Morgunblaðið - 25.04.2008, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. APRÍL 2008 23
BJÖRN Flygenring, hjarta-
sérfræðingur, tók þátt í undirbún-
ingi að nýju húsnæði Abbot North-
western-sjúkrahússins í
Minneapolis, en deildin sem hann
starfar við, Minneapolis Heart
Institute, er sjálfstæð eining innan
þess spítala. Hann segir byggingu
nýja spítalans, sem tekinn var í
notkun fyrir tveimur árum, hafa
verið gríðarlegt átak. Gamla hús-
næðið var farið að há starfsemi
sjúkrahússins að ákveðnu leyti,
t.d. voru margar sjúkrastofanna
tveggja manna. Markmiðin með
nýjum spítala voru m.a. að stytta
legu sjúklinga og veita skjótari og
betri þjónustu. Þá var einnig eitt
höfuðmarkmiðanna að gera um-
hverfið heimilislegra. „Allt þetta
gekk eftir,“ segir Björn. „Legu-
dögum hefur fækkað, þjónustan er
sveigjanlegri og gengur hraðar
fyrir sig, upplýsingaflæðið batnaði
og öryggi sjúklinga, t.d. hvað
varðar lyfjagjafir, stórjókst. Það
eru nú minni líkur á mistökum og
sýkingum hefur fækkað með til-
komu einkastofa. En það var
óhemju vinna að undirbúa nýjan
spítala.“
Auðveldar ákvarðanatöku
Björn bendir á að rafrænt upplýs-
ingakerfi, s.s. rafrænar sjúkra- og
lyfjaskrár, sé ekki síður mik-
ilvægt. Var slíku kerfi komið á um
ári áður en flutt var inn í nýjan
spítala. „Sjúkrahúsið okkar er nú
nánast pappírslaust,“ segir Björn.
Upplýsingakerfið geymir allar
upplýsingar um sjúklinga, allar
meðferðir, hjúkrun, lyfjagjafir,
rannsóknir og fleira sem hægt er
að nálgast við hvert sjúkrarúm.
Björn segir þennan greiða aðgang
að upplýsingum gera heilbrigð-
isstarfsfólki kleift að taka ákvörð-
un um meðferðir fljótt og vel.
„Þetta eykur öryggi sjúklinga til
muna,“ segir hann, „og þetta er al-
veg jafn mikilvægt og stein-
steypan og kostar nánast það
sama. Um þetta þurfa heilbrigð-
isyfirvöld að vera meðvituð.“
Kostnaður við kerfið á sjúkrahús-
inu var um 150 milljónir dollara.
Heimilislegt umhverfi
hraðar bata sjúklinga
Spurður hvað þurfi sérstaklega að
hafa í huga við byggingu nýs
sjúkrahúss á Íslandi segir Björn
lykilatriði að huga að rafrænu
upplýsingakerfi í tíma. „Það er
einnig mjög mikilvægt að sjúkra-
húsið verði sem heimilislegast og
þægilegast fyrir sjúklinga og
starfsfólk. Þegar fólk er veikt þarf
að gera allt sem hægt er til að
gera umhverfið sem best úr garði
því þá batnar fólki fyrr. Þetta veit
fólk á Landspítalanum og að þessu
er stefnt við byggingu nýs sjúkra-
húss.“
Þá segir Björn auk þess mik-
ilvægt að hafa í huga að tækni og
meðferðir séu í stöðugri þróun og
sjúkrahúsbyggingin þurfi því að
bjóða upp á ákveðinn sveigj-
anleika. Bendir hann í því sam-
bandi á að aðgerðir í dag krefjist
margar hverjar mun styttri legu
en áður. Sú þróun eigi eftir að
halda áfram. „Í framtíðinni verður
meiri áhersla lögð á starfsemi
gjörgæsludeilda og dagdeilda á
hátæknisjúkrahúsum en minni á
starfsemi langlegudeilda,“ segir
Björn.
Spurður hvort áherslur séu rétt-
ar þegar ákveðið er að byggja
sjúkrahús með einkastofum þegar
ekki tekst að manna störf hjúkr-
unarfræðinga og sjúkraliða á LSH
við núverandi aðstæður, svarar
Björn því til að í rauninni þurfi
ekki fleira hjúkrunarfólk til starfa
þar sem eru einkastofur fremur en
tveggja manna stofur, en hins veg-
ar sé skortur á hjúkrunarfólki al-
þjóðlegt vandamál. „Það er aðeins
ein leið til að leysa það og það er
að gera störfin eftirsóknarverð.
Það er svo einfalt. Starfsum-
hverfið verður að vera gott og
starfið vel launað. Það sem er svo
mikilvægast af öllu er starfs-
ánægjan. Starfsfólk verður að vita
að það sé að vinna gott starf og að
því sé umbunað eða hælt sam-
kvæmt því. Það er síðan ómet-
anlegt að gefa fólki alltaf tækifæri
til að vaxa í starfi.“
Friður Sjúkrastofur á Minneapolis Heart Institute, þar sem Björn Flyg-
enring hjartasérfræðingur starfar, eru nú allar einkastofur.
„Alveg jafn
mikilvægt og
steinsteypa“
Setja þarf í forgang uppbyggingu raf-
ræns upplýsingakerfis á Landspítala
vegna sjaldgæfs erfðasjúkdóms, Hyper-
tropic Cardiomyopathy, til greiningar og
meðferðar á sjúkrahúsinu. Sjúkdómurinn
lýsir sér í því að hjartavöðvinn verður
óvenjulega þykkur sem getur leitt til
skyndilegs dauða og því mikilvægt að
greina hann.
Saknaði klíníkurinnar
Björn segist hafa látið gott heita á for-
stjórastóli deildarinnar eftir fimm ár, þá
hafi hann verið búinn að ná fram ákveðnum
breytingum sem stefnt hafði verið að. Hann
hafi saknað klíníkurinnar, að fá að vinna
með sjúklingum, enda lagt mikið á sig til að
öðlast sína menntun í hjartalækningum.
„Það er mjög erfitt að breyta kúltúr inn-
an heilbrigðisstofnana,“ segir Björn. „Ef
allt gengur í haginn tekur það minnst tíu ár.
Það gerist ekki öðruvísi en að fyrir slíkri
breytingu fari góður leiðtogi og að starfs-
fólkið trúi á breytinguna. Breytingin má
ekki aðeins koma ofan frá, hún verður einn-
ig að koma neðan frá. Þannig höfum við
reynt að vinna og ég tel það ástæðuna fyrir
því að okkur hefur farnast svo vel sem raun
ber vitni. Við reynum að virkja alla og fá allt
starfsfólkið til að taka þátt. Það skiptir
mjög miklu máli fyrir fólk að það finni að á
það sé hlustað, að það hafi eitthvað að segja
um hvernig hlutirnir þróist. Að skoðun þess
skipti máli. Sé fólki aðeins skipað fyrir fær
það á tilfinninguna að því sé ekki treyst og
breytingar gerðar samkvæmt slíkum
vinnubrögðum eru dæmdar til að mistak-
ast.“
Vandinn á rætur í fjármögnuninni
Björn segist ekki þekkja vel innviði
Landspítalans en telur einn helsta vanda
sjúkrahússins eiga rætur að rekja til þess
hvernig þjónustan er fjármögnuð. Ekki sé
greitt eftir afköstum, líkt og í flestum heil-
brigðiskerfum, heldur fái sjúkrahúsið fasta
krónutölu af fjárlögum hvers árs. Þetta hafi
m.a. þau áhrif að biðlistar verði til, því eng-
inn hvati sé til að taka sem flesta sjúklinga
til meðferðar – heldur einmitt að reynt sé
að halda aftur af útgjöldunum og skera nið-
ur þjónustuna.
„Yrði fjármögnun Landspítalans breytt á
þann hátt að greiðslur til sjúkrahússins taki
mið af því sem afkastað er tel ég að biðlista-
vandinn myndi leysast af sjálfu sér.“
Þá telur Björn í þessu samhengi mikil-
vægt að LSH fái sjálfstætt starfandi sér-
fræðinga, sem reka læknastofur utan spít-
alans, í lið með sér. „Það mætti t.d. hugsa
sér að þeir leigðu húsnæði á göngudeildum
nýja sjúkrahússins og sæju um rekstur
þeirra sem sjálfstæðir atvinnurekendur.
Það myndi auka afköstin gífurlega.“
Lækning er góð fjárfesting
Mikil samkeppni er um sjúklinga í
Bandaríkjunum, segir Björn. „Því skiptir
öllu máli að hafa gæði þjónustunnar sem
mest og að hún sé fáanleg strax og hennar
gerist þörf. Annars fara sjúklingarnir ann-
að. Það er því ekki til biðlisti hjá okkur. Bið-
listar eru auk þess mjög fjárhagslega óhag-
kvæmir og óþarfir. Í meðferðum sjúklinga
felst fjárfesting. Og þetta er góð fjárfesting.
Við höfum fjárfest í fólkinu okkar allt frá
fæðingu ef svo má segja, með menntun
þess, þekkingu og reynslu. Dauðsfall
manns, sem deyr langt fyrir aldur fram, til
dæmis vegna hjartasjúkdóms sem hægt
hefði verið að koma í veg fyrir og lækna, er
svo þjóðhagslega óhagkvæmt að það er
engu líkt. “
Ekki að leita sér að starfi
Björn segir að hugurinn hafi alla tíð ann-
að slagið leitað heim til Íslands en á sínum
tíma hafi hann ekki fengið hér starf við sitt
hæfi. „Það var því ekki um neitt annað að
ræða en að vinna erlendis.“
En er Björn nú á leiðinni heim til starfa á
Íslandi?
„Ég er nú ekki að leita að starfi,“ segir
hann brosandi. „Mér finnst mjög gaman að
koma hingað heim með fjölskyldunni. Ég
hefði ekkert á móti því að búa á Íslandi en
ég stefni ekki að því að svo stöddu.“
– Ef þér yrði boðið starf forstjóra Land-
spítalans, hvað þá?
„Eins og ég sagði, ég er ekki að leita að
starfi,“ endurtekur Björn. „Ég get ekki
svarað þessu öðru vísi.“
ulómtækjum, sem ekið er um fylkið til sjúk-
linga sem þurfa á myndatöku að halda. Um
það bil þrjátíu þúsund ómskoðanir eru
gerðar árlega.
Engar tilviljanir
Forskot það sem MHI hefur á önnur
sambærileg sjúkrahús liggur að sögn
Björns fyrst og fremst í því fólki sem þar
starfar. „Við höfum hugsað fram í tímann
hvernig fólk við viljum ráða. Við höfum í
þessu, sem og öðru, sett okkur langtíma-
markmið sem við fylgjum. Við höfum aldrei
auglýst eftir fólki heldur förum við á stúf-
ana og leitum uppi fólk sem við viljum fá til
starfa. Einnig hvetjum við nema, sem við
höfum mikla trú á og viljum fá í vinnu, til að
mennta sig á ákveðnum sviðum. Á þessum
grunni, hæfu starfsfólki, höfum við byggt
upp þjónustu okkar. Árangurinn ræðst því
ekki af neinum tilviljunum. Við setjum okk-
ur markmið og vinnum stöðugt að þeim.“
Sjúkrahúsið sem Björn starfar við er ná-
tengt Háskólanum í Minnesota og þangað
sækir starfsfólkið margt hvað sitt sérnám.
„Við settum okkur einnig markmið í upp-
hafi varðandi rannsóknir,“ segir Björn en
MHI er m.a. framarlega í stofnfrumurann-
sóknum.
„Forskot okkar byggist ekki síst á því að
meðferð sú sem sjúklingar okkar fá, meðal
annars vegna öflugra rannsókna, er með
þeim bestu sem gerast í heiminum.“
Flestir sjúklingar MHI koma frá
Minnesota-fylki en að auki koma þangað
sjúklingar hvaðanæva að til meðferðar við
sjaldgæfum sjúkdómum sem læknar
sjúkrahússins hafa sérhæft sig í. Sem dæmi
koma alls staðar að úr heiminum sjúklingar
ð í Minnesota þar sem Íslending-
rgir hverjir verið við störf og leit-
ninga undanfarna áratugi.
sérstaða felst meðal annars í
jónustunnar, afköstum og um-
gir Björn, en á deildinni er sinnt
m er spanna allt frá meðferðum til
kólesteról upp í hjartaflutninga og
stoðfrumna í hjarta. Hjartadeild-
nnig þá sérstöðu að þar eru gerð-
lestar tölvusneiðmynda- og seg-
atökur af hjarta í heiminum.
slíkra mynda eru teknar þar ár-
efur þar skapast mikil sérfræði-
myndgreiningu meðal hjartasér-
Ekki nóg með það, heldur hefur
r að ráða 12-15 bílum búnum seg-
asjúkdóms sem hægt hefði verið að koma í veg fyrir og lækna, er svo þjóðhagslega óhag-
ngur, sem starfað hefur í Bandaríkjunum við eina stærstu hjartadeild í heimi um árabil.
kki að vera til. Breytt fjármögnun þjónustu Landspítala gæti stuðlað að því.
felst í fólkinu
mi Abbott Northwestern-sjúkrahússins fyrir tveimur árum. Það hefur stór-
nga en hún er mæld reglulega. Mikil samkeppni er um sjúklinga vestanhafs.
stefni ekki að því að svo
pi nýs háskólasjúkrahúss.
Í HNOTSKURN
»Björn Flygenring hjartasérfræð-ingur er fæddur í Reykjavík árið
1953 og á m.a. ættir að rekja til Laxa-
mýrar.
»Hann fór í nám til Bandaríkjannaárið 1984 og hefur enn ekki snúið til
baka.
»Nú starfar hann á einni stærstuhjartadeild í heimi og var um tíma
forstjóri hennar.
»Hann tók þátt í undirbúningi nýssjúkrahúss í Minneapolis sem hann
segir hafa verið gríðarlega vinnu sem
nú, tveimur árum eftir að byggingin
var tekin í notkun, hefur þegar skilað
miklum árangri.
»Árangurinn er m.a. mældur í fækk-un sýkinga og legudaga en ekki síst
í ánægju sjúklinga með þjónustuna.
Morgunblaðið/Valdís Thor