Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1945, Blaðsíða 29

a,ð segja, að bæði vai’ þar mjög takmarkaður at-
kvæðisréttur, og svo var mútum beitt af fyllsta
blygðunaxieysi við allar kosningar. Og ekki
heldur var um óskorað vald að ræða hjá 300
manna ráðinu eða Sofetim, því allt úrslitavald
hvíldi í höndiun hundrað manna dómnefndar,
er auðugustu menn borgarinnar skipuðu, og áttu
meðlimir hennar sæti ævilangt. Annars er öll
þessi valdaskipting’ rneira eða rninna óviss, og
þær hugmyndir, er vér getum gert oss um
stjórnarfyrirkomulag box-garinnar því í mesta
máta þokukenndar. Meðan á styi’jöldum stóð,
höfðu yfirhershöfðingjarnir mjög mikil völd,
svo nærri stappaði einveldi, en auðmenn borgar-
innar vii’ðast hafa verið vel á varðbergi gegn
því, að einn maður eða ein ætt hrifsaði til sín
völdin og skapaði arfgenga þjóðhöfðingjastjórn.
Hóflaust veldi auðmannanna ’hlaut þá einnig
að leiða af sér mikla stéttaskiptingu. Vai’ð allur
þorri borgarlýðsins áhrifalaus um stjórnmál,
lifði á molum þeim, sem féllu af borðum hinna
ríku, og skox’ti foxystu og harðfylgi til þess að
bei-jast fyrir bætturn kjörum. Þessi borg, sem
um langt skeið var auðugasta borg í heimi,
geynxdi þannig innaix nxúra simxa mjög ahxieixixa
örbyrgð og undii’lægjuhátt. Siðspilltur lýður
með sídofixaixdi framtaksseixxi lét þar hvei’jum
degi íxægja síxxa þjáningu. Með striti þræla var
frjósemi moldarinixar breytt í bi’auð og ávexti.
Með sti’iti þx-æla voru kaupskipin knúin landa
á milli, hlaðin verðmætum, er einnig voru ávöxt-
ur af striti þræla á ökrum ofan jarðar og í nám-
um neðan jarðar og á fiskimiðum við strendur
og eyjar.
Þá bjuggu skattlönd og borgir, er lutu Pún-
verjum, á mai’gan hátt við hörmuleg kjör. Enxb-
ættismenn og erindrekar ráðsins í Kai’þagó
stjórnuðu þeinx með harðri hendi. Öll verzlun
þar var einokun Púnverja, allar námur á valdi
þeirra og sérhver gróðavegur hagnýttur sem
fi’ekast mátti verða. Ibúar þessara landa og
borga báru því oft kaldan hug til Púnverja og
áttu margir enga ósk lxeitari en þá, að veldi
þeirra hryndi til grunna.
Púnverjar voru sjálfir frábitnir hernaði.
Meginið af liði þeirra var málalið af erlendu
bergi brotið. Þegar ráðið í Karþagó efndi til
liðssafnaðar, smalaðist saman undir merki þess
sægur ævintýramanna úr öllum áttum. Sérstaic-
ar púnverskar liðssveitir voru aðeins stai’fandi
sem eins konar skóli fyrir liðsforingjaefni, því
herforystan varð að vera púnversk. Að öðru
ieyti var fjármagninu ætlað að halda hernaðin-
um uppi. Vopnabúr voru fyllt, nýjustu og beztu
vígvélax’ hvei-s tíma lceyptar. Þegar konungar
Sýrlands og Egyptalands taka upp notkun fíla
í hernaði á 3. öld, eru Púnvei’jar fljótir til að
VÍKINGUR
taka þá nýjung í sína þjónustu. Upp frá því eru
tröllaukin fílabúr í Kai’þagó, og hinir „lifandi
skriðdrekar“ fornaldar geisast franx á vígvöll-
um Púnvex’ja. Þá voru herskip þeirra hrað-
skreiðari og stæri’i en allra annarra þjóða.
Hraustir og gerþjálfaðir galeiðuþrælar knúðu
flotann áfram og voru ríkiseign.
En þrátt fyrir allt þetta var hei’veldi Pún-
verja á feysknum stoðum reist. Hið sundui’leita
og oft óánægða nxálalið nýttist ekki að því skapi,
er til þess var kostað. Uppreisnir og sviksemi,
fjárdráttur og skemmdarstai’fsenxi voru allt
þekkt og algeng fyrii’brigði í herbúðum þeirra,
svo orðin „púnversk ti’yggð“ voru oft notuð blátt
áfram í merkingunni ótryggð. Það sannaðist því,
er á reyndi, að það veldi, sem ekki á hjarta
lxvers einasta hermanns síns, stendur völtum
fótum.
Lokaþátturinn í sögu Púnverja er flestum svo
kunnur úr hverju mannkynssöguágripi, að unx
hann vei’ð ég stuttorður. Það eru átökin milli
Kai’þagó og Rómar, er standa með nokkrum
hléum í 120 ár, fi’á 265—146 f. Kr., ■— pún-
versku styrj aldirnar.
Það er talið, að árið 509 hafi Rómverjar og
Púnverjar gert með sér þann samning, að Pún-
vei’jar létu Rómvei’ja afskiptalausa á Ítalíu-
skaga, gegn því, að Rómverjar skiptu sér ekki
af nxálunx manna í Afríku. En Sikiley skyldu
báðii* láta óái’eitta. Samt varð það ekki að ófrið-
ai’efni við Rómvei’ja, að Púnverjar leituðu til
báðir láta óái’eitta. Samt varð .það ekki að ófrið-
sinn við Grikki. Púnverjar litu góðlátlega niður
á Rómverja af stærilæti rótgróins broddborg-
araskapar; gerðu meðal annars gys að sparsemi
þeirra, sem sjá má af þeirri sögu, er púnverskir
erindrekar sögðu, er þeir komu heim frá Rónx.
Sögðust þeir hafa séð sama silfurborðbúnaðinn
í lxúsunx allra rómversku ráðherranna, er buðu
þeinx heinx. Hlógu þeir dátt að því, að ekki myndi
vera nema einn silfurborðbúnaður til í allri
Róm. Hins vegar er ekki óliklegt, að Rómverjar
hafi öfundað Púnverja af auðlegð þeirra, en
talið hyggilegt að sneiða lxjá öllum tilefnum til
ýfinga við þá. Það er því ekki fyrr en Rónx hef-
ur allan Ítalíuskaga á valdi sínu, að úfar rísa
með henni og Karþagó, svo að til vandræða
horfir.
Átökin hefjast unx yfiri’áðin á Sikiley. Fyrsta
styrjöldin stendur í 23 ár. I landbardogum á
Sikiley veitir Rómvei’jum betur. En á sjónunx
standast þeir Púnverjunx ekki snúning. Sú
djarfa ráðstöfun þeiri’a, að koma upp flota, í’íð-
ur að lokum baggamuninn. En þar kernur þeinx
að góðu haldi rótgróin og þrautreynd siglinga-
menning Grikkja og fjandskapur þeiri’a í garð
Púnverja. Við Ægateseyjar snúa sæguðirnir
69