Morgunblaðið - 04.03.2008, Qupperneq 23

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. MARS 2008 23
Fátt er dýr-mætara ílífinu engóð
heilsa, undirstaða
hamingju og vel-
farnaðar. Heilsa og
heilbrigður lífsstíll
er upplifun sem
flestir vilja búa við.
Efling heilsu er mikilvæg for-
senda velferðar og vellíðanar
hverjum einstaklingi á sama hátt
og sameiginleg heilsa okkar sem
þjóðar, lýðheilsa, er forsenda vel-
líðanar, þroska og framfara.
Stefna ríkisstjórnarinnar er að
veita heilbrigðisþjónustu á heims-
mælikvarða. Sú stefna tekur ekki
hvað síst mið af lýðheilsu. Að á
Íslandi verði lögð stóraukin
áhersla á að stuðla að heilbrigð-
ari lífsháttum. Brýnt er að skapa
þjóðfélag þar sem fólk á auðvelt
með að taka heilsusamlegar
ákvarðanir. Í þessum anda er nú
verið að vinna að mótun heilsu-
stefnu (public health policy) á
vegum heilbrigðisráðuneytisins.
Heilsa og heilbrigði eru hvoru
tveggja verkefni einstaklinga en
á sama tíma hópa einstaklinga
s.s. þjóða. Því liggja tækifæri í að
rækta samtakamátt heildarinnar
og þar með lýðheilsu í verkefni
eins og því sem við ráðherrar
heilbrigðis- og menntamála hefj-
um formlega í Álftamýrarskóla í
dag. Enginn getur bætt heilsu al-
farið á eigin ábyrgð, til þarf að
koma þjóðfélag sem auðveldar
borgurum sínum ákvarðanir sem
leiða til bættrar heilsu og aukins
heilbrigðis.
Hreyfing er mikilvægur þáttur
í eflingu heilbrigðis. Við þurfum
ekki að fara nema 10 ár aftur í
tímann til þess að sjá að hreyfing
var mun stærri þáttur af hinu
daglega lífi okkar en hún er í
dag. Tækninni hefur fleygt fram
og nú eru til tölvur og bílar á
nánast hverju einasta heimili,
sem er af hinu góða. Oft hófu
unglingar sín fyrstu spor á vinnu-
markaðnum sem sendlar á hjóli
og þeyttust út um allan bæ með
bréf og póst. Þessi vinna er nú
framkvæmd að mestu í gegnum
tölvur. Að sjálfsögðu fögnum við
þeim framförum sem orðið hafa á
sviði tækninnar, en við verðum
líka að átta okkur á þeim breyt-
ingum sem fylgt hafa í kjölfarið
og snerta lífsstíl okkar og hafa
mikil áhrif á lýðheilsu. Það verð-
ur ekki litið fram hjá því að
breyttir lifnaðarhættir okkar
hafa sumpart orðið á kostnað
hreyfingarinnar.
Stöðugt koma fram fleiri rann-
sóknir sem staðfesta að regluleg
hreyfing er lykilþáttur fyrir
heilsu og vellíðan fólks á öllum
aldri. Fólk sem hreyfir sig reglu-
lega minnkar ekki aðeins lík-
urnar á ýmsum langvinnum sjúk-
dómum, s.s. hjarta- og
æðasjúkdómum, sumum teg-
undum af krabbameinum, syk-
ursýki af tegund tvö, stoðkerf-
isvandamálum og hvers konar
geðröskunum, heldur eykur
hreyfing umfram allt líkurnar á
því að einstaklingar búi lengur
við sjálfstæði, heilbrigði og ham-
ingju í lífi sínu. Heilbrigðri þjóð
vegnar betur og mannauður eflist
og ekki er verra ef kostnaður
heilbrigðiskerfis takmarkast sam-
hliða því.
Þrátt fyrir að mikilvægi hreyf-
ingar fyrir heilsu og vellíðan sé
vel þekkt eru margir sem ná ekki
að hreyfa sig í samræmi við ráð-
leggingar um hreyfingu. Lýð-
heilsustöð mælir með að full-
orðnir hreyfi sig í minnst 30
mínútur á dag og börn og ung-
lingar í minnst 60 mínútur á dag.
Með þetta að leiðarljósi ætlar
Íþrótta- og Ólympíusamband Ís-
lands ásamt heilbrigðisráðuneyti,
menntamálaráðuneyti og Lýð-
heilsustöð að hrinda af stað verk-
efninu Lífshlaupinu (www.lifs-
hlaupid.is).
Menntamálaráðherra, Þorgerð-
ur Katrín Gunnarsdóttir, skipaði
í byrjun ársins 2005 starfshóp til
þess að fara yfir íþróttamál á Ís-
landi með það að markmiði að
móta íþróttastefnu. Formaður
starfshópsins var Guðlaugur Þór
Þórðarson, núverandi heilbrigð-
isráðherra. Starfshópurinn setti
fram hugmyndir um mótun
stefnu og tillögur að aðgerðum í
skýrslunni, Íþróttavæðum Ísland,
aukin þátttaka, breyttur lífsstíll.
Meginniðurstöður skýrslunnar
voru að mikilvægast er að finna
leiðir fyrir alla hópa þjóðfélags-
ins, óháð aldri, búsetu, fjárhag
eða öðrum þáttum, að stunda
íþróttir og hreyfingu með einum
eða öðrum hætti sér til heilsubót-
ar. Skýrslan er nú nýtt í stefnu-
mörkunarferli heilsustefnu innan
heilbrigðisráðuneytisins. Vinna
starfshópsins leiddi af sér upp-
setningu vefs sem ÍSÍ var afhent-
ur haustið 2006. Síðan þá hefur
almenningsíþróttasvið ÍSÍ, ásamt
samstarfsaðilum, mótað verkefnið
Lífshlaupið með það að markmiði
að hvetja alla landsmenn til dag-
legrar hreyfingar.
Lífshlaupið höfðar til allra ald-
urshópa. Landsmenn eru hvattir
til þess að huga að sinni daglegu
hreyfingu og auka hana eins og
kostur er í frítíma, við heim-
ilisstörfin, í vinnu, í skóla og við
val á ferðamáta. Inn á vef Lífs-
hlaupsins, www.lifshlaupid.is er
hægt að velja um þrjár leiðir;
vinnustaðakeppni fyrir 16 ára og
eldri, hvatningarleik fyrir 15 ára
og yngri og einstaklingskeppni
þar sem þátttakendur geta skráð
niður sína daglegu hreyfingu allt
árið. Einnig er hægt að fylgjast
með hvernig sveitarfélög standa
sig á sérstöku korti á vefnum
sem gefur upp heildarfjölda þátt-
takenda og liða í hverju sveitar-
félagi. Þetta gerir sveitarfélögum
og vinnustöðum auðvelt fyrir að
„keppa“ hvert við annað.
Kæru landsmenn, við berum
saman ábyrgð á heilsu okkar.
Veljum þá hreyfingu sem okkur
þykir skemmtileg, möguleikarnir
eru margir. Það þarf ekki að
kosta miklu til að fara út að
ganga, í sund og leika okkur
saman. Höfum hreyfingu inni á
okkar daglegu stundarskrá. Tök-
um þátt í Lífshlaupinu og eflum
líkama og sál með því að hreyfa
okkur daglega.
Þín heilsa – Þín skemmtun –
Ávinningur okkar allra.
Lífshlaupið
Eftir Guðlaug
Þór Þórðarson
og Þorgerði
Katrínu Gunn-
arsdóttur
Guðlaugur Þór
Þórðarson
»… mikilvægast er
að finna leiðir fyr-
ir alla hópa þjóð-
félagsins, óháð aldri,
búsetu, fjárhag eða
öðrum þáttum að
stunda íþróttir og
hreyfingu með einum
eða öðrum hætti sér
til heilsubótar.
Guðlaugur Þór er heilbrigð-
isráðherra. Þorgerður Katrín er
menntamálaráðherra.
Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir
nga-
eir meira
gasetn-
áðherra
r, svo
ukningin
a hvað
essa
smanna
u leggja
frá verð-
g hefji nú
Ég tel
s hafa
m ágæt-
það
ngastefn-
að gengi
aftur
ógu mikil
mik-
æki lög-
di vaktina
hann hef-
sé að
gagn-
tluð
annanna
ði og fela
erk. Með
óði á sl.
á að það
ður á
al þeirra
r helst
ánasjóðs
ankana til
mikið
a frá
örkuð.
kilhlut-
húsnæðis
flokksins taki undir með okkur.
Ég tel líka rétt að skoða með opn-
um huga þá hugmynd tvímenn-
ingana að lækka enn álögur á at-
vinnulífið og fara með tekjuskatt
fyrirtækja niður í t.d. 12%. Það er
ljóst að sú jákvæða hugmyndafræði
sem liggur á bak við kjarasamn-
ingana um megináherslu á hækkun
lægstu launa mun, þrátt fyrir mark-
mið sín um hjaðnandi verðbólgu,
óhjákvæmilega leiða til aukins
kostnaðar hjá atvinnurekendum.
Það er því mikilvægt að beita öllum
tiltækum ráðum til að tryggja að
hækkunin fari ekki beint út í verð-
lagið og verði étin upp á örskots-
stundu af verðbólgudraugnum.
Enn frekari lækkun tekjuskatts á
fyrirtæki getur verið leið til þess og
því er mikilvægt að vega og meta
kosti og galla þessa af fullri alvöru.
Erindi Framsóknarflokksins við
þjóðina hefur í ríflega 90 ára sögu
hans verið það að berjast fyrir
bættum hag íslensku þjóðarinnar
og standa vörð um sjálfstæði henn-
ar og sérkenni. Við höfum því í
verkum okkar barist fyrir því að
stækka þjóðarkökuna og tryggja að
henni sé jafnframt skipt þannig að
það sé til nóg handa öllum.
Það er alltof algengt að einblínt
sé um of á daginn í dag í stað þess
að horfa af fyrirhyggjusemi til
framtíðar. Margir vilja haga sér
eins og svínið, hundurinn og kött-
urinn í Litlu gulu hænunni sem
vildu bara borða brauðið sem aðrir
höfðu bakað. Ríkisstjórnin hefur
bakað okkur mikil vandræði með
deyfð sinni og því að hafa ekki tek-
ist af ábyrgð á við efnahagsvandann
hér heima. Þá væri bjartara yfir
stöðu landsmálanna.
til framtíðar sem er oftar en ekki
fólkið í sjávarbyggðunum.
Framsóknarmenn telja mik-
ilvægt að hvetja til sparnaðar hjá
almenningi. Við teljum að beita eigi
skattkerfinu til að hvetja fólk til að
leggja fyrir í stað eyðslu. Með því
að veita almenningi skattaafslátt á
móti sparnaði má ná fram tvennu: Í
fyrsta lagi dregur úr þenslu með
því að draga úr fjármagni í umferð
og beina því þess í stað inn á sparn-
aðarreikninga, hvort sem um lífeyr-
issparnaðarreikninga eða húsnæð-
issparnaðarreikninga væri að ræða.
Skattalegur hvati sem ýtir undir að
launþegar leggi fyrir einhvern
hluta af launum, gæti verið þýðing-
armikill við núverandi aðstæður og
myndi strax hafa áhrif á samneysl-
una, á viðskiptajöfnuðinn og flýta
fyrir því að hér á landi skapist um-
hverfi til vaxtalækkana. Í öðru lagi
mun innstreymi fjármagns á sparn-
aðarreikninga sem vistaðir eru í
bönkunum draga úr þörf bankanna
til að leita erlendis eftir lausafé.
Þannig má fullyrða að með einfaldri
breytingu á skattalögum megi stíga
stór skref í þá átt að ná tökum á að-
steðjandi efnahagsvanda og búa í
haginn fyrir nýtt hagvaxtarskeið í
íslensku samfélagi.
Sterkt atvinnulíf er
undirstaða velferðarinnar
Framsóknarmenn háðu margar
rimmur í fyrrverandi ríkisstjórn
um eflingu Fjármálaeftirlitsins og
Samkeppniseftirlitsins. Sjónarmið
okkar um mikilvægi öflugra eft-
irlitsstofnana mætti sjaldnast mikl-
um skilningi hjá þessum fyrrum
samstarfsflokki okkar. Af þeim sök-
um fagna ég því sérstaklega að nú
skuli augu ungra manna í Sjálf-
stæðisflokknum hafa opnast fyrir
þessu og að framtíðarforystumenn
og er í mörgum tilfellum eina stofn-
unin sem er tilbúin til að lána til
kaupa á íbúðarhúsnæði á lands-
byggðinni. Er hlutverk hans því
ómetanlegt. Þjóðin vill eiga sterkan
bakhjarl í Íbúðalánasjóði og eðlilegt
er að spyrja sig hvort ekki sé betur
hægt að sætta sig við hærri vexti á
skammtímaskuldbindingum ef
langtímaskuldbindingar heimilanna
fá að vera í vari. Vinsældir Íbúða-
lánasjóðs hjá þjóðinni segja mér
það.
Ráðdeild og sparnaður
Það er mikilvægt að ríkissjóður
og ríkisstjórnin taki mið af efna-
hagsástandinu á hverjum tíma og
framkvæmdir og aðgerðir til að
bæta stöðu þeirra sem höllum fæti
standa séu markvissar og árang-
ursríkar. Það hefur vantað mikið
upp á að þannig hafi verið staðið að
málum og hafa framsóknarmenn
m.a. gagnrýnt mótvægisaðgerðir
vegna samdráttar í sjávarútvegi
vegna þess að þær gagnast ekki
þeim sem bera hitann og þungann
af því að byggja upp fiskistofnana
nú af þyrnirósarsvefni?
» Það er alltof al-
gengt að einblínt
sé um of á daginn í dag
í stað þess að horfa af
fyrirhyggjusemi til
framtíðar. Margir vilja
haga sér eins og svínið,
hundurinn og kött-
urinn í Litlu gulu hæn-
unni sem vildu bara
borða brauðið sem aðr-
ir höfðu bakað.
Höfundur er formaður
Framsóknarflokksins.
heilbrigðis- og forvarnarstarfs. Tekur hann
fram að bætt heilsa sjómanna dragi úr fjar-
vistum vegna veikinda og slysa og auki um
leið öryggi þeirra sem hefur í för með sér
minni útgjöld fyrir alla aðila.
Gott fyrir alla
Brim hf. styður verkefnið Lífsstíll 7-9 ára
barna sem hófst 2006 og lýkur í haust, en
það miðar að því að koma á daglegri hreyf-
ingu í 60 mínútur hjá börnunum. Guð-
mundur Kristjánsson, forstjóri Brims, segir
að hann hafi viljað koma á svipuðu átaki á
meðal sjómanna sinna til að bæta heilsufar
þeirra og efla samstarfsandann enn frekar.
„Þetta gekk ljómandi vel og næsta skref er
að færa átakið yfir á önnur skip,“ segir hann.
manna í viðmiðunarhópi á þessu tímabili.
„Ef eitthvað er þá versnaði líkamsástand
sjómanna í viðmiðunarhópnum að mörgu
leyti.“
Bætt heilsa dregur úr fjarvistum
vegna veikinda og slysa
Spurður hvernig rannsóknarniðurstöðurnar
verði nýttar segir Erlingur ljóst að nið-
urstöðurnar verði kynntar bæði hérlendis og
erlendis, auk þess sem bæði Brim og TM
ætla að nýta niðurstöðurnar til leiðsagnar og
ráðgjafar á öðrum skipum. Bendir hann á að
rannsóknarniðurstöðurnar gefi dýrmætar
vísbendingar um að þverfaglegar og einfald-
ar lífsstílsíhlutanir séu árangursríkar og því
mikilvægt að hafa það í huga við skipulag
na. Þátttakendur í íhlut-
um borðuðu einnig meira af ávöxt-
nmeti og drukku minna af sykr-
kkjum. Athyglisverðar jákvæðar
komu einnig fram í heilsutengd-
ðum hjá íhlutunarhópnum.
um þetta mjög góðar niðurstöður,
a þar sem ekki var góð aðstaða
líkamsræktar. Þó er ljóst að þátt-
hefðu mátt vera í betra líkams-
r rannsóknin hófst, en þeir eru
að vinna þannig vinnu að þeir
erfitt með að hreyfa sig,“ segir
g bendir á að auðvelt sé fyrir ein-
élegu formi að bæta sig. Þess má
gar breytingar til betri vegar urðu
sbreytum né líkamsástandi sjó-
ing og bætt mataræði stuðlar að betri heilsu og líðan
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
mi Sjómenn á Guðmundi í Nesi RE eru mun betur á sig komnir nú en þegar rannsóknin byrjaði fyrir tæplega ári.