgu,
sögum sem okkur eru sagðar,
hlutum sem við höfum erft og um-
hverfi sem geymir fyrir okkur for-
tíðina. Húsin í miðbænum eiga öll
sína sögu og gömlu húsin sem enn
standa eru tengiliður okkar við
heim forfeðranna.
Þegar þau hverfa þá hverfur
hluti af sögu okkar. Þegar þau eru
varðveitt þá varðveita þau hluta af
sögu okkar.
Íslendingar hafa brennt fornar
bækur og þeir hafa rifið gömul
söguleg hús.
Íslendingar eru hættir að
brenna fornar bækur – en þeir
eru enn að rífa gömul söguleg hús.
Reykjavík í fortíð,
nútíð og framtíð
Hjálmtýr Heiðdal skrifar um
sögu miðbæjarins »Ég bý í miðbæReykjavíkur og
margir af mínum for-
feðrum bjuggu og störf-
uðu hér í miðbænum.
Hjálmtýr Heiðdal
Höfundur er kvikmyndagerð-
armaður.
Fáðu fréttirnar
sendar í símann þinn
Milljónaútdráttur
Þar sem eingöngu er dregið úr seldum miðum þarf miðaeigandi bæði að
hafa rétt númer og bókstaf til að hljóta vinning í þessum útdrætti.
Birt með fyrirvara um prentvillur.
8. flokkur, 24. ágúst 2007
Kr. 1.000.000,-
1055 B
1310 F
10946 B
12965 B
31093 G
33300 B
33990 G
34400 G
36023 H
57857 B


 
 

  
    

Heimsferðir bjóða frábært tilboð á síðustu sætunum til Fuerteventura í 2
vikur 4. september. Þú bókar og tryggir þér sæti og 4 dögum fyrir brottför
færðu að vita hvar þú gistir. Gríptu tækifærið og tryggðu þér sumarfrí á
besta tíma á frábærum kjörum á þessum vinsæla sumarleyfisstað.
Skógarhlíð 18 • sími 595 1000 • www.heimsferdir.is
Stökktu til
Fuerteventura
4.-18. september
frá kr. 34.990
Allra síðustu sætin - 2 vikur á frábæru verði!
Verð kr. 44.990
Netverð á mann, m.v. 2 í herbergi/stúd-
íó/íbúð í viku. 2 vikur
Verð kr. 34.990
Netverð á mann, m.v. hjón með 2 börn,
2-11 ára, í íbúð í viku. 2 vikur
Munið Mastercard
ferðaávísunina
Lögg. fasteignasali
Hrafnhildur Bridde
Sigurberg Guðjónsson hdl.
Skógarhlíð 22 • 105 Reykjavík • Sími 534 2000 • Fax 534 2001 • www.storhus.is
Hrafnhildur
Bridde,
lögg.fasteigna-
sali
821 4400
534 2000
www.storhus.is
PENTHOUSE HÖRÐUKÓR
196,3 fm glæsileg íbúð á tveimur hæðum
(10. og 11. hæð) með stórkostlegu
útsýni. Bílskýli.
Neðri hæð: 2 svefnherb., stofa m. útg.
út á s-svalir, eldhús, þvottahús og
baðherb. Efri hæð: stofa m. útg. út á
suðursvalir, hjónah. m. fatah. inn af,
baðherb. V. 58,8 m., áhv. 35 m.
PENTHOUSE HÖRÐUKÓR, 10. hæð
126,4 fm íbúð með stórkostlegu
útsýni. Bílskýli. 3 svefnherb.
Rúmgóð stofa með útgangi út á s-a-
svalir með stórkostlegu útsýni. Eldhús
opið inn í stofu með fallegri innr.
Baðherb. m. baðkari og sturtuklefa.
V. 38,8 m., áhv. 23 m.
Pantið skoðun hjá:
Ísak, s. 822-5588 eða
Hrafnhildi, s. 821-4400.
Ísak V.
Jóhannsson,
sölustjóri
822 5588