Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1954, Blaðsíða 12

við félaga sína, vanræktu að hirða vopn sín og
vérja ryði eða snertu drykkjarvatn eða vín-
tunnur skipshafnarinnar. Skömmu síðar, þegar
tóbaksreykingar urðu almennar í flotanum, eft-
ir daga Sir Walters Raleighs, voru menn kaf-
færðir fyrir að reykja eftir sólarlag. Það var
eins og gefur að skilja nauðsynlegt að hafa
strangt eftirlit með reykingum, því að eldur
um borð var eitt hið hræðilegasta, sem fyrir
gat komið.
Virtist afbrotið of alvarlegt fyrir venjulega
kaffæringu, eða ef sökudólgurinn var forhert-
ur, dæmdist hann til að vera kjöldreginn. Kjöl-
dráttur var töluvert flókin aðgerð. Taug var
fest við hendur sökudólgsins og önnur við fæt-
ur hans. Sú sem var fest við fætur hans var
dregin undir kjölinn og gegnum talíu á ein-
hverjum ráarendanum. Því næst var mannin-
um fleygt fyrir borð og hann dreginn upp með
hinni skipshliðinni. Leifarnar af honum eftir
þessa meðferð (en ósjaldan kafnaði hann eða
reifst svo af ryðguðum nöglum og járngödd-
um, sem stóðu út úr skipsskrokknum, að hon-
um blæddi út) voru svo fengnar í hendur skips-
lækninum, sem þó sár hans úr rommblöndu og
gaf hann svo örlögunum á vald, hvort heldur
til að deyja eða ná sér aftur, eftir því, sem
efni stóðu til.
Ef deilu á milli sjómanna lyktaði með blóðs-
úthellingum, var sá, sem upptök bardagans átti,
festur á höndum við siglutréð með hnífnum, sem
Filippus II. Spánarkonungur.
hann hafði notað í viðureigninni. Þar varð hann
að dúsa þangað til hann sjálfur gat dregið hníf-
inn úr sárinu, því að skipsaginn bannaði félög-
um hans fortakslaust að gera honum þann
greiða. Hefði hann verið svo ólánssamur að
drepa andstæðinginn, var hann bundinn við
hinn vegna, og báðum síðan fleygt fyrir borð.
Það var aðeins notuð ein önnur aftökuaðferð
um borð, sem sé henging. Rárnar, sem notaðar
voru í gálgastað, munu stundum hafa haldið
allt að tylft manna í einu. Uppreisn var vitan-
lega refsað með hengingu, svo var og um hug-
leysi. En á þeim tímum, þegar hugsun manna
snerist mest um aura, þótti engin refsing nógu
hörð handa þeim níðingi, sem hafði ráðið sig
hjá fleiri en einum skipstjóra í einu og fengið
þannig margfölduð þau verðlaun, sem heitin
voru nýjum sjálfboðaliðum í flotanum. Ef upp
um þá komst, voru þeir hengdir umsvifalaust.
Ég held þetta nægi hverjum heilskyggnum
manni um lífið á „þessum dásamlega fögru,
gömlu seglskipum".
Enn verð ég að geta eins ákvæðis, sem ég
hefi hvorki rekizt á hjá Englendingum né Hol-
lendingum. Frökkum hefur jafnan, eins og ég
hef þegar minnzt á, veitzt erfitt að fá næga
sjómenn til að ganga í flotann. Frakkland er
að mestu leyti sjálfu sér nóg, ekki aðeins í
menningarlegu tilliti, heldur og í efnalegu. Og
vöntun á sjómönnum á skip Hans Hátignar
Frakklandskonungs hefur e. t. v. stafað af vel-
megun landsmanna, þar sem fáir voru neyddir
til að fara í siglingar af einskærri nauðsyn.
Gildandi sjólög voru líka svo ströng, að vel má
vera, að þau hafi haldið Frökkum frá að ganga
í flotann. Glögga mynd af aganum um borð í
frönsku herskipi á 17. öld gefur sérstök til-
skipan frá Richelieu kardínála, þar sem hans
hávelborinheit hótar að láta hengja hvern þann
sjómann, sem vogi sér að skrifa bréf og kvarta
þar undan meðferð yfirmanna sinna.
Já, það var stórfenglegt líf, sjómannslífið
fyrir hálfri þriðju öld síðan! Þeir sem sluppu
við húðstrýkingu, kjöldrátt, kaffæringu ogheng-
ingu, og ekki dóu úr skyrbjúg, taugaveiki, blóð-
kreppusótt, malaríu eða beri-beri, gátu séð fram
á dásamlega elli, þar sem þeir urðu að betla sér
brauð, eða, ef bezt lét, áttu heima á þurfa-
mannahæli.
Látlaust bréf, frá ríkisstjórnarárum Lúðvíks
Frakkakonungs stílað til flota-yfirvaldanna í
franskri höfn og skrifað af foringja, sem safn-
aði nýliðum inni í landið, segir sína sögu. Það
hljóðar svo:
„Háttvirti herra!
Hér eru þessir hundrað sjálfboðaliðar, sem
I3B
V I K I N □ U R