Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1946, Qupperneq 14

nota, því ómögulegt er að segja, og næstum
ljótt að vona, að nokkru sinni komi aftur. Þjóð-
ir Evrópu hungra. Hundruð miljónir manna á
meginlandi Evrópu vilja nú ekkert frekar en
fá fisk vorn til matar, þann fisk, sem þær
margar hverjar aldrei hafa kynnzt áður. Vér
íslendingar höfum einstakt sögulegt tækiæri til
þess að kynna öllum þessum þjóðum afurðir
vorar á næstu 2—3 árum, öruggir um, að þær
neyti þeirra í hverju því formi, sem vér getum
komið þeim í til þeirra, og með þeirri trú og
reynslu, sem vér höfum á gæðum fiskafurða
vorra, þá ættum vér að geta treyst því, að þær
þjóðir, sem á næstu árum byrja að neyta þeirra
muni gjarnan halda því áfram.
íslendingar þurfa að sýna stórhug og dirfsku
í þessari markaðsöflun. Forfeður okkar fyrr á
tímum fóru á litlum kænum í ófriðlegum er-
indagerðum um heimshöf og innhöf og ár Ev-
rópu, allt frá Vatnavegum um Garðaríki til
Vesturheims og suður til Miðjarðarhafslanda.
Það er hlutverk vort að koma fiskafurðum
okkar með nýtízku skipum til allra landa Ev-
rópu og þeirra landa Vesturheims, sem hægt er
að selja þær til. Saltaður fiskur, niðursoðinn
fiskur, söltuð síld, niðursuðuvörur, síldarlýsi
hert og óhert, síldarmjöl, fiskimjöl, þorskalýsi,
allar þessar vörur og ótal fleiri eiga nú vísan
markað hvort heldur er á Suðurlöndum, þar
sem við seldum saltfisk okkar fyrr, frá Portú-
gal til Grikklands eða í Frakklandi, Belgíu,
Hollandi, Sviss, Póllandi, Tékkóslóvakíu, Sovét-
ríkjunum og Balkanríkjunum, auk gömlu við-
skiptalandanna, sem næst liggja- Hvert sem
vér getum komið þessum afurðum, þá munu
þjóðirnar þykjast hafa himinn höndum tekið
að komast yfir þær. Margar þeirra eiga líf
barna sinna, jafnt sem fullórðinna, undir því
komið, hve mikið þeim tekst að fá af mat og
sérstaklega af þeim feitivörum, sem ísland er
svo ríkt af. Svo heppilegur tími til myndunar
verzlunarsambanda er vart huganlegur. Islend-
ingar yrðu að sýna dirfsku og stórhug í slík-
um viðskiptum. Þeir yrðu að lána allmiklar
fjárhæðir til þess að tryggja að gera þessum
þjóðum mögulegt að kaupa af sér. Island yrði
að skipuleggja verzlun sína að nokkru með það
fyrir augum að gera þeim mögulegt að greiða
sér aftur. En framtið vor um næstu áratugi er
undir því komin, að þetta tæhifæri sé notað hik-
laust og hleypidómalaust. En það verður hins-
vegar ekki sagt, að það sé beinlínis heppileg
verkaskipting, sem nú viðgengst í verzlun vorri,
að nokkur þúsund manna skuli fást við að
kaupa vörur, sem við flytjum til landsins og fá
á þeim lögboðna álagningu, er gefur þeim
marga tugi miljóna króna, en hins vegar skuli
aðeins örfáir menn vinna að því að afla mark-
aða fyrir mörg miljón króna virði af íslenzk-
um fiskafurðum, sem þó því aðeins þykir ráð-
legt að framleiða, að markaður sé til.
Hér þarf að verða alvarleg breyting á. Tækni,
áhugi og atorka við markaðsöflun Islendinga
verður að haldast í hendur við sjálfa nýsköpun-
ina í sjávarútveginum. Og þjóðin verður að
hagnýta vinnuafl sitt einnig á verzlunarsviðinu
í samræmi við þær þarfir-
En grundvöllurinn að öllu þessu, nýsköpun-
inni í sjávarútveginum, og hagnýtingu markað-
anna, er sá, að nægilegur fjöldi af íslending-
um fáist til að stunda sjóinn.
Það er mannaflið og mannvalið eins og alltaf
í þjóðfélögunum, sem verður undirstaða alls.
Og ætli þjóðin sér að nota þau miklu sögulegu
tækifæri, sem hún hefur til þess að leggja
grundvöll að þeirri efnahagslegu farsæld, sem
nýtízku sjávarútvegur getur veitt henni, þá
verður afstaða hennar til sjómannastéttarinnar
að gerbreytast.
I fyrsta lagi verður að tryggja það, að kjör
fiskimannanna sjálfra séu eftirsóknarverð,
hvað laun snertir. Launakjörin sjálf verða allt-
af eðlilega höfuð aðdráttaraflið, eins og þjóð-
félaginu er háttað.
I öðru lagi verður að breyta aðbúnaðinum
eftir því, sem kringumstæður frekast leyfa. Að-
búnaðurinn á fiskiskipunum sjálfum getur
batnað mjög frá því, sem nú er. En þó er þeim
endurbótum af eðlilegum ástæðum takmörk
sett. En á vistarverunum í landi verður að vera
gerbreyting.
Verbúðirnar, sem meginið af sjómönnum ís-
lands á við að búa í verstöðvum ennþá, eru til
háborinnar skammar. Það þarfa að reisa fagr-
ar og glæsilegar byggingar, þar sem sjómenn
geta haft lítil herbergi út af fyrir sig, þar sem
fallegir matsalir eru og fullkominn hreinlætis-
útbúnaður ásamt góðum setu- og lestrarstof-
um, í stað þeirra ófæru vistarvera, þar sem nú
er kássað saman fjölmörgum sjómönnum í einu
herbergi, þar sem sofið er, borðað o- s. frv. Að-
búnaður sá, sem sjómannastéttin nú sætir við
vinnu og á landlegudögum, er eins og hann væri
gerður til þess að ala upp hjá henni menning-
arleysi og setja hana skör lægra en aðrar stétt-
ir í þjóðfélaginu. Það er ekki nóg með, að þess-
um aðbúnaði við vinnu verði að breyta. Sjó-
mannastéttin verður einnig að finna það þess
utan, að þjóðin metur starf hennar mikils, sem
grundvallarstarf fyrir þjóðfélagið í heild.
Við megum minnast þess, íslendingar, að
manntap við íslenzka sjósókn hefur löngum
verið hlutfallslega álíka mikið og það, sem aðr-
ar þjóðir hafa misst í stríðum. Og þótt við von-
um, að sjóslysum fækki, þá verður þó sjálft líf
sjómannanna vegna aðskilnaðar frá fjölskyldu
14
V I K I N □ U R