Skinfaxi - 01.04.1962, Blaðsíða 7

það, að það eru prófessorarnir sjálfir, sem
leita þangað með nemendahópa sína, og
hafa samvinnu við lýðháskólamennina um
fræðsluna, sem þar fer fram, en ekki svo
að skilja, að lýðháskólarnirhafisérstaklega
borið sig eftir þessari samvinnu. Hitt er
augljóst að í þessu liggur stórkostleg við-
urkenning á starfsháttum lýðháskólanna.
Stjórnendur lýðháskólanna og kennarar
þeirra eru á seinni árum sjálfir oftast há-
skólagengnir menn, sem hafa fundið hjá
sér köllun til að gerast útverðir þjóðhoil-
ustu og lifandi alþýðumenningar. Sumir
hafa þó kennaramenntun og nokkrir eru
sjálfmenntaðir hugsjónamenn, og það eru
sérstaklega þeir, sem verða fyrir óvild frá
þess háttar steingerðum fræðagörpum, sem
engu láta sig varða uppeldi æskulýðsins og
úlíta sig alvísa og öllum kænni á hverju
sviði lífsins sem er, af því að inni í sínum
þi’öngu verkstofum og laborátoríum geta
þeir ráðið við formúlur sínar og viðfangs-
efni.
III.
ísland hefur á seinustu árum haft tvö
uiikilsverð mál á dagskrá í sambandi við
Dani: Sambandsslitin og handritamálið.
Gefa þau nokkra hugmynd um uppaland-
ann í því fræðsluformi, sem bundið er við
namma fræðslulaga og hins vegar hina
frjálsu kennslu lýðháskólanna. Ekki bar
neitt á því, að hinir rúmmiklu og fjölsóttu
Pnófskólar hefðu aukið sérstaklega þekk-
lngu danskra manna á réttlátum frelsis-
hröfum fslands. Allir tilburðir þeii'ra til
^lvaxdegrar íhugunar um samband Islands
°g Danmerkur byggðust á skoðunum, sem
fyri'verandi valdhafar höfðu haft fyrir
ái’atugum. Þegar fsland var nefnt á nafn
sem gildur borgari í samskiptalífi mynd-
ugx'a þjóða kipptust þeir við og álitu að hér
væri um að ræða stói'hættulegan aðsteðj-
andi vanda, sem gæti leitt mikla óvirðingu
yfir Danmörku og steypt íslandi á ógæfu-
þröm. Hins vegar sást sti'ax, að lýðháskóla-
menn og nemendur þeii’ra höfðu fylgzt með
því, sem var að gerast kringum þá. Þeir
gerðu Danmöi'ku og íslandi jafnhátt undir
höfði, og gengu jafnvel feti framar í sjálf-
stæðismálinu en margir fslendingar. Þeir
skoðuðu íhaldssamar skoðanir andstæð-
inga fslendinga sem kyrrstæðan lífsfjand-
skap og vonuðu að Islendingar gei’ðu ekki
frelsismál sitt að þannig breiðgötu þar sem
allt lendir í dáðleysi og undanhaldi.
Þegar handritamálið kom á dagskrá tóku
þeir það upp á sama hátt og túlkuðu rök-
semdir fslands af meix'i einurð en jafnvel
fslendingar sjálfir. Þeir börðust með oddi
og egg gegn skiptingartillögunni og vildu
ekki viðurkenna annað en íslenzku þjóðina
sem hinn einasta rétta eiganda að handi’it-
unum. Þeir álitu alla aðra lausn ódreng-
lynda gagnvart þjóðlegum hugsjónum og
skiptingartillöguna ótímabært undanhald
fyrir því steinrunna aftui’haldi, sem ekki
virtist hafa neina snei'tingu af hugsjónum
vestx-ænnar lýði'æðismenningar. Önnur
bai'átta en lýðháskólamanna fyrir heim-
flutningi handritanna var ekki upp á
mai'ga fiska, og gerði jafnvel gælur við
þann andlega níhilisma, sem bii'tist hjá
ýmsum foringjum hærri skóla eða undan-
villingum þeii’ra. Auðvitað væri það órétt-
látt að álíta að andstæðingarnir hafi aldrei
haft á neinu réttu að standa í skoðunum
sínum, en þegar litið er yfir allt það karp,
sem farið hefur fi'am um þessi mál í Dan-
möi'ku, verður öllum ljóst, að stefna lýð-
s K i n F AX i
7