Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1950, Blaðsíða 6

Loftskeytatœkin í Arnarfelli.
mörk var lokað land og ekki hægt að fá þaðan vara-
lampa“. Ef ég man rétt, áttu þeir, sem sjá um viðhald
x á tækjum hér heima, oft erfitt af sömu ástæðum, meðan
á stríðinu stóð. Á þessu brenndu sig því fleiri en Danir
sjálfir, meðan hvergi var hægt að fá hina dönsku lampa.
En nýlega var mér sagt frá því, að nú væru Danir
famir að nota lampa af amerískum gerðum í hinar
síðustu og nýjustu gerðir senda, sem þeir hefðu sent
á markað. M. a. í stuttbylgjutalsendi þann, sem byggður
var fyrir „Gullfoss" og er það vel farið, því lampar
þeir eru víða framleiddir, a. m. k. margir þeirra, t. d.
í Bretlandi, og mér hefur verið sagt í Svíþjóð einnig.
Munu það einkum hafa verið gjaldeyriserfiðleikar Dana,
sem valdið hafa því, hve þeir hafa orðið að nota mis-
jafnt efni í þau tæki, sem þeir hafa sent á markað
eftir stríð. Hins vegar hefur Svía eigi skort gjaldeyri
á undanfömum árum og hafa getað keypt allt hið
bezta efni, sem fáanlegt hefur verið, bæði frá Bretlandi
og Bandaríkjunum.
Þegar ég kom til Svíþjóðar í október s.l. til að vera
við niðursetningu hinna sænsku Standard-tækja, sá ég
strax, að svo hafði einnig verið gert hér. í fljótu
bragði var ekki annað að sjá, en að um amerískt kram
væri að ræða að mestu og fyrirmyndin auðsjáanlega
amerísk. Samt sagði hinn sænski verkfræðingur, sem
sá um uppsetninguna, að mikið af efninu væri fram-
leitt þar í landi, en lampar og önnur veigameiri stykki
væru keypt frá U.S.A. og Bretlandi. Allt er merkt á
ensku og nöfn öll á því máli, enda miðað við heims-
markað. Skal ég nú í stuttu máli gera grein fyrir þeim
tækjum frá Standard Radio, sem keypt voru í „Araar-
fell".
Sú gerð sendis, sem um ræðir, kalla þeir ST 400.
Eru það þrír sendar sambyggðir á sömu stálgrind, og
er hver hluti um sig í skúffu, sem hægt er að draga út
úr grindinni eftir vild. Ummálið er 185 x 87 x 41 cm. eða
svipuð fyrirferð og hinn sambyggði stuttbylgju-lang-
bylgju-morsesendir, sem er í togurunum nýju. Sami
orkugjafi (powersupply) er fyrir alla þrjá sendana og
ganga þeir fyrir einfasa 50 c/s 70, 110, 127, 142 eða
220 volta riðstraum. Hér er notuð 110 volta spenna.
í neðsta hluta sendisins er komið fyrir hinum þyngstu
spennum, afriðlum o. s. frv. Háspennan er nál. 3400
volt. Langbylgju-(miðbylgju)morsesendirinn er gefinn
upp 300 wött út í loftnet á A1 og A2 og hefur svið
frá 360—535 kc/s. Samanstendur af electrontengdum
aðalsveifluvaka (master oscillator) með rýmdarstill-
ingu (capacitance tuned) tengdri við grindurnar á út-
gangsmagnaranum, og er sá tengdur loftnetsrásinni
gegnum fastan þétti. Loftnetsrásin er stillt með breyt-
anlegri spólu (variometer). Útgangslampamir, tvær
Eimac 4—125 A tetróður hliðtengdar, eru sameigin-
legir fyrir alla þrjá sendana, sem að öðru leyti eru
sjálfstæðir hver um sig. Þessi sendir hefur mér reynzt
ágætlega langdrægur og má geta þess til gamans, að
s.l. vetur hafði ég ágætt samband á 500 kc/s við Keykja-
vík á hann, frá því er við áttum röskar 1900 mílur
eftir að Reykjanesi á leið frá New York.
„Talstöðin" (Coastal Telephone) eða sendirinn fyrir
sviðið frá 1600—3800 kc/s samanstendur af Colpitts
sveifluvaka og er krystalstýrður, og sama er að segja
um stuttbylgjusendinn. Þar eru auk þess buffer/doubler
stig. Hefur hvor þessara senda um sig rúm fyrir 8
krystalla.
Eins og fyrr er sagt, hefur „talstöðin" sviðið frá
1600—3800 kc/s og á að geta gefið allt að 400 watta
orku í loftnet. En loftnet „Araarfells", sem er einfalt
T, reyndist full lítið og hefði þurft að setja stærri þétti
í loftnetsrásina til að geta hagnýtt fulla orku á þessu
sviði, án þess að eiga á hættu að yfirhita útgangslamp-
ana; en auk þess var í samræmi við önnur skip eigi
veitt leyfi til að nota nema 100 watta orku í loftnet.
Hefur því ekki verið hægt að nota nema 14 af fullri
orku á þessum bylgjulengdum. Samt sem áður hafa
margir loftskeytamenn viljað halda því fram, að þeir
telji „talstöðina" eina hina sterkustu í íslenzku skipi og
hafa einum rómi hrósað mótuninni. Á að vera 90% mót-
un á talinu og aðeins 10% bjögun. Strax hinn fyrsta
dag, er skipið sigldi sem kaupfar, heyrðu togarar á
Halanum stöðina mjög vel, er það var að koma í höfn
í Gdynia. Má það heita sæmilegt.
Stuttbylgjusendirinn hefur fjögur svið: 4,0—6,4;
6,0—9,6; 8,0—12,8; og 12,0—19,2 MC/S. Er hann einnig
talmótaður eins og miðbylgju-sendirinn og er gefinn
upp 350—400 wött í loftnet, en mér hefur reynzt hann
gefa út öllu meira á sumum bylgjulengdum eða allt að
0,5 kilowatt. Eins og fyrr er sagt, er hann krystal-
stýrður og með því að taka yfirsveiflurnar af grunn-
tíðni krystalsins, er hægt að fá fimm bylgjur á hvem
þeirra. Ef krystallinn er t. d. 2070 kc/s fær maður
4140, 6210, 8280, 12720 og 16560 kc/s o. s. frv. Gert
er ráð fyrir að hafa 8 krystalla í einu og má því velja
um allt að 40 mismunandi tíðnir á svipstundu, en að
sjálfsögðu væri hægt að fá hvaða bylgju sem óskað
væri frá 4,0—19,2 MC/S, með því að skipta um kryst-
alla.
Það var mér nokkur þymir í augum upphaflega að
hafa bæði „talstöð" og stuttbylgjusendi krystalstýrð,
þar sem afar oft getur verið gott að geta „fært sig“
örlftið þegar margir eru á sömu bylgjulengd með við-
2D6
V I K I N B U R