Morgunblaðið - 27.11.2007, Qupperneq 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 27. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
REYKJAVÍK er alþjóðleg borg
þar sem lífsgæðum, óskum og þörf-
um borgarbúa er skipað í öndvegi.
Þessi upphafsorð eru
leiðarljós Reykjavík-
urborgar sem birtast í
stefnukorti borg-
arinnar. Markmiðið á
við um alla borgarbúa
óháð því hvort þeir
eiga við sjúkdóma að
stríða, öldrun, fötlun
eða annað sem gerir
þá háða samfélags-
legri þjónustu.
Allir borgarbúar
eru jafnir og er það
áréttað í mannrétt-
indastefnu Reykjavík-
ur sem gerir okkur óheimilt að
mismuna fólki vegna fötlunar eða
vegna skerts heilsufars. Okkur ber
samkvæmt sömu stefnu að skipu-
leggja þjónustu við fatlaða þannig
að hún taki mið að þörfum ólíkra
hópa fatlaðra.
Akureyrarmódelið
Í Reykjavík hefur okkur ekki
tekist að skipuleggja nærþjón-
ustuna eins og best þekkist.
Ástæðan er sú að Reykjavík og
flest sveitarfélög önnur hafa setið
á hakanum á sama tíma og önnur
sveitarfélög, s.s. Akureyri, Norð-
urþing, Höfn og Vestmannaeyjar,
hafa náð samningum við ríkisvaldið
um að taka yfir þjónustu við fatl-
aða og aldraða. Akureyri hefur síð-
an þá sérstöðu að hafa einnig
heilsugæsluna undir sömu stjórn.
Hefur sú nálgun að hafa alla nær-
þjónustu skipulagða af einum aðila
í þágu notendanna verið kölluð Ak-
ureyrarmódelið. Ég get fullyrt að
þjónustan þar sem hún er veitt af
einni hendi er mun betri fyrir þá
sem nýta sér þjónustuna og þar
með mun betri fyrir samfélagið í
heild sinni.
Nú höfum við ríkisstjórn sem
hefur það að markmiði sínu að
færa málefni fatlaðra og aldraðra
til sveitarfélaganna. Félagsmála-
ráðan er einstaklega áhugasöm um
að mæta þörfum þess fólks sem til-
heyrir þessum hópum og því er að
vænta mikils á næstu
misserum.
Sýn Reykjavíkur
Það er einlægur
vilji Reykjavík-
urborgar að færa nær-
þjónustu í málefnum
fatlaðra yfir til sveit-
arfélagsins. Það er trú
okkar að með því fyr-
irkomulagi verði
tryggð samfella í nær-
þjónustu og skapaður
möguleiki á að efla og
bæta enn frekar þjón-
ustuna ásamt því að gera hana
heilstæðari og markvissari.
Reykjavíkurborg hefur undirbúið
þennan tilflutning í nokkur ár, m.a.
með þjónustumiðstöðvum sem
stofnaðar voru í hverfum borg-
arinnar árið 2005 og hafa þróað
samþætta þjónustu á þverfaglegum
grunni. Var það yfirlýst markmið
við stofnun þjónustumiðstöðva að
búa borgina undir að taka við fleiri
verkefnum frá ríkinu.
Það hefur verið reynsla Velferð-
arráðs við þróun allrar þjónustu að
sú þróunarvinna verði ekki unnin
án samráðs við hagsmunasamtök
notenda. Þessi hagsmunasamtök
hafa ítrekað talið að nærþjónusta
til þeirra ætti að vera rekin af
einni hendi og því er það okkar
vilji.
Í hugmyndafræði Velferðarsviðs
og þjónustumiðstöðva borgarinnar
er litið svo á að allir borgarbúar
hafi mikilvægu hlutverki að gegna.
Aukin áhersla hefur verið lögð á
endurhæfingu, starfsþjálfun, for-
varnir og þjónustu sem leiðir til
virkrar þátttöku í samfélaginu.
Velferðarsvið á að stuðla að aukn-
um lífsgæðum fólks undir kjörorð-
unum virðing, virkni og velferð. Á
skrifstofu minni hef ég plakat sem
hefur fylgt mér í áratug, vegna
slagorðsins sem á það er prentað:
„People with disabilities are people
with abilities“ – fólk með fötlun er
fólk með getu. Ég lít á það sem
skyldu okkar að vinna út frá heil-
brigði borgarbúa í stað þess að ein-
blína á sjúkdómsástand, enda er
oftast flestallt í lagi þótt eitthvað
vanti eða ami að.
Verkefnisstjóri ráðinn
Reykjavíkurborg er búin að taka
fyrsta skrefið með ráðningu Jónu
Rutar Guðmundsdóttur í stöðu
verkefnisstjóra til að undirbúa til-
flutning á málefnum fatlaðra frá
ríki til Reykjavíkur og fylgja eftir
átaki í búsetumálum geðfatlaðra.
Jóna Rut er sálfræðingur og fé-
lagsráðgjafi og hefur getið sér gott
orð í endurhæfingu og búsetu-
málum geðfatlaðra. Með þessu
skrefi var Reykjavík að segja að
hún væri tilbúin til að taka við
verkefnum með það að markmiði
að bjóða upp á heildstæða þjónustu
í samræmi við getu og þarfir hvers
og eins.
Það er kominn tími til að fara
frá orðum til athafna. Við þurfum
að útfæra stefnu okkar þannig að
allir Reykvíkingar eigi rétt á þjón-
ustu eins og hún gerist best, hvort
sem litið er út í heim eða til þeirra
sveitarfélaga sem hafa unnið
brautryðjendastarf hér á Íslandi.
Heilbrigði fatlaðra
í Reykjavík
Björk Vilhelmsdóttir skrifar
um málefni fatlaðra í Reykjavík »Reykjavík er tilbúinað taka við verk-
efnum með það að
markmiði að bjóða upp á
heildstæða þjónustu þar
sem litið er til getu og
þarfa hvers og eins.
Björk Vilhelmsdóttir
Höfundur er borgarfulltrúi
Samfylkingarinnar og formaður
Velferðarráðs
MANSAL á Íslandi? Nei, það get-
ur ekki verið, slíkt gerist bara í öðr-
um löndum. Þetta eru dæmigerð
viðbrögð okkar flestra ef mansal hér
á landi ber á góma. Mansal fer ört
vaxandi og í dag er talið að fórn-
arlömb mansals séu árlega yfir 2
milljónum. Því miður er Ísland eng-
in undantekning og vísbendingar
eru um að mansal sé stundað hér-
lendis. Hvað er til ráða til að sporna
gegn mansali og koma í veg fyrir að
slík glæpastarfsemi þrífist hér á
landi sem og annars staðar? Hvern-
ig getum við hjálpað fórnarlömbum
mansals?
Í Palermo-sáttmála Sameinuðu
þjóðanna er litið á að um mansal,
verslun með fólk, sé að ræða jafnvel
þótt fyrir liggi samþykki fórn-
arlambs, ef gerandi beitir ógnum,
ofbeldi, svikum og blekkingum og
hagnýtir fórnarlömb í eigin þágu.
Mansal þrífst í skjóli vændis og eit-
urlyfja. Mikilvægt er því að ráðast
gegn rótum vandans.
Stjórnvöld á Íslandi hafa ekki enn
sem komið er viðurkennt vandann.
Ekkert fjármagn hefur verið eyrna-
merkt málefninu og enginn sér-
hæfður stuðningur er veittur til
fórnarlamba mansals. Þrátt fyrir
það skuldbinda Evrópuráðssamn-
ingar Ísland til að hafa virka að-
gerðaráætlun gegn mansali. Ísland
þarf að hafa fullgild úrræði fyrir
fórnarlömb mansals.
Samkvæmt Evrópuráðssamn-
ingnum, sem Íslendingar undirrit-
uðu 2005, en hafa ekki fullgilt, er
gert ráð fyrir lágmarks 30 daga svo-
kölluðum umþóttunartíma fyrir
fórnarlömb mansals – áður en þeim
er vísað úr landi ef um erlenda rík-
isborgara er að ræða. Sá tími á að
vera skilyrðislaus og fórnarlömb
eiga að fá stuðning og hjálp á þess-
um tíma. Hér á landi hafa fórn-
arlömb verið send úr landi án þess
að hafa fengið nauðsynlegan stuðn-
ing og hjálp. Ísland hefur því ekki
enn uppfyllt skilyrðin sem sett eru
með Evrópuráðssamningnum. Eng-
inn ákveðinn umþóttunartími hefur
verið skilgreindur hér á landi. Í
Noregi hafa stjórnvöld ákveðið 6
mánaða umþóttunartíma með rétti
til að stunda vinnu og á Ítalíu er um-
þóttunartíminn 1 ár. Við ættum að
taka okkur þetta til fyrirmyndar.
Í yfirstandandi endurskoðun á
refsilöggjöf hér á landi þarf að at-
huga hvaða möguleikar eru til að fá
þá, sem stunda mansal, dæmda til
refsingar, harðrar refsingar. Lítil
von er til að þeir hætti þessari glæp-
samlegu iðju ef lítil eða engin refs-
ing liggur við.
Til þess að sporna gegn mansali
verðum við að berjast gegn hvers-
konar klámvæðingu sem einum
helsta vettvangi þessarar glæpa-
starfsemi. Opinská umræða auð-
veldar almenningi að vera á varð-
bergi gegn þessari starfsemi og
auðveldar fórnarlömbum mansals að
nálgast upplýsingar um lagaleg rétt-
indi sín. Einnig þarf að veita fórn-
arlömbum félagslegan stuðning,
fjárhagsaðstoð og upplýsingavernd.
Þau þurfa að fá góðan umþótt-
unartíma og möguleika á að afla sér
menntunar eða stunda vinnu, á um-
þóttunartíma, og öruggan heim-
flutning að honum loknum. Með því
að opna umræðuna og bæta stöðu
fórnarlamba stuðlum við að betra
Íslandi þar sem mannréttindi eru
virt og um leið höfum við áhrif á al-
þjóðasamfélagið.
Mansal á Íslandi?
Dagrún Þórðardóttir,
Rannveig Thoroddsen og
Guðrún Hansdóttir skrifa
í tilefni af 16 daga átaki
gegn kynbundnu ofbeldi
Guðrún Hansdóttir
»…í dag er talið að fórnarlömb
mansals séu árlega
yfir 2 milljónum.
Dagrún Þórðardóttir og Rannveig
Thoroddsen eru verkefnastjórar
hjá Soroptimistasambandi Íslands,
Guðrún Hansdóttir er svæðisstjóri
Zonta á Íslandi.
Rannveig ThoroddsenDagrún Þórðardóttir
Fréttir á SMS