Morgunblaðið - 18.01.2008, Síða 30

30 FÖSTUDAGUR 18. JANÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Bjarni Jónssonlistmálari fædd-
ist í Reykjavík 15.
september 1934.
Hann andaðist á
heimili sínu 8. jan-
úar síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Sigríður
Bjarnadóttir hús-
móðir og Jón Magn-
ússon hús-
gagnasmiður.
Fyrri eiginkona
Bjarna var Ragna
Halldórsdóttir, f.
19.3.1934, d. 1993, og með henni
átti hann 4 börn, þau eru: Hall-
dór, f. 1.8.1954, sonur hans er
Halldór Haukur. Jón Haukur, f.
9.4. 1957, eiginkona hans er Anna
Lena Wass, Lúðvík, f. 26.3.1961,
eiginkona hans er Eileen Hooks,
þau eiga einn son, Christopher
Ágúst. Guðrún Valgerður, f.
margra af þekktustu listmálurum
Íslands, m.a. Ásgríms Jónssonar,
Valtýs Péturssonar og Jóhann-
esar Kjarvals. Auk þess stundaði
hann nám í píanóleik og söng-
nám.
Bjarni var kennari í Vest-
mannaeyjum 1955-1957 og við
Flensborgarskóla í Hafnarfirði og
Iðnskólann í Hafnarfirði frá 1957
til 1973. Eftir það vann hann ein-
göngu að myndlist og hélt fjölda
sýninga á Íslandi og tók þátt í
samsýningum erlendis. Myndir
hans skreyta auk þess fjölmargar
náms- og fræðibækur.
Teiknigáfu sína nýtti Bjarni í
ríkum mæli til verndar þjóðlegum
heimildum og þjóðlífi. Má þar
nefna 60 málverk sem varðveita
sögu áraskipanna og eru í eigu
Þjóðminjasafns Íslands. Viða-
mesta verk hans eru skýring-
arteikningar í Íslenskum sjáv-
arháttum, sem hann vann með
Lúðvík Kristjánssyni, alls 5 bindi.
Útför Bjarna fer fram frá Dóm-
kirkjunni í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.
25.9.1962, eig-
inmaður hennar er
Jimmie Darrell
White. Dóttir Guð-
rúnar er Ragna Sól-
ey. Saman áttu þau
soninn Jón Walter
Douglas Wayne sem
lést 1994. Bjarni og
Ragna slitu sam-
vistum 1973.
Síðari eiginkona
Bjarna var Astrid
Ellingsen, f.
14.6.1927, d. 2006.
Uppeldisdóttir hans
er Erna Svala Ragn-
arsdóttir, f. 27.6.1962, eiginmaður
hennar er Kristján Sverrisson.
Börn þeirra eru Tryggvi Páll,
Ragnar Pétur og María Hrund.
Bjarni lauk gagnfræðaprófi frá
Gagnfræðaskóla Austurbæjar
1951, námi frá Handíðaskóla Ís-
lands 1954 og frá Kennaraskóla
Íslands 1955. Hann naut tilsagnar
Elsku Bjarni minn, komið er að
kveðjustund, alltof snemma.
Ég var 16 ára þegar þið mamma
fóruð að búa saman og frá fyrsta
degi urðum við góðir vinir. Strax í
byrjum gengum við þrjú í gegnum
tímabil sem gerði okkur enn nánari
og kom strax í ljós hvaða mann þú
hafðir að geyma. Og væntumþykjan
okkar á milli óx aðeins með árunum.
Er við Kristján kynntumst horfðir
þú á í fjarlægð án þess að segja mik-
ið, nema þegar hann lét mig bíða eft-
ir sér. Það var eitthvað sem þér ekki
líkaði, þú sem varst stundvísin upp-
máluð. Þér var greinilega ekki sama,
hver bauð mér út. En þegar þú náðir
að kynnast pilti leið ekki á löngu þar
til hann átti í þér hvert bein. Og
sama átti við um börnin okkar,
Tryggva, Ragnar og Maríu. Þau
gátu ekki fengið betri afa en þig. Þú
umvafðir þau hlýju þinni, veittir
þeim ómælt af þínum fróðleik og allt-
af boðinn og búinn að hjálpa þeim og
vera til staðar fyrir þau. Strákarnir
gistu oft hjá ykkur mömmu meðan
við bjuggum á Íslandi og þá var ým-
islegt brallað. Þeir fengu að gera
margt hjá ykkur sem ekki leyfðist
heima fyrir og ykkur tókst að fá þá
til að borða margt sem þeir þverneit-
uðu að borða öllu jöfnu. Líklega hef-
ur þú notað sömu aðferð við þá og þú
notaðir við mig um árið þegar „kuð-
ungafiskurinn“ var borinn á borð og
ég borðaði með bestu lyst. Kannski
hefði ég ekki verið eins fús að
smakka ef þú hefðir notað rétta
nafnið „sniglar“.
Eftir að við fluttum til útlanda vor-
uð þið dugleg að heimsækja okkur
og líka þú einn eftir að mamma
veiktist. Í vor komstu til okkar þegar
Tryggvi útskrifaðist sem stúdent og
hin börnin luku sínum skólum. Alltaf
varstu jafn stoltur af barnabörnun-
um þínum og ekki voru þau minna
stolt af þér, þessum háa og glæsilega
afa sínum sem alltaf sat á fremsta
bekk með stórt bros á vör. Frá þess-
um tíma eigum við ómetanlegar
minningar. Það skipti í raun engu
máli hvort það var Ísland, Finnland,
Svíþjóð, Búlgaría eða Danmörk, þú
varst fullur af fróðleik um land og
þjóð. Lifandi alfræðiorðabók sem
okkur þótti óendanlega vænt um.
Við andlát mömmu sá ég að það dó
stór partur af þér. Þið tvö náðuð að
blómstra saman og dróguð fram það
besta í hvort öðru. Kannski af því að
þið voruð svo ólík en höfðuð samt
þetta sterka band, listina, sem batt
ykkur saman. Þegar mamma veikt-
ist mátti glöggt sjá tregann og sorg-
ina sem kom fram í myndunum þín-
um. Þú gerðir þér fyrstur grein fyrir
því hversu veik mamma var. Og þeg-
ar hún flutti á Hrafnistu komst þú til
hennar á hverjum degi. Alltaf á sama
tíma, sem var mjög mikilvægt fyrir
hana. Þegar þú birtist kom yfir hana
ró og hún vissi að allt var í lagi. Þú
varst sá eini sem hún þekkti alveg
fram á síðasta dag. Ekkert gat kom-
ið í hennar stað, það var greinilegt.
Þú helltir þér út í alls kyns verkefni,
m.a. fyrir Sjóminjasafnið og gerðir
tillögur að enduruppbyggingu Æg-
isíðunnar. En tómarúmið varð ekki
fyllt. Tryggvi flutti til þín í haust, þér
til halds og trausts, eftir að þú fót-
brotnaðir. Hann fékk kennslu í mat-
reiðslu áður en hann fór og þið tveir
áttuð góðan tíma saman. Tíma sem
var ómetanlegur fyrir hann. Traust
þitt til hans var mikið.
Nú um jólin sáum við að mjög var
af þér dregið en grunaði þó ekki að
þetta yrðu síðustu jólin okkar sam-
an. Við erum glöð að hafa notið góðra
stunda með þér fram á síðasta dag.
Ég þakka þér fyrir þá ást, hlýju og
það traust sem þú sýndir mér og
börnunum gegnum árin. Hvað þú
varst yndislegur við mömmu og mik-
ill styrkur fyrir hana alla tíð. En
fyrst og fremst þakka ég þér fyrir að
vera þú. Ég er rík kona að hafa feng-
ið að alast upp hjá ykkur mömmu.
Guð gæti þín, elsku Bjarni minn,
og knúsaðu mömmu frá mér.
Erna Svala.
Meira: mbl.is/minningar
Fyrir hálfri öld dreymdi menn um
bætta tækni og kjör sem yki frí-
stundir fólks. Tæknin og tekjubylt-
ing virðast hins vegar hafa fært okk-
ur aukna streitu vegna
lífsgæðakapphlaups og það orðið til
þess að gömlu góðu fjölskylduheim-
sóknirnar hafa látið undan síga. Sú
var tíðin að heimsóknir til Siggu
frænku, ömmusystur minnar, við
Kjartansgötuna voru mikið tilhlökk-
unarefni vegna þess hve hún var ein-
staklega lífleg og skemmtileg kona.
Rauðhausinn ég hlakkaði líka til að
hitta hinn rauðhærða, listfenga og
myndarlega son hennar sem nú hef-
ur lokið lífshlaupi sínu. Leiðir okkar
hafa síðan hvað eftir annað legið
saman, til dæmis við hið mikla verk
Lúðvíks Kristjánssonar um íslenska
sjávarhætti þar sem ég fór til
myndatöku af fornum verstöðvum
en það tekur því varla að minnast á
það smáræði í samanburði við hið
gríðarlega verk sem Bjarni vann
með teikningum sínum og ótal mál-
verkum í tengslum við sjósókn og
skipasmíði Íslendinga. 60 þeirra eru
á Þjóðminjasafninu. Eftir fjölbreytt-
an myndlistarferil „fann hann fjölina
sína“ svo að uppi verður meðan land
byggist.
Mér, systkinum mínum og mökum
okkar er sérstaklega minnisstætt
þegar hann tók sig eitt sinn til og
bauð okkur til kvöldverðar til þess að
efla hin fornu kynni úr fjölskyldu-
heimsóknunum góðu. Þetta sýndi fá-
gæta ræktarsemi og myndarskap
sem var einkennandi fyrir hann og
skilur eftir einstakar minningar um
hann og þá sem stóðu honum næst.
Okkur frændurna dreymdi um að
hann málaði stóra mynd af eftir-
minnilegustu sýn lífs míns nóttina
sem Heimaeyjargosið hófst. Á þess-
ari mynd Bjarna yrði horft ofan frá á
TF-FRÚ yfir Þrídröngum þar sem
hún flýgur á móti röð af bátum, þétt-
setnum af fólki á flótta frá Heimaey,
sem blasir við með eldvegg á bak við
ljósin í bænum. Aðrar flugvélar
komu skýjum ofar til Eyja þessa nótt
og enginn annar átti þess kost að sjá
þessa einstöku sjón.
Nú hefur Bjarni verið kallaður
fyrirvaralaust burt úr þessu jarðlífi
og eftir situr mikill söknuður, þakk-
læti og samúð til aðstandenda og
vina hans.
Ómar Ragnarsson.
Bjarni Jónsson listmálari og
teiknari er látinn.
Blessuð sé minning hans. Hann
hefði þakkað guði fyrir að fá að fara
svona snöggt.
Bjarni var lengi búinn að horfa á
Astrid Ellingsen eiginkonu sína og
frænku mína veslast upp úr heila-
hrörnun. Fyrst gætti hann hennar
heima við, en síðari árin studdi hann
Addý á Hrafnistu. Daglega kom
hann til hennar þangað, alltaf á sömu
klukkustund. Bjarni vék ekki frá
þessari venju sinni þó að heilahrörn-
un Addýar væri langt komin og hún
þekkti engan í lokin.
Hann vissi að það er svo mikilvægt
fyrir þetta fólk að hafa reglu á hlut-
unum. Addý, oftast með hjálp starfs-
fólks, var búin að hafa sig til áður en
Bjarni kom í heimsókn. Hún vissi að
hann var að koma. Hún elskaði hann
og dýrkaði. Starfsfólk á Hrafnistu
sagði mér að þetta væri alveg ein-
stakt.
Bjarni og Addý kynntust á við-
kvæmu skeiði í lífi sínu og því fylgdi í
kjölfarið farsælt hjónaband til
margra ára þar sem listrænir hæfi-
leikar þeirra beggja, sem þeim voru í
blóð bornir, náðu að dafna.
Bjarni var mikill í listgrein sinni
og hélt ótrauður áfram þrátt fyrir að
njóta ekki sannmælis meðal „elít-
unnar“. Í verkum Bjarna liggur mik-
ilvægt framlag hans til sögu lands og
sjávar sem mun halda nafni hans á
lofti um ókomna tíð.
Ég sendi börnum þeirra og barna-
börnum mínar samúðarkveðjur.
Bergljót Halldórsdóttir.
Bjarni frændi er látinn og það bar
snöggt að. Við hittum hann kátan á
gamlársdag og áttum með honum
góða stund, hann kvartaði þó yfir því
að hann væri ekki nógu hress og gæti
liðið betur, en skrifaði það allt á
slæma fótbrotið síðan í haust. Við ók-
um honum heim og fylgdum honum
að dyrunum, þó að hann gæti nú al-
veg gengið óstuddur upp tröppurnar
á Ægisíðunni.
Við föðmuðumst, óskuðum hver
öðrum farsældar á nýju ári og hétum
því að vera duglegir að hittast, lífið
gæti oft verið styttra en maður reikn-
aði með. Þetta reyndist vera kveðju-
stundin, nokkrum dögum seinna var
Bjarni allur.
Við Bjarni vorum bræðrasynir,
feður okkar úr Stykkishólmi sem
báðir lærðu húsgagnasmíði, eina
systur áttu þeir sem var húsfreyja á
Kóngsbakka í Helgafellssveit og þar
höfðum við allir dvalið í mörg sumur
og voru þessir staðir okkur afar kær-
ir. Fjölskylda okkar var ekki stór,
systir Bjarna Valgerður fór ung til
Bandaríkjanna og lést þar rétt um
fimmtugt.
Þegar við vorum að alast upp í
Hlíðunum, bjuggu foreldrar Bjarna í
Norðurmýrinni. Mikill samgangur
var milli fjölskyldnanna og iðulega
haldin spilakvöld á Kjartansgötu þar
sem spiluð var félagsvist. Móðir
Bjarna, Sigríður Bjarnadóttir, var
mikil myndarkona og veislukvöldin á
Kjartansgötunni lifa í barnsminning-
unni.
Bjarni gat sér fljótt gott orð sem
afburða listamaður, teikning lék í
höndunum á honum og það var ekki
laust við að maður væri stoltur að
eiga þennan ágæta frænda sem
skreytti skólabækur, jólabækur og
kort og hélt myndarlegar málverka-
sýningar. Hann fékk í fyrstu gott um-
tal myndlistargagnrýnanda en það
breyttist með árunum. Hann málaði
ekki það sem þeim sem telja sig eiga
að ráða listaheiminum líkaði, það
leiddi til þess að síðustu 20-30 árin
fékk hann ekki inni með sýningar í
viðurkenndum myndlistarsölum. Oft
sárnaði honum. Hann hélt samt
margar einkasýningar um allt land
og lifði eingöngu af list sinni síðustu
30 árin.
Bjarni málaði ýmislegt sem margir
kunnu að meta; blómamyndir, lands-
lag, portrettmyndir, myndir af göml-
um búskapar- og sjávarháttum. Þau
eru ófá fiskiskipin sem hann hefur
málað. Bjarna var mjög annt um
forna atvinnuhætti og með samvinnu
við Lúðvík Kristjánsson um ritun ís-
lenskra sjávarhátta bjargaði hann frá
glötun fjársjóði upplýsinga um forn
atvinnutæki. Margbreytilegt lag ís-
lenskra fiskibáta var honum hugleik-
ið og þar vann hann stórvirki sem sjá
má í Sjóminjasafninu á Grandagarði
og á spilum sem Happdrætti Háskól-
ans gaf út fyrir nokkrum árum.
Bjarni var myndarmaður, hár og
glæsilegur með „listamannslegt“ út-
lit. Alltaf var hann flottur og fínn í
tauinu, líka þegar hann var að mála.
Hann var gleðimaður og stundum var
Bakkus of nálægur. Bjarni var ræð-
inn, skemmtilegur og manna fróðast-
ur um sögu og landafræði enda hafði
hann ferðast mikið bæði um Ísland
og erlendis. Það var því ekki undar-
legt að Bjarni ætti kvenhylli að
fagna. Fyrri kona hans var Ragna
Halldórsdóttir sem fluttist fyrir
mörgum árum til Bandaríkjanna og
þar hafa börn hans fjögur flest búið.
Seinni kona hans var Astrid Ellings-
en, mikil listakona, en hún lést fyrir
tveimur árum. Voru þau samhent og
glæsileg hjón og höfðingjar heim að
sækja.
Nú er þessi glæsilegi og hjartahlýi
maður fallinn frá. Við og fjölskyldur
okkar munum sakna hans sárt, en
þökkum fyrir allar skemmtilegu
stundirnar og vottum hans nánustu
innilega samúð.
Far þú í friði, frændi.
Jafet S. Ólafsson,
Magnús Ólafsson.
Ég hef stundum sagt að ég búi í
listamannahverfi. Á móti okkur í
Sörlaskjólinu búa músíkhjónin Marta
Halldórsdóttir og Örn Magnússon og
þaðan berast oft og iðulega fagrir
tónar söngs og píanós. Í númer tólf er
Gunnar Hrafnsson með bassann sinn
og við hliðina á okkur í númer þrjú
býr hún Guðbjörg Björgvinsdóttir,
ballerína og listdanskennari. Þremur
húsum vestar í Faxaskjólinu búa þau
Hörður Áskelsson og Inga Rós Ing-
ólfsdóttir sem bæði leika stórt hlut-
verk í tónlistarlífi landsmanna. Og í
sjónmáli á Ægissíðuna er húsið henn-
ar Bjarkar. Svo eitthvað sé nefnt. Á
mínu eigin heimili hljómar svo söng-
ur, píanó og gítarleikur og alls þessa
er ég aðnjótandi.
Til að kóróna þetta listræna og göf-
uga nágrenni bjó handan við hornið
hjá okkur við Ægissíðuna listmálar-
inn Bjarni Jónsson. En það var ekki
einasta listagáfan sem einkenndi
Bjarna, heldur fas hans allt. Hávax-
inn, fríður sýnum og aðalsmaður í öll-
um hreyfingum og umgengni. Það
var lávarðaleg reisn yfir Bjarna, þeg-
ar hann gekk um hverfið og tók okk-
ur nágrannana tali. Kurteis og ljúfur,
höfðinglegur og hæverskur. Okkur
var vel til vina. Við stungum stundum
saman nefjum, ég fékk að sjá mál-
verkin heima hjá honum og við spjöll-
uðum um heima og geima og áttum
sameiginlegt áhugamál um varð-
veislu grásleppuskúranna við Ægis-
síðuna. Hann hafði meira að segja
málað þá í listaverk.
Sá áhugi hans átti rætur sínar að
rekja til þekkingar Bjarna á áraskip-
um og bátaútgerð fyrri tíma og hann
var stoltur af sínu framlagi til að
varðveita þær þjóðlegu heimildir,
bæði í máli og myndum. Hann lagði
líka sitt af mörkum í skýringateikn-
ingum í Íslenskum sjávarháttum í
mörgum bindum. Málverk hans báru
sterkan vott um sýn hans á land, haf
og náttúru.
Ég hitti hann síðast í Melabúðinni,
núna um áramótin, snyrtilegan eins
og jafnan, brosmildan og fágaðan í
viðmóti. Eins og hans var von og vísa.
Hann sagði mér frá slysi heima þegar
honum tókst að ökklabrjóta sig, nán-
ast á stofugólfinu. Stakk við og hló
við.
Af stuttum kynnum við Bjarna
þótti mér vænt um þennan nágranna
minn. Hann setti svip sinn á um-
hverfið, veifaði glaðhlakkalega af
svölunum, þegar ég var í augsýn og
ég átti ekki von á öðru en að þar yrði
hann að finna í mörg, mörg ár enn.
Með útsýni yfir fjörðinn og alla leið til
fjalla. Það hlýtur að hafa verið fyrir
listmálarann eins og að sitja í heið-
ursstúku í leikhúsi.
En enginn ræður för og það var
harmafregn að frétta af andláti hans.
Þessa lífskúnstners. Þar er skarð fyr-
ir skildi í listamannahverfinu í Skjól-
unum. Minning hans mun hinsvegar
lifa í verkum hans og þeirri eðla-
mennsku sem af honum ljómaði.
Góður maður og gegn er genginn.
Ellert B. Schram.
Mig langar með fáeinum þakkar-
orðum að minnast góðs vinar. Það er
orðið langt síðan við hittumst í fyrsta
sinn. Bjarni átti ættir sínar að rekja
til Stykkishólms og þaðan man ég eft-
ir honum sem vöskum strák þegar ég
flyt í Hólminn árið 1942. Leið Bjarna
lá síðar á ævinni oft á æskustöðvarn-
ar. Hér í Hólminum áttum við marg-
ar ánægjulegar stundir á heimili
mínu þegar hann og Astrid kona hans
heimsóttu okkur hjónin. Einstakir
hæfileikar Bjarna einkenndu allar
myndir hans. Nákvæmnin og tilfinn-
ingin fyrir því sem hann málaði var
einstök. Bjarni var ótrúlega listfeng-
ur og komu þeir hæfileikar hans
strax fram í æsku. Hann var þá sífellt
teiknandi. Ég á málverk eftir Bjarna
sem ég varðveiti vel og þau veita mér
ánægju. Það er ekki langt síðan ég
hitti Bjarna síðast: Hann var þá
hress og glaður og hugði á utanlands-
ferð til að kanna ókunna stigu. Vin-
Bjarni Jónsson
Með söknuði, virðingu og
þökk kveð ég góðan frænda
og vin.
Anna Erlendsdóttir
(Bíbí frænka).
HINSTA KVEÐJA
✝
Ástkær sonur okkar, faðir og bróðir,
HILMAR RAGNARSSON,
lést af slysförum mánudaginn 7. janúar.
Útför hefur farið fram í kyrrþey.
Hildur Hilmarsdóttir,
Ragnar Björnsson,
Runólfur,
Úlfur Kári
og Hekla Huld Hilmars-börn
og systur hins látna.