Morgunblaðið - 04.03.2008, Blaðsíða 6

6 ÞRIÐJUDAGUR 4. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
JARÐSKJÁLFTAHRINAN sem
hófst á sunnudag austnorðaustur af
Upptyppingum sýnir að jarðskjálfta-
virkni sem hófst á þessum slóðum
fyrir um ári er í fullum gangi og
sennilega frekar að aukast en hitt, að
mati Páls Einarssonar, jarðeðlis-
fræðings við Háskóla Íslands.
Páll sagði að virknin hefði smám
saman færst austar og væri nú undir
Álftadalsdyngju, um 8 km ANA af
Upptyppingum. Þá hafa upptök
jarðskjálftanna færst ofar í jarð-
skorpunni. Virknin byrjaði á 15-20
km dýpi undir Upptyppingum en
meginþungi jarðskjálftanna nú hef-
ur átt upptök á 12-14 km dýpi.
Páll sagði ekki hægt segja fyrir
hvert framhaldið yrði. Næsta víst
þykir að þessir skjálftar stafi af
kvikuhreyfingum í neðri hluta jarð-
skorpunnar. Leiti hún upp á yfir-
borðið verður eldgos, en hins vegar
er vitað að mikill hluti af jarðskorp-
unni verður til úr kviku sem ekki
nær til yfirborðs. Taldi Páll um
helmingslíkur á því að þessi atburða-
rás nú leiddi til eldgoss. Það gæti þá
orðið svonefnt dyngjugos sem ekki
hefði orðið hér á landi frá því
skömmu eftir síðustu ísöld.
Fá tilvik eru þekkt hér á landi þar
sem jarðskjálftar hafa orðið svo
djúpt í jarðskorpunni og austur við
Upptyppinga. Eitt af þeim er
Heimaeyjargosið 1973 þar sem urðu
jarðskjálftar á svo miklu dýpi um 30
klst. áður en fór að gjósa.
Helmingslíkur
á eldgosi
  

 

 

 
 

   
 






 

  

  




 


 


 
 




   
 


TALSVERT var um óvænt úrslit í
fyrstu umferð Reykjavíkur-
skákmótsins sem sett var í gær.
Þannig vann Björn Þorfinnson,
FIDE meistari, Yue Wang stiga-
hæsta keppandann á mótinu, en
hann er 25 stigahæstui stórmeistari
heims.
Alls taka 90 keppendur þátt í
mótinu, sem er það 23 í röðinni og
jafnframt það næstfjölmennasta frá
upphafi. Fjölmenni var í Skákhöll-
inni í Faxafeni í gær þegar mótið
var sett. Yngsti keppandinn er hinn
11 ára gamli Illya Nyzhnyk frá
Úkraínu, en aldursforsetinn er
Bjarni Magnússon, 86 ára.
Meðal annarra úrslita má nefna
að Bjarni Jens Kristinsson vann
Tatjönu Vasilevich frá Úkraínu og
Helgi Brynjarsson vann Jönu Jack-
ovu frá Rússlandi, Þær eru báðar
sterkir alþjóðlegir meistarar, en
þeir eru báðir 17-18 ára. Þá gerði
Sneott Bergsson jafntefli við þýska
stórmeistarann Meier og Guð-
mundur Kjartansson gerði jafntefli
við Hannes Hlífa Stefánsson.
Björn vann
Wang
Morgunblaðið/Ómar
Byrjunin Borgarstjóri leikur fyrsta leikinn fyrir Björn Þorfinnsson í skák hans gegn stigahæsta manni mótsins,
kínverjanum Wang Yue. Fjölmenni var viðstatt þegar mótið var sett í gær, en því lýkur 11. mars næstkomandi.
Eitt af því sem gerir Reykjavíkurmótin skemmtileg er óvænt úrslit
UNDANFARIÐ hafa orðið breyt-
ingar á virkni hverasvæðisins við
Gunnuhver á Reykjanesi. Í tilkynn-
ingu frá Almannavörnum segir að
suða í leirhverum og gufuvirkni á
hverasvæðinu hafi aukist og breiðst
nokkuð út. Fólk er hvatt til að gæta
fyllstu varúðar á leið um svæðið.
Í tilkynningunni segir að nokkurt
leirgos hafi verið í Gunnuhver und-
anfarna daga. Leirsletturnar gangi
hátt í loft upp og nokkuð út frá
hvernum. „Það er erfitt að reikna út
hversu hátt eða langt hverinn eys
leirnum svo það er vissara að halda
sig fjarri honum. Það er líka þekkt
að þegar leirhverir eru í svona ham
þá geta orðið í þeim sprengingar
sem þeyta sjóðandi eðju tugi og jafn-
vel hundruð metra frá hvernum.
Vegurinn að bílastæðinu við Gunnu-
hver er nú í sundur rétt vestan við
bílastæðið við hverasvæðið. Þar hef-
ur hver sem lá fast að veginum
stækkað og nær nú inn í veginn.
Einnig hafa nokkur gufuaugu opn-
ast þvert yfir veginn. Af þessu sök-
um hefur veginum sem liggur að
hverasvæðinu verið lokað.“
Gunnuhver
hættulegur í
hundraða
metra fjarlægð
ÚTÞRÁ 2008 verður haldin í dag
þriðjudaginn 4. mars nk. í upplýs-
ingamiðstöð Hins hússins kl. 16-18.
Á Útþrá gefst ungu fólki á aldr-
inum 16-25 ára kostur á því að
kynna sér nám, starf og sjálfboða-
vinnu erlendis, segir í frétta-
tilkynningu.
Þau samtök sem taka þátt í ár
eru: AFS – Alþjóðleg fræðsla og
samskipti, Alþjóðaskrifstofa há-
skólastigsins, AUS – Alþjóðleg ung-
mennaskipti, EURES – EES vinnu-
miðlunin, Europass, Evrópa unga
fólksins, Leonardo-starfs-
mannaáætlunin Nordjobb, Snorri
West, SEEDS – SEE beyonD bor-
derS.
Kynna nám
og störf í
útlöndum
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
„ALLTAF er gott að fá gagnrýni en ég held að
málefni Þjóðskjalasafnsins séu núna í betri far-
vegi en oft áður,“ segir Þorgerður Katrín Gunn-
arsdóttir menntamálaráðherra um viðtal við
Hrafn Sveinbjarnarson, héraðsskjalavörð
Kópavogs, sem birtist í sunnudagsútgáfu Morg-
unblaðsins. Þar er meðal annars haft eftir
Hrafni að hann telji menntamálaráðuneytið
hafa reynst ófært um að sjá til þess að Þjóð-
skjalasafnið geti sinnt eftirlitshlutverki sínu og
forgangsmál sé að koma því undir Alþingi.
Hvorki Þorgerður Katrín né Ólafur Ásgeirs-
son þjóðskjalavörður geta tekið undir orð
Hrafns. „Mér finnst þetta eiginlega fráleitt. Það
er einhver skrítinn skilningur á stöðu stofnana í
stjórnsýslunni, og ég hygg að til að geta haft rétt
til íhlutunar í opinberri stjórnsýslu þurfi stofn-
unin að vera undir stjórnarráðinu, það er ljóst.
Þetta er alla vega einhver allt önnur stjórnsýslu-
hugsun, að setja þetta beint undir löggjafarvald-
ið, og ég get ekki komið því heim og saman við
það sem við erum að gera,“ segir Ólafur.
Bæði telja þau Þorgerður og Ólafur tímasetn-
ingu gagnrýninnar undarlega enda hafi mikið
verið gert að undanförnu og margt á döfinni. Þá
sé mikilvægt að horfa á heildarmynd verkefna
sem sum hver séu afar viðamikil. Þorgerður fer
t.a.m. ekki í launkofa með að helsti vandi Þjóð-
skjalasafnsins tengist húsnæðismálum. „Ekki
síst í ljósi þess lét ég gera úttekt á geymslu-
málum menningarstofnana. Sú skýrsla liggur
fyrir og það þarf að ráðast í húsnæðismál Þjóð-
skjalasafnsins og einnig annarra menningar-
stofnana. Þetta er eitthvað sem ríkisstjórnin
þarf að setja niður fyrir sér og forgangsraða því
þetta eru stórar upphæðir.“
Ekki haldin eyðingaráráttu
Hrafn segir aðspurður að undanfarin ár hafi
verið lögð ofuráhersla á grisjun opinberra skjala
og telur hann það hafa farið út í öfgar. „Opinber
skjöl hafa verið brennd og þeim eytt að geðþótta
embættismanna og skjöl hafa horfið án skýr-
inga. Eftir standa tilgátur um heimsku og
vangá! En þegar opinber skjöl hverfa þegjandi
og hljóðalaust hlýtur að vakna grunur um mis-
ferli,“ er haft eftir Hrafni.
Þessu er Ólafur ekki sammála. „Það er auð-
vitað fjarstæða að halda því fram að við séum
haldin einhverri eyðingaráráttu hér á Þjóð-
skjalasafninu, þvert á móti. Þau eru tekin af-
skaplega alvarlega, skilaboð um að eyða ekki
gögnum. Þeim er ekki eytt nema það sé í raun
vandræðalaust,“ segir Ólafur og bætir við: „Ég
kann ekkert dæmi um að embættismenn eyði
gögnum vísvitandi, það hef ég ekki séð. Auðvitað
kann það að vera en einhver dæmi um það ættu
nú að hafa ratað hingað inn á borð á jafn löngum
tíma.“
Húsakosturinn er
helsta vandamálið
Gagnrýni á Þjóðskjalasafnið undarlega tímasett
 Rangfærslur | 25
NÍU menn voru í Héraðsdómi Reykjavíkur í
gær sakfelldir fyrir brot gegn höfundalögum
með því að hafa gert ólögmæt eintök af höf-
undaréttarvernduðu efni sem þeir vistuðu á net-
tengdum tölvum sínum og birtu meðlimum Di-
rect Connect jafningjanets, DC++.
Einn hinna ákærðu var dæmdur í 30 daga
skilorðsbundið fangelsi en ákvörðun refsingar
hinna átta frestað og skal hún falla niður að liðn-
um 2 árum.
Tölvubúnaður mannanna var gerður upptæk-
ur til Samtaka myndefnisútgefenda á Íslandi,
Framleiðendafélagsins SÍK, Sambands tón-
skálda og eigenda flutningsréttar, Sambands
hljómplötuframleiðenda og Business Software
Alliance.
Einn mannanna hafði á sínum tíma veg og
vanda af því að setja á laggirnar nettengipunkt-
inn Ásgarð á vefsvæðinu dci.is. Hýsti ákærði
vefinn með þeim hætti að einungis var unnt að
gera breytingar á nettengipunktinum úr tölvu
ákærða frá heimili hans í Reykjavík. Nettengi-
punkturinn var einungis aðgengilegur meðlim-
um Direct Connect-jafningjanets sem í voru
kringum 100 einstaklingar. Ákærðu höfðu flest-
ir verið inni á nettengipunktinum Valhöll er
þeim var boðið að koma inn á nettengipunktinn
Ásgarð í ljósi þess magns efnis er ákærðu höfðu
í tölvum sínum. Í gegnum DC++-forritið veittu
ákærðu öðrum meðlimum þessa jafningjahóps
aðgang að tölvum sínum þannig að aðrir gátu
óhindrað nálgast efni úr tölvum ákærðu. Höfðu
ákærðu gengið þannig frá efni á tölvum sínum
að forritið DC++ veitti einungis aðgang að því
efni er ákærðu höfðu tekið ákvörðun um að þeir
væru reiðubúnir að veita öðrum aðgang að. Það
efni er um ræðir voru kvikmyndir, sjónvarps-
þættir, tónlist, tónlistarmyndbönd og forrit.
Umfangsmikil brotastarfsemi
Við ákvörðun refsingar var litið til þess að
brotastarfsemin stóð yfir í talsvert langan tíma,
eða á árunum 2003 og 2004, og var umfangs-
mikil. Ákærðu eru hins vegar ungir að árum,
fæddir á tímabilinu 1971-1985. Þrír höfðu brotið
lítillega af sér en hinir höfðu aldrei áður komist í
kast við lögin. Nokkuð var um liðið síðan rann-
sókn málsins hófst með húsleit lögreglu 28. sept-
ember 2004. Rannsóknin var þó viðamikil en
lögregla þurfti að flokka og rannsaka gríðarlegt
magn gagna. Virðist þó sem hlé hafi orðið á
rannsókn málsins sem dró hana á langinn. Með
hliðsjón af öllu þessu þótti rétt að fresta skil-
orðsbundið ákvörðun refsingar annarra ákærðu
en þess sem dæmdur var í 30 daga fangelsi.
Brutu höfundarétt
með DC++ forritinu
Í HNOTSKURN
» Varnir mannanna lutu m.a. að því aðtiltekinn maður hafi verið tálbeita.
» Kærendur gerðu samkomulag viðhann um að komast í samband við ein-
staklinga sem notuðu DC++.
» Dómurinn taldi að hann hefði ekkistuðlað sérstaklega að mennirnir brytu
gegn höfundarréttarlögum.
» Símon Sigvaldason héraðsdómaridæmdi málið.