Morgunblaðið - 28.10.2008, Qupperneq 27

Umræðan 27
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. OKTÓBER 2008
Í HINNI ómálefnalegu umræðu um
Evrópusambandið og hugsanlega
aðild Íslands að því síðustu misserin
hafa margir
stjórnmálamenn
haldið því statt og
stöðugt fram að
hag landsins sé
betur borgið með
núverandi EES-
samningi en fullri
ESB-aðild. Sömu
menn hafa gjarn-
an haft á orði að
núverandi fyr-
irkomulag færi
okkur flesta kosti en hlífi við kostn-
aðarsömum skyldum og segja einnig
að hagsmunir svo lítillar aðild-
arþjóðar yrðu léttvægir í meðförum
hins stóra Evrópuþings.
Nú hefur því miður komið í ljós að
þessir andstæðingar ESB-aðildar
sáu ekki heildarmyndina með sínum
þröngu eiginhagsmunagleraugum.
Ísland var því miður ekki með í fé-
laginu á ögurstundu og því fór sem
fór. EES bauð ekki upp á það örygg-
isnet sem lítil þjóð þurfti á að halda.
Skyldu þeir áfram ætla að þrjóskast
við?
Það gleymdist víst að ESB var á
sínum tíma stofnað með það að leið-
arljósi að þjappa sundurlyndum ná-
grannaþjóðum saman og gera sam-
einaða Evrópu í leiðinni að styrkri
rödd í alþjóðastjórnmálum. Óneit-
anlega væri það hagur Íslands að
vera þátttakandi í slíku samstarfi.
Það er afdalamennska af verstu gerð
að halda að lítil eyþjóð, skuldug upp
fyrir haus, megi sín einhvers með
áframhaldandi EES-samningi.
Vissulega hafa aðildarríkin fengið
mismikið út úr samstarfinu og þurft
að leggja mismikið af mörkum. Hins
vegar er það ómetanlegt þegar ham-
farir ganga yfir, hvort heldur nátt-
úrulegar, efnahagslegar eða styrj-
aldir, að vera þátttakandi í sterku
ríkjasambandi þjóða. Það hafa Ís-
lendingar nú á vissan hátt sannreynt
á eigin skinni og ættu að hugsa sig
vel um áður en fleiri stóráföll ríða yf-
ir. Verðmiðinn ætti heldur ekki að
verða svo ýkja hár í ljósi efnahags-
ástandsins hér.
SIGURÐUR
HR. SIGURÐSSON,
kvikmyndagerðarmaður.
ESB má
ekki bíða
Frá Sigurði Hr. Sigurðssyni
Sigurður
Hr. Sigurðsson
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
VERKEFNI Leit-
arstöðvarinnar er eins
og fólk veit að leita að
og greina sem fyrst
brjósta- og legháls-
krabbamein hjá konum.
Allir vita jú að því fyrr
sem krabbamein grein-
ist því betri eru bata-
horfur, sem eru góðar
hér á landi, þökk sé Leitarstöðinni,
frábærum læknum og starfsfólki sem
starfar inni á spítölunum. Það ætti
því að vera þannig að konur mættu
þegar þær fá bréf frá Leitarstöðinni.
Það hefur oft verið talað um af hálfu
stjórnenda Leitarstöðvarinnar að
konur séu ekki nógu duglega að
mæta. Þess vegna finnst mér að það
ætti að vera umhugsunarefni fyrir
alla hvers vegna konur
mæta ekki reglulega í
skoðun, sérstaklega eig-
um við konur að hugsa
um þetta. Það eru sjálf-
sagt nokkrar ástæður
fyrir því og við eigum að
reyna að komast að því
hvað veldur. Nú er það
þannig að ég hef þá
reynslu að hafa greinst
með brjóstakrabbamein
og tel mig því geta að
einhverju leyti skilið
hvað valdi þessu. Ég
þekki konur sem hafa farið í gegnum
þá reynslu að vera greindar með
krabbamein í Leitarstöðinni, og allt
of margar hafa þá sögu að segja að
það vanti mikið upp á aðstoð þá og
þar – þá er ég að tala um þegar grun-
ur eða greining liggur fyrir. Þá kem-
ur fyrsta áfallið og þörf á stuðningi
mjög mikil. Því að næstu klukku-
stundir og dagar eru hrikalega erf-
iðir, fyrir konuna og alla sem standa
henni næst. Biðin eftir því að fá að
hitta krabbameinslækni og vita fram-
haldið er mjög erfið og það sem kon-
ur tala mikið um er að þessi bið getur
virst heil eilífð og óvissan um fram-
haldið oft ennþá verri.
Við getum tekið dæmi um konu
sem er á leitarstöðinni á miðvikudegi
og er sagt að það sé grunur um að
ekki sé allt í lagi. Þessari konu er sagt
að það verði haft samband „eftir
helgi“. Þessu ætti að útrýma al-
gjörlega. Konur eiga ekki að þurfa að
bíða eftir niðurstöðu í nokkra daga.
Sem betur fer er ekki verið að greina
margar konur á dag og því ætti það að
vera þannig að konur fái hjálpina
strax. Ég veit að þessu ferli er hægt
að breyta, og er bara alveg fullviss um
það. Hef alveg mínar skoðanir á því,
sem þarf ekki endilega að vera rétta
lausnin. En það á auðvitað að leita í
reynslubanka kvenna. Þetta þarf ekki
að vera flókið, jafnvel ekki þörf á að
setja í nefnd. Til dæmis mætti setja
saman hóp kvenna sem hafa farið í
gegnum þessa lífsreynslu, hringt væri
í þær strax og einhver í hópnum tæki
að sér að hringja í viðkomandi. Það er
ekki nokkur vafi á því að það eru til
konur sem vilja leggja sitta af mörk-
um, þegar svona kemur upp.
Svo er það þeirrar konu sem er ný-
greind að segja „já takk“ eða „nei
takk“. Ekki má gleyma að aðstæður
hjá konum eru eins misjafnar og þær
eru margar. Við getum tekið dæmi
eins og það geta verið aðrir veikir á
heimilinu, óregla, erfiðleikar af öllu
tagi og líka fjárhag. Það eru líka til
konur sem eru einar og hafa engan til
að snúa sér til. Hugsum aðeins um
það. Samhjálp kvenna er með konur
sem hafa samband seinna á ferlinum
sem er gott, en í mínu tilfelli skilaði
sér ekki nógu vel og ég hefði þegið þá
aðstoð miklu fyrr. Vil að það komi
fram hér að ég hef rætt þessi mál við
starfsfólk Leitarstöðvarinnar. Það
verða allir að gera sér grein fyrir
mikilvægi Leitarstöðvarinnar, sem er
gríðarlega mikið og þar er unnið gott
starf. Forsenda árangurs er hins veg-
ar að skoða alltaf hvað megi gera bet-
ur og vera gagnrýnin á eigin störf,
þannig getum við haldið endalaust
áfram að gera betur en í gær. Að lok-
um vil ég hvetja alla landsmenn til að
leggja sitt af mörkum og kaupa
bleiku slaufuna og styðja þannig
Krabbameinsfélag Íslands til kaupa á
nýju tæki sem mun án nokkurs efa
koma sér vel fyrir okkur öll. Því þetta
er alltaf móðir einhvers, amma, dótt-
ir, systir, barnabarn eða vinur og
snertir okkur öll á einhvern hátt.
Hvers vegna í ósköpunum mæta
konur ekki reglulega í skoðun?
Kristrún Stef-
ánsdóttir skrifar
um krabbameinsleit
hjá konum
» Biðin eftir því að fá
að hitta krabba-
meinslækni og vita
framhaldið er mjög erfið
og það sem konur tala
mikið um er að þessi bið
getur virst heil eilífð og
óvissan um framhaldið
oft ennþá verri.
Kristrún Stefánsdóttir
Höfundur er lyfjatæknir.
ÞEGAR ég var í menntaskóla þá
þurfti ég eitt sinn að skrifa ritgerð
um bók. Fékk ég að velja bók af les-
lista og valdi þá
bók sem ég hafði
ekki lesið áður.
Bók þessi heitir
Sjálfstætt fólk og
er eftir Halldór
Laxness. Í henni
eins og eflaust
margir vita er
saga um Bjart í
Sumarhúsum.
Bjartur sóttist
alltaf eftir að
bæta hag sinn. Hann sá hvaða viðmið
voru notuð af efnafólki í kringum sig
og gerði þau að sínum. Hann vann og
vann hörðum höndum til þess að ná
markmiði sínu og skeytti ekki um
sína nánustu né aðra því markmiðinu
skyldi náð, hann varð að vera sjálf-
stæður. Undir lok bókarinnar er
Bjartur búinn að byggja sér hús,
steinsteypt og veglegt hús sem hæfir
efnamanni. En þegar hann byrjar að
flytja muni úr torfkofanum sínum þá
fer hann að átta sig á því að hann mis-
reiknaði sig kannski. Rúmin í torfkof-
anum voru föst við veggina, hann átti
engin húsgögn og svo var húsið allt of
stórt. Hann vissi ekki hvernig hann
átti með húsið að fara en hann vissi
það samt að hann þyrfti að eiga það.
En hann stóð ráðþrota frammi fyrir
þessum meðfylgjandi og óvæntu
vandamálum.
Manni er það því eðlislægt að líta
til baka á þessa sögu og bera hana við
núverandi ástand sem hér á landi rík-
ir. Er mögulegt að einkavæðing
bankanna ásamt meðfylgjandi útrás
og auðvitað lágmörkun ríkisafskipta
hafi verið eins og húsið hans Bjarts í
Sumarhúsum? Að viðmiðið sem öll
löndin í kringum okkur hafi haft höf-
um við gert að okkar. Að við Íslend-
ingar höfum ekki áttað okkur á því að
allt innbúið vantaði, eins og hjá
Bjarti? Í það minnsta vantaði eitt-
hvað hjá okkur því varla hefði húsið
hrunið svona hjá okkur annars? Það
er dagsljóst að þeir eftirlitsaðilar sem
áttu að fylgjast með bönkunum voru
ekki vakandi og brugðust ekki við
þegar þurfti. Nú er mikil rústa-
björgun í gangi sem sér engan endi á.
Og það er meira sem vert er að
bera saman við Bjart í Sumarhúsum
úr samfélagi okkar í dag. Það er hin
eilífa sjálfstæðisbarátta Bjarts. Sjálf-
stæði sem enginn gat skilgreint nema
hann og hann einn. Sjálfstæði sem
engum hentaði nema honum einum.
Sjálfstæði sem hann reyndi að öðlast
eins og harðstjóri á kostnað fjöl-
skyldu sinnar og það án þess að finna
til sektarkenndar né ábyrgar. Þetta
er merkilegt því nú hefur íslenska
þjóðin verið teymd áfram í næstum
tvo áratugi í átt að svipaðri hugmynd
um sjálfstæði. Sjálfstæði sem hún
skilur ekki, hagnast ekki á og jafnvel
vill ekki. Sjálfstæði fyrir aðra sem
hún þarf svo að greiða fyrir.
Nú er mér því spurn, hversu lengi
ætlum við að láta teyma okkur áfram
í átt að þessu sjálfstæði? Sjálfstæðinu
sem er nú búið að kosta okkur svo
mikið en við högnumst ekki af. Hvað
ætlum við að gera í þessu?
ÁSGEIR JÓHANNSSON,
háskólanemi.
Sjálfstæði Bjarts
í Sumarhúsum
Frá Ásgeiri Jóhannssyni
Ásgeir
Jóhannsson
FRÉTTABLAÐIÐ
22. október sl. hefur eft-
ir fulltrúum D-lista í
bæjarstjórn Árborgar
að þeir séu ekki ánægð-
ir með skýringar meiri-
hlutans á tilveru pen-
ingamarkaðsbréfa í
eigu bæjarsjóðs daginn
sem „stóra hrunið“
varð. Rétt er að halda því til haga að
oddvita D-listans var fullkunnugt um
tilvist þessara bréfa þótt hann kjósi
nú að segja annað.
Í samþykkt bæjarráðs frá 29. júní
2006 stendur: „Bæjarráð samþykkir
að andvirði sölu hlutabréfa í Hita-
veitu Suðurnesja verði varið til upp-
byggingar í þágu íbúa sveitarfé-
lagsins. Jafnframt samþykkir
bæjarráð að andvirðinu verði varið til
greiðslu og lágmörkun skulda sveit-
arfélagsins.“ Þegar greiðslan barst,
um 730 milljónir, var féð lagt inn í
Landsbankann og keypt fyrir það
peningamarkaðsbréf, sem voru þá
talin bæði örugg og góð varðveisla.
Við gerð fjárhags- og fjárfesting-
aráætlunar fyrir árið 2008 var gert
ráð fyrir að sjóðurinn skyldi notaður
til að fjármagna uppbyggingu
íþróttasvæðisins og Sundhallar Sel-
foss enda það talið í anda samþykktar
í bæjarráði að verja peningunum til
uppbyggingar í þágu sem flestra bæj-
arbúa og lágmarka skuldir með þeim
hætti að taka ekki lán til fram-
kvæmdanna. Unnið var að undirbún-
ingi á báðum stöðum og ekki annað í
myndinni en hefja verkið vorið 2008.
Á árinu 2007 voru vextir á láns-
fjármarkaði óhagstæðir þannig að
fjármálaráðgjafar sveitarfélagsins
ráðlögðu að rétt væri að fresta lán-
töku uns vextir lækkuðu. Fram-
kvæmdir ársins 2007 voru fjármagn-
aðir með lánum sem síðan voru að
hluta greidd með láni frá Lánasjóði
sveitarfélaga í mars 2008. Lánsfé til
framkvæmda lá ekki á lausu þegar
kom fram á árið 2008, þannig að þá
strax var hægt á nýframkvæmdum
og þær framkvæmdir sem í gangi
voru fjármagnaðar með sjóðnum sem
búið var að eyrnamerkja íþrótta-
svæðinu og Sundhöllinni.
Þegar hrunið svo varð, var búið að
nota 500 milljónir af peningabréfa-
sjóði í framkvæmdir, þ.m.t. fram-
kvæmdir við íþróttasvæðið sem hóf-
ust í ágúst sl. og til annarra
framkvæmda á vegum sveitarfé-
lagsins, s.s. byggingar leikskóla og
grunnskóla. Eftir stóðu 350 milljónir
sem voru eftirstöðvar
höfuðstóls, u.þ.b. 230
milljónir, og áunnir
vextir, u.þ.b. 120 millj-
ónir. Þetta gátu allir
bæjarfulltrúar vitað og
áttu raunar að vita ef
þeir hefðu fylgst með.
Bæjarfulltrúar hafa
nefnilega aðgang að
embættismönnum og
bæjarstjóra til að fá
upplýsingar um stjórn-
sýslu sveitarfélagsins
þegar þeir telja sig
þurfa. Ef oddviti D listans hefði vitað
hvað í vændum var, bar honum
skylda til að láta vita af því, en hann
gerði það ekki, sennilega af því hann
vissi ekkert meira en við hin.
Það er merkilegt að á sama tíma og
sveitarstjórnir í öðrum sveitarfé-
lögum slíðra pólitísku sverðin og
sameinast um að leiða samfélögin í
gegnum erfiðleikana, kemur oddviti
D-listans í Árborg slag í slag fram á
sjónarsviðið og sáir fræjum tor-
tryggni og óöryggis um samfélagið.
Nú er sú skoðun víðast hvar uppi að
fólkið í landinu þurfi á öllu öðru að
halda en lýðskrumi og pólitískum
„lobbyisma“. Þá er þetta ekki síst
merkilegt í ljósi þess að flokkssystkin
oddvita D-listans í Árborg, um land
allt, tala oft og einarðlega um nauð-
syn samstöðunnar og varfærinnar
umræðu. Ég á bágt með að trúa því
að hinn almenni sjálfstæðismaður í
Árborg sé ánægður með framkomu
af þessu tagi.
Fólkið í Árborg, sem fær efnahags-
hrun og allt sem því fylgir í kjölfar
hamfaranna frá í maí, þarf á annarri
og betri meðferð að halda en felst í
málflutningi fulltrúa D-listans. Það
sem við þurfum er samstaða í bland
við hóflega bjartsýni og skilning á því
hvernig við getum saman unnið okk-
ur út úr erfiðleikunum án þess að
missa menn fyrir borð. Því fer ég
fram á það, að menn í ábyrgðarstöð-
um sýni ábyrgð og hófsemi í orðum
og gjörðum á næstu vikum og mán-
uðum og láti ekki pólitíska framagirni
spilla fyrir góðum ásetningi.
Jón Hjartarson
skrifar um fram-
gang fulltrúa
D-lista í Árborg
»Ég á bágt með
að trúa því að hinn
almenni sjálfstæðis-
maður í Árborg sé
ánægður með fram-
komu af þessu tagi
Jón Hjartarson,
Höfundur er bæjarfulltrúi VG
í Árborg.
Lýðskrum og
útúrsnúningar!
Skólavörðustíg 21, Reykjavík
sími 551 4050
Glæsileg
brúðarrúmföt
í úrvali
Sími 551 3010