Morgunblaðið - 04.03.2008, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. MARS 2008 15
MENNING
ANTHONY d’Offay, listaverkasali í
Lundúnum, ætlar að láta af hendi
listaverkasafn sitt, sem metið er á
um 125 milljónir punda, fyrir upp-
haflegt verð verkanna, 28 milljónir
punda.
Listasafn Scotlands (e. National
Galleries of Scotland, NGS) og Tate-
listasöfnin munu eiga og sjá um
safnið í samein-
ingu og hefur því
verið gefið nafnið
Artist Rooms,
eða Lista-
mannasalirnir.
Þessi rausn-
arskapur d’Offay
er einn sá mesti í
breskri listasögu
og þykir gjöfin
ekki síðri en dán-
argjafir Samuel Courtauld og Henry
Tate á sínum tíma. Verk d’Offay eru
frá eftirstríðsárunum fram til dags-
ins í dag. Má þar m.a. finna verk eft-
ir marga þekktustu og virtustu
myndlistarmenn 20. aldarinnar, t.d.
Joseph Beuys og Jeff Koons. Stærð
gjafarinnar er slík að verkin gætu
hæglega fyllt eina og hálfa hæð Tate
Modern listasafnsins við Thames,
svo dæmi sé tekið.
Verk eftir 25 listamenn verða
sýnd í 50 sölum eða herbergjum og
er ætlunin að sýna þau um allt Bret-
land og Skotland, þ.e. ekki aðeins í
stærstu borgum heldur einnig á
smærri stöðum eins og Inverness,
Bexhill og Cardiff. Forstöðumaður
Tate, Nicholas Serota, segir gjöf
d’Offay einhverja þá höfðinglegustu
sem nokkurn tíma hafi verið gefin
breskum söfnum. „Gjöf af þessari
stærðargráðu mun gjörbreyta því
hvernig nútímamyndlistar verður
notið í Bretlandi,“ segir Serota í
breska dagblaðinu Guardian.
Sjálfur segir d’Offay sjö ára und-
irbúning búa að baki Artist Rooms.
Lítið sé að finna af stórkostlegri nú-
tímalist utan borgarmarka Lundúna
og Edinborgar og því hafi hann vilj-
að breyta. „Listin er mikilvæg því
hún örvar sköpunargáfu ungs fólks.
Við það að sjá stórkostlega list
vakna spurningar og ef þú spyrð
spurninga þá leitarðu svara,“ segir
d’Offay. Umfang safnsins er slíkt að
tvær stofnanir þurfti til að sjá um
það, eins og fyrr segir, en upp-
haflega átti d’Offay eingöngu í
samningaviðræðum við NGS. Ljóst
er að þessi nýju verk munu fylla í
eyður í safneignum beggja stofnana.
Í þremur sölum eða herbergjum
Artist Rooms verða sýndar 69 svart-
hvítar ljósmyndir Diane Arbus. Ar-
bus er einn merkasti ljósmyndari
Bandaríkjanna fyrr og síðar en þó á
hvorug stofnunin verk eftir hana.
Sömu sögu er að segja um marga
aðra merka listamenn, t.d. Jeff Ko-
ons og Robert Mapplethorpe. Þá
verða í Artist Rooms 136 verk eftir
Joseph Beuys og þannig mætti lengi
áfram telja. Reiknað er með því að
fyrsta sýning Artist Rooms verði
haldin á næsta ári.
Stórkost-
leg gjöf
725 verk seld á upp-
haflegu kaupverði
Anthony d’Offay
FYRSTA þriðjudag hvers
mánaðar sýnir Alþjóðahús
heimildarmyndir er varða sam-
skipti Ísraela og Palest-
ínumanna. Í kvöld kl. 20 er
komið að næstu mynd en hún
heitir á ensku: Goal Dreams –
A Team Like No Other. Í
myndinni er fylgst með lands-
liði Palestínu í knattspyrnu
undirbúa sig og leika í und-
ankeppni fyrir Heimsmeist-
aramótið í Þýskalandi árið 2006, eftir að Ísraelar
gerðu loftárás á æfingarsvæði liðsins á Gaza. Síð-
an heimildarmyndin var gerð hefur einn liðs-
maður fallið fyrir kúlum ísraelskra hermanna og
hús annars verið lagt í rúst.
Kvikmyndir
Mynd frá Palestínu
sýnd í Alþjóðahúsi
Draumur um mark.
IMX/ÚTÓN býður íslensku
tónlistarfólki til námskeiðs um
styrki og sjóði er því standa til
boða í Norræna húsinu í kvöld
kl. 19.30. Kynntir verða helstu
sjóðir sem styrkja tónlistarfólk
og hvernig þeir starfa; hvaða
kröfur þeir gera og hvernig
best er að sækja til þeirra fé í
verðug verkefni.
Gerð umsókna, raunhæfra
fjárhagsáætlana og fleira þess háttar verður og
kynnt á námskeiðinu, auk fleiri þátta sem geta
skipt sköpum þegar sóst er eftir fjárstyrkjum.
Einnig munu fulltrúar nokkurra sjóða - bæði úr
einkageiranum og hinum opinbera - mæta og
svara spurningum um sjóði sína.
Tónlist
Námskeið um sjóði
fyrir tónlistarfólk
Norræna húsið.
NÆSTU tónleikar Tóna við
hafið verða í Þorlákskirkju,
Þorlákshöfn, annað kvöld. Þar
leikur Kammersveit Reykja-
víkur verk eftir Ludwig van
Beethoven, Þorkel Sig-
urbjörnsson og Wolfgang
Amadeus Mozart. Kamm-
ersveitina skipar úrval tónlist-
armanna, en það eru þau Jósef
Ognibene og Emil H. Frið-
finnsson á horn, Einar Jóhann-
esson á klarínett, Rut Ingólfsdóttir og Sigurlaug
Eðvaldsdóttir á fiðlu, Sarah Buckley og Herdís
Anna Jónsdóttir á víólu og Sigurgeir Agnarsson
og Hrafnkell Orri Egilsson á selló. Tónleikarnir
hefjast klukkan 20. Ókeypis fyrir 12 ára og yngri.
Tónlist
Mozart, Beethoven
og Þorkell við hafið
Þorkell
Sigurbjörnsson
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
Á HÁDEGI á morgun opnar Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir menntamálaráðherra sýninguna
Gunnar Gunnarsson og Danmörk í Þjóð-
arbókhlöðunni.
Sýningunni er ætlað að varpa ljósi á það ótrú-
lega ævintýri sem líf skáldsins Gunnars Gunn-
arssonar var. Hún var fyrst sett upp á Skriðu-
klaustri í sumar þegar þess var minnst að öld var
liðin frá því að fátæki sveitastrákurinn Gunnar
Gunnarsson hélt utan.
Á sýningunni eru sex árum á ferli Gunnars
gerð ítarleg skil í máli og myndum, æviárum sem
ýmist mörkuðu skil í lífi hans eða voru ein-
staklega viðburðarík. Í sýningarborðum getur að
líta ýmis gögn og muni úr fórum skáldsins, svo
sem handrit að skáldsögum, minnisbækur, sendi-
bréf og fleira sem varpar ljósi á líf hans þessi ár.
Við opnunina flytur Jón Yngvi Jóhannsson bók-
menntafræðingur, sem nú vinnur að ritun ævi-
sögu Gunnars, stutt erindi um óbirta sögulega
skáldsögu. Jón Yngvi segir að ekki sé um heila
sögu að ræða heldur upphaf og nokkra kafla
sögulegrar skáldsögu sem Gunnar vann að árið
1935.
Sverðseldur um Staðarmálin
„Á fjórða áratugnum var Gunnar að skrifa
flokk sögulegra skáldsagna sem hann kallaði
Landnám, og byrjaði með Fóstbræðrum sem kom
út á dönsku 1918. Þá komu Jón Arason, Jörð,
Hvíti Kristur og Grámann. Vorið 1935 og fram á
sumarið var hann að skrifa um Staðarmálin, Jón
Loftsson og Þorlák biskup. Sagan hét á dönsku
Sværd-Ilden, eða Sverðseldur. Ég fann upphafið
að þessari sögu, í bréfasafni Gunnars, og hann
hefur hætt við hana einhvern tíma í ágúst 1935.“
Jón Yngvi kveðst ekki vita hvers vegna Gunnar
lagði Sverðseldinn frá sér, nema ef vera skyldi
vegna anna við önnur skrif. „Hann var um sama
leyti að skrifa aðra bók sem hét Sögueyjan og var
fræðslurit um Ísland sem kom út á dönsku. Það
verk var pantað hjá honum og ég hef grun um að
það hafi ýtt Sverðseldi til hliðar. Hann fór að
skrifa Grámann eftir að hann lauk Sögueyjunni –
frekar en að halda áfram með Sverðseld. Ein
ástæðan er ef til vill sú að hann var með tvær að-
alpersónur, Jón Loftsson og Þorlák biskup, og
það gæti verið að hann hafi átt erfitt með að gera
upp við sig hvor þeirra yrði aðalpersóna.“
En það er fleira sem Jón Yngvi ætlar að tæpa á
í erindi sínu um Gunnar Gunnarsson í Þjóð-
arbókhlöðunni í hádeginu á morgun.
„Það eru drög og uppköst að fleiri sögum í
bréfasafni Gunnars, sem aldrei urðu til, meðal
annars framhald af Fjallkirkjunni sem hann vann
að á stríðsárunum. Það er fyrsti kaflinn að sjötta
bindi verksins, hann nefnist Evrópa brennur og
lýsir stríðsárunum fyrri. Flest þeirra ókláruðu
handrita sem eru í safni Gunnars eru sögur sem
standa í tengslum við önnur verk hans. Hann
hugsaði verk sín í stórum flokkum, og það
ókláraða tengist þeim stóru sagnabálkum.“
Jón Yngvi segir að það komi ýmislegt á óvart
þegar farið sé að skoða sögu Gunnars Gunn-
arssonar í þaula og að lesendur geti átt von á
óvæntum fróðleik sem snerti bæði einkalíf hans
og ritstörf. En Jón Yngvi er þögull sem gröfin og
gefur ekkert upp, enda ekki nærri komið að sögu-
lokum. „Það er hjátrú sumra rithöfunda að finna
aldrei titla á verk og nefna aldrei verklok fyr-
irfram. Það er sameiginlegt með þeim sögum
Gunnars sem aldrei urðu til að það eru til af þeim
mjög fín titilblöð og forsíður, en stundum lítið
meira. Ætli það sé ekki víti til varnaðar.“
Við opnun sýningarinnar á morgun munu erf-
ingjar skáldsins afhenda Landsbókasafni síðustu
gögn frá fjölskyldunni til varðveislu í hand-
ritadeild safnsins. Brot úr kvikmyndinni Sögu
Borgarættarinnar, sem tekin var upp á Íslandi
árið 1919 af Nordisk Film, í leikstjórn Gunnars
Sommerfeldt, munu rúlla á skjá meðan á athöfn-
inni stendur, en henni lýkur um kl. 13.15.
Fjallkirkjan var ekki öll
 Sýning um ævi Gunnars Gunnarssonar opnuð í Þjóðarbókhlöðu á morgun
 Jón Yngvi Jóhannsson segir frá bók sem Gunnar hætti við um Staðarmálin
Skáldið Gunnar Gunnarsson rithöfundur í Danmörku, en þar varði hann bróðurparti ævi sinnar.
KVIKHLJÓÐ er yfirskrift tónleika í
Salnum í kvöld þar sem hljóðfæra-
leikarar leika með sjálfum sér og
hljóðfærin hljóma með sjálfum sér, í
nýju verki eftir Þuríði Jónsdóttur
flautuleikara og tónskáld. Verkið
vinnur hún með myndlistarkonunni
Mireyu Samper sem býr því leik-
mynd. „Hún gerði áhrifamikla inn-
setningu kringum verkið, sem mér
finnst gaman að kalla leikmynd.
Hljóðfærin eru studd rafhljóðum;
upptökum af þeim sjálfum. Hljóð-
færin spila við sig sjálf og hljóðfæra-
leikararnir á móti sjálfum sér,“ segir
Þuríður. Tvö eldri verk eftir Þuríði
verða einnig flutt á tónleikunum,
verk sem Björk Viggósdóttir og Ás-
dís Sif Gunnarsdóttir gerðu vídeó
við. Þá verða einnig leikin þrjú ein-
leiksverk eftir eitt kunnasta tón-
skáld Ítala í dag, Salvatore Sciarr-
ino. Þuríður leikur flautuverk, Una
Sveinbjarnardóttir verk fyrir fiðlu
og Borgar Magnason verk fyrir
bassa. Tónlistin og myndlistin skapa
með sér samtal byggt á einleik,
hljóðlist og myndlist.
Þuríður Jónsdóttir stundaði nám
við Tónlistarskólann í Reykjavík og
við Konservatórið í Bologna á Ítalíu,
en þaðan lauk hún diplómu í flautu-
leik árið 1994 og tónsmíðum og raf-
tónlist árið 2000.
Kvikhljóð í Salnum
Morgunblaðið/Einar Falur Ingólfsson
Tónvís Tónskáldið og flautuleikarinn Þuríður Jónsdóttir.
vissir
þú að...