Morgunblaðið - 01.12.2007, Qupperneq 18

18 LAUGARDAGUR 1. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ég hef kannski aðeins of oft minnst
á það í þessum dálki að þingstörf
hafi verið daufleg það sem af er
þingvetri. Blessunarlega þarf ég
ekki að gera það í dag því vikan sem
nú er að líða var langt frá því að vera
viðburðalaus. Satt best að segja var
þetta vika stórtíðinda.
Nú gætu lesendur haldið að ég
væri að vísa til nefndarálits fjár-
laganefndar um fjárlagafrumvarpið
fyrir 2008. Eða jafnvel látanna
vegna þingskapafrumvarpsins.
Nei, það var miklu stærra mál
sem skók þingheim í þessari viku, og
ekki bara þingheim heldur sam-
félagið allt!
Stundum er það þannig að minnst
fer fyrir stærstu málunum. Hún var
hvorki löng né íburðamikil fyr-
irspurn Kolbrúnar Halldórsdóttur
til heilbrigðisráðherra:
1. Hvernig hefur sú hefð mótast á
fæðingardeildum opinberra sjúkra-
stofnana að nýfædd stúlkubörn eru
klædd í bleikt en drengir í blátt og
þeir auðkenndir með bláum arm-
böndum og stúlkur með bleikum?
2. Telur ráðherra koma til greina
að þeirri hefð verði breytt á þann
veg að nýfædd börn verði ekki að-
greind eftir kyni með bleikum og
bláum armböndum og að þau verði
framvegis klædd í hvítt eða aðra
kynhlutlausari liti?
Baksíða og í beinni
Og hvað gerðist?
Fjölmiðlar tóku þessa litlu fyr-
irspurn upp. Fréttin rataði á bak-
síðu Morgunblaðsins og Ríkissjón-
varpið var í beinni frá
fæðingardeildinni. Allt varð vitlaust
í bloggheimum og ég leyfi mér að
giska á að málið hafi verið rætt á all-
mörgum kaffistofum vinnustaða,
a.m.k. lenti ég oftar en einu sinni í
umræðum í matsal Alþingis og fékk
vinsamleg skilaboð um að gert væri
ráð fyrir að bleiki og blái liturinn
yrðu efni næsta þingbréfs, sem þeir
auðvitað eru.
„Hefur Alþingi ekkert betra að
gera?“ spurði fólk yfir sig hneykslað.
Þingmenn urðu súrir út í fjölmiðla
fyrir að blása einmitt þetta mál upp
og við fjölmiðlafólkið bentum aftur á
almenning sem sýnir einmitt svona
málum mestan áhuga. M.ö.o. fór
málið í hring og allir voru hneyksl-
aðir á einhverjum öðrum fyrir að
sýna bláa og bleika litnum áhuga.
30 mínútna stórmál
Kolbrún Halldórsdóttir fékk sinn
skerf af reiðilestrum fyrir að vera að
eyða tíma sínum og annarra í þessa
vitleysu og ætla mætti að þetta væri
eina þingmálið sem hún hefur lagt
fram á þeim átta árum sem hún hef-
ur setið á þingi.
En látum okkur sjá.
Það er erfitt að ímynda sér að það
hafi tekið Kolbrúnu sérstaklega
langan tíma að koma fyrirspurninni
niður á blað, 10 mínútur í mesta lagi.
Þegar munnlegar fyrirspurnir eru
teknar á dagskrá Alþingis má fyr-
irspyrjandi tala tvisvar sinnum,
samtals í fimm mínútur, og ráðherra
tvisvar, samtals í sjö mínútur. Öðr-
um þingmönnum er heimilt að gera
stutta athugasemd í eina mínútu.
Stundum gera 3-4 þingmenn at-
hugasemd en þar sem þetta er stór-
mál er vissara að gera ráð fyrir fleir-
um. Myndu allir nýta ræðutíma sinn
til fulls og átta þingmenn gera at-
hugasemd þá tæki þetta mál samtals
tuttugu mínútur í meðförum þings-
ins og þ.a.l. samtals 30 mínútur af
þingmannsferli Kolbrúnar Halldórs-
dóttur.
Allir með skoðun
En hvers vegna allt þetta fjaðra-
fok út af svona „ómerkilegu máli“? Í
hverri viku koma fram margar fyr-
irspurnir og þingmál sem margir
myndu flokka sem lítilvæg.
Mögulega vakti þessi frétt svona
mikla athygli því hún snertir svo
marga. Sumir fögnuðu fyrirspurn-
inni í von um að hún gæti breytt bláu
og bleiku hefðinni, öðrum þótti alveg
út í hött að breyta einmitt þessu og
enn öðrum finnst bara yfirleitt leið-
inlegt að heyra tillögur um breyt-
ingar. (Þó skal tekið fram að í fyr-
irspurninni kemur hvergi fram
skoðun á hvort eigi að breyta þessu
eða ekki.)
Ég á heima í fyrsta hópnum enda
hefur mér alltaf þótt skrítin venja að
skipta börnum á afgerandi hátt í
hópa, hvort sem það er vegna kyns,
litarháttar, þroska eða hvers annars
sem okkur hefur í gegnum tíðina
tekist að nota til að takmarka mögu-
leika fólks. Bleiki og blái liturinn er
nefnilega hluti af miklu stærri að-
greiningu. Litaskiptingin hjálpar
okkur við að koma ómeðvitað fram
við börn á ólíkan hátt og ýta undir
ákveðna eiginleika hjá þeim sem síð-
ar eru notaðir til að marka þeim
hefðbundinn bás í samfélaginu, og
einmitt þessum hefðbundnu básum
er ég mótfallin.
En burtséð frá því hvað fólki
finnst um bleiku og bláu fötin held
ég að það sé óþarfi að hafa af því
stórar áhyggjur að Alþingi sé al-
gjörlega lamað vegna vinnu við
svona „tilgangslaus“ mál.
Og fyrir þá sem finnst tímasóun
að lesa um svona fyrirspurnir þá
bendi ég á ágætan fréttaflutning
margra miðla í vikunni af annarri
umræðu um fjárlög, nýju frumvarpi
um þingsköp og vangaveltum um
kristilegt siðgæði í skólum.
Stóra bláa og bleika barnafatamálið
ÞINGBRÉF
Halla Gunnarsdóttir
Eftir Steinunni Ásmundsdóttur
steinunn@mbl.is
KÁRAHNJÚKAVIRKJUN var
formlega gangsett í gær. Vegna ill-
viðris á landinu hittust um 100 gestir
Landsvirkjunar, sem ætluðu með
flugi austur í Fljótsdalsstöð virkjun-
arinnar í gærmorgun, á Hótel Nor-
dica þar sem gangsetningarathöfnin
fór fram samhliða athöfninni í
Fljótsdalsstöð með gagnvirkum fjar-
fundabúnaði, en þar voru rúmlega
hundrað manns.
Árni Benediktsson, verkefnis-
stjóri véla og rafbúnaðar, og Georg
Pálsson, stöðvarstjóri Fljótsdals-
stöðvar, ræstu vél 6 og afhenti Árni
Georg ræsitölvu vélanna. Ráðherrar
gáfu fyrirmæli úr höfuðstaðnum
austur í Fljótsdal um að vél nr. 6
skyldi ræst; Össur Skarphéðinsson
iðnaðarráðherra sagði „Ræsa!“ og
þegar vélin var komin í fulla 600
snúninga á mínútu tók Árni M. Mat-
hiesen fjármálaráðherra sér fleyg
orð í munn: „Er ekki kominn tími til
að tengja“ og skipaði þar með fyrir
um að rafmagn yrði fasað við raf-
orkukerfið. Þar með eru fimm af sex
vélum í orkuframleiðslu og sú síðasta
verður prófuð í desember og gang-
sett fyrir vatni í janúar nk.
Georg Pálsson segir að 9 stöðv-
arverðir og 2 stjórnendur muni sinna
eftirliti og viðhaldi á búnaði ásamt
því að grípa inn í og aðstoða Lands-
net ef þörf er á í rekstri raforkukerf-
isins. Virkjuninni verður allajafna
fjarstýrt frá Landsvirkjun í Reykja-
vík.
Fullnaðaruppgjör 2009
Friðrik Sophusson sagði í samtali
við Morgunblaðið í gær að kostnaður
við virkjunina væri nú talinn, miðað
við upphaflegar áætlanir Lands-
virkjunar, 5 til 6% yfir áætlun og þar
innifalið allt það sem gæti þurft að
greiða umfram samninga. Tölur um
endanlegan kostnað eiga að liggja
nokkuð ljóst fyrir í lok næsta árs og
fullnaðaruppgjör 2009 þegar vinnu
verður að fullu lokið við Hraunaveitu
austan Snæfells. Friðrik segir þetta
innan þeirra skekkjumarka sem bú-
ast megi við í framkvæmd af þessari
stærðargráðu og sem felur í sér svo
mikla jarðfræðilega óvissu. „Álverð
er nú talsvert hærra en þegar við
gerðum samningana við Alcoa og
það ætti að hjálpa okkur þegar við
horfum fram í tímann á arðinn af
þessari virkjun,“ sagði Friðrik.
Virkjunin 5 til 6% yfir áætlun
 Kárahnjúkavirkjun formlega gangsett og skilar nú tilætlaðri orku  Forstjóri Landsvirkjunar segir
Kárahnjúkavirkjun eitt flóknasta tæknilega verk Íslendinga til þessa og þekkinguna útflutningsvöru
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Kampakátir Friðrik Sophusson, forstjóri Landsvirkjunar, Páll Magnússon, stjórnarformaður Landsvirkjunar, Össur
Skarphéðinsson iðnaðarráðherra og Árni M. Mathiesen fjármálaráðherra slógu á létta strengi á Nordica í gær.
Vernd Stytta heilagrar Barböru,
verndara námumanna, uppi á vegg.
Ábúðarfullir Árni Benediktsson, verkefnisstjóri véla og tæknibúnaðar, og
Georg Pálsson stöðvarstjóri ræstu vél sex að skipun ráðherranna.
2002
Viljayfirlýsing við Alcoa um bygg-
ingu álvers á Reyðarfirði undirrituð
í júlí. Tveir stærstu verksamningar
virkjunarinnar um Kárahnjúkastíflu
og aðrennslisgöng gerðir við lægst-
bjóðanda, Impregilo, í árslok.
2003
Samningar undirritaðir við Alcoa og
Impregilo í mars. Gerð hjáveitugöng
í stíflustæði Kárahnjúkastíflu og
unnið í stíflubotninum. Samningar
um Desjarárstíflu og Sauðárdals-
stíflu gerðir við Suðurverk og um
byggingu stöðvarhúss og aðliggjandi
ganga við Fosskraft. Búnaður boð-
inn út og samið við vélaframleiðand-
ann VA Tech. Jöklu veitt í hjárennsl-
isgöng í desember.
2004
Framkvæmdir við Desjarárstíflu og
Sauðárdalsstíflu hefjast um haustið.
Samningur um gerð syðri hluta Jök-
ulsárganga gerðir við Arnarfell og
við Impregilo um nyrðri enda. Lokið
grefti og sprengingum vegna stöðv-
arhússhellis, þrennra aðliggjandi
ganga og tvennra lóðréttra aðfalls-
ganga í árslok.
2005
Eiginleg bygging stöðvarhúss og
niðursetning véla. Arnarfell fær
samning um gerð Ufsar- og Keldu-
árstíflu og Kelduár- og Grjót-
árganga austan Snæfells. Sjö mán-
aða tafir á heilborun vegna
jarðfræðilegra erfiðleika undir
Þrælahálsi.
2006
Kárahnjúka-, Desjarár- og Sauð-
árdalsstífla að mestu tilbúnar. Í end-
aðan september lokað fyrir hjáveitu-
göng Jöklu og byrjað að safna vatni í
Hálslón.
2007
Fyrsta vél í stöðvarhúsi keyrð án
vatns, afhending raforku til álvers-
ins á Reyðarfirði hefst af landsneti í
apríl. Vélaprófanir allt árið og fyrsta
vél keyrð með vatni í ágúst. Jökulsá í
Fljótsdal veitt í botnrás og byggð
upp stífla í farveginum í ágúst. Kára-
hnjúkavirkjun á skv. samningum við
Alcoa Fjarðaál að vera rekstrarhæf í
byrjun október. Hálslón fylltist í
október og hleypt var vatni um að-
rennslisgöng til stöðvarhúss. Vélar
gangsettar í nóvember og virkjunin
formlega tekin í notkun.
Sagan
„KÁRAHNJÚKAVERKEFNIÐ nýtur virðingar á al-
þjóðavísu og er að mínu mati vel heppnað,“ segir Guð-
mundur Pétursson, yfirverkefnisstjóri Kárahnjúka-
virkjunar hjá Landsvirkjun. „Þrátt fyrir ýmsa
erfiðleika í framkvæmdinni og nokkra seinkun teljum
við að vel hafi verið að verki staðið.“
Guðmundur segir að Landsvirkjun telji að þessu
verkefni hafi verið sniðinn mjög þröngur stakkur hvað
varðar tíma. Aðalverktakinn, Impregilo, hafi staðið sig
mjög vel að öðrum verktökum ólöstuðum. Um það
hvort Landsvirkjun myndi á nýjan leik ætla slíku fyr-
irtæki að koma sér fyrir og hefja framkvæmdir sam-
tímis segir hann það ósennilegt og að ætla þurfi meiri
tíma í undirbúning. „Við höfum yfirleitt gert ráð fyrir
lengri tíma fyrir aðstöðusköpun, þ.e. að leggja vegi,
brýr, rafmagn og koma upp vinnubúðum. Það var nýtt
að verktakarnir þyrftu að mestu leyti sjálfir að sjá um
vinnubúðir og vegalagningu, flytja inn vélar og hefja
framkvæmdir, allt á sama tíma, og því óhemjumikil
byrði lögð á þá. Impregilo þurfti t.d. að byggja fjögur
þorp uppi á fjöllum fyrir á annað þúsund manns. En
þetta voru mikilvægir samningar við viðskiptavininn,
Alcoa, og þrýstingur því mikill.“ Impregilo hefur byggt
um 180 stíflur um allan heim og unnið um 3000 kíló-
metra af neðanjarðargöngum.
Guðmundur segir ekki algengt að verk af þessari
stærðargráðu erlendis séu unnin á jafnskömmum tíma
og reyndin var með Kárahnjúkavirkjun.
Verkið nýtur alþjóðlegrar virðingar