Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1959, Blaðsíða 22

og sjást þess enn minjar, bæði
rómverski múrinn, sem Rómverj-
ar reistu til varnar gegn árásum
Kelta að norðan, og margskonar
leifar af byggingum þeirra í æva-
fornum þoi-pum og borgum.
Einna frægust og fegurst kirkja
Englands er dómkirkjan mikla í
Lincoln, voldugt guðshús. Byrjað
var að reisa hana árið 1902. Hún
geymir marga helga dóma ensku
þjóðarinnar, og þá fyrst og
fremst eitt af fjórum eintökum
'sem til eru af frumriti „frelsis-
skrárinnar miklu“ — magnae
cartae libertatis — sem enskir
barúnar neyddu vondan kong,
Jóhann landlausa, til að undirrita
árið 1215. Á henni byggja enskir
verulegan hluta réttarkerfis síns.
Vil ég ráða farmönnum og öðr-
um, sem nokkra dvöl hafa í
Grimsby, að skreppa til Lincoln
og skoða þá merku borg, ekki
hvað sízt vegna þess að þar
dvaldist heilagur Þorlákur all-
langa hríð við nám og gerðist þar
munkur af reglu Benedikts. Sagt
er, að bílæti sé þar af Þorláki
biskupi í dómkirkjunni sjálfri.
Um 70 km í austnorðaustur frá
Lincoln, við mynni Humbru,
liggur Grimsby, stærsta borg í
Lincolnshire og ein hin auðug-
asta fiskiborg Norðurálfunnar,
eitt sinn mesta fiskiborg jarðar.
Ekki er íbúatalan mikil, um 120.-
000 manns, en með áfastri borg,
Cleethorpes — Kleifarþorpi —
sem þó er sjálfstætt bæjarfélag,
munu þar búa um það bil álíka
margir menn og á Islandi. Nöfn
beggja bæjanna eru norræn, þ. e.
a. s. dönsk, eins og nöfn lang-
flestra eða nær allra bæja og
þorpa í Lincolnshire. Að sjálf-
sögðu eru margar sögur um upp-
runa heitisins Grimsby, Gríms-
bæjar. Ein er sú, að fiskimaður
frá Humbru hafi bjargað dönsk-
um konungssyni, Havelok —
Hugleiki — syni Gunnþórs eða
Birkibeins Danakonungs úr haf-
villúm á Norðursjó, og hlotið að
léni mikið land og morð fjár. Þar
hafi hann safnað að sér mönnum
og gerzt umsvifsmaður mikill um
bú og veiðiskap. Önnur saga seg-
ir að Grímur hafi verið józkur
fiskimaður, sem braut skip sitt
þarna og nam þar land. Þykir
mér sú saga sönnu nær. Eitt er
víst, að aftan úr forneskju hefir
verið höfn í Grimsby, og þaðan
sótt, fyrst heimamið, en síðan
djúpmið við Færeyjar og Island.
Að margt hafi verið góðra skipa
í Grimsby snemma á öldum, má
marka af því, að borgarstjórnin
lagði fram 11 herskip og marga
vana sjómenn, þegar Játvarður
III settist um Calais um miðja
14. öld. Þegar fram liðu stundir,
tók framburður Humbru mjög
að leita inn í höfnina í Grimsby
og lá við að hana fyllti. Þá var
það í lok 18. aldar, að ekki varð
lengur við unað. Var þá horfið að
því ráði, að veita ánni Freshney,
sem er ekki stór, en nokkuð dj úp,
út í gömlu höfnina. Henni fylgdi
enginn framburður og var hægt
að hreinsa skipalægið með henni.
Um leið voru gerðar nýjar skipa-
kvíjar með athafnarsvæði á hafn-
arbökkum. Nam viðbótin um 6
hektörum lands. Nokkrum ára-
tugum síðar, er Grimsby komst
í járnbrautarsamband við stór-
borgirnar uppi í landi, og gerðir
voru skurðir milli stórfljóta, tók
fiskveiðiflotinn að vaxa mjög ört.
Grimsby hefir einn höfuðkost
fram yfir Hull — eða Kingston-
upon-Hull — Kongstún við Holu-
á —: Leiðin til Grimsby er ákaf-
lega stutt úr Norðursjó og auk
þess hrein. Uti fyrir Hull eru
aftur á móti sandrif og grynn-
ingar, sem færast til, geta jafn-
vel breytzt á einni nóttu. Ég
minnist þess, að eitt sinn strand-
aði ferjan milli Hull og New
Holland á sandrifi, er ég var á
leið frá Hull til Grimsby. Urðu
farþegar að bíða þar lengi dags
þartil aðfall kom. Þá er Hull
norðan Hunbrufljóts og langur
krókur á leið til suður- og mið-
héraða landsins. — Skipalægi í
Grimsby voru aftur stækkuð um
miðja síðastliðna öld, þegar Kon-
unglegu skipakvíjarnar — Royal
Dock — voru gerðar, en nú nem-
ur vatnsflötur Grimsbyhafnar
um 26 hektörum.
Grimsby er hreinleg borg og
þokkaleg, ólík mörgum öðrum
enskum hafnarborgum, enda er
þar enginn kolaútflutningur. Þar
miðast allt við fiskinn — fyrst
og fremst góðfiskinn úr Norður-
sjónum. Hann er svo að segja
einstakur að gæðum — og ber þá
vitanlega hæzt bátafiskinn, sem
veiddur er í dragnót á Norður-
sjó. Víst er, að hann stendur ekki
að baki bezta bátafiski á Islands-
miðum, færafiski og línu. Á
Norðursjó veiðast allar hinar
sömu tegundir fisks og hér við
land, nema helzt karfi, enda er
hann ekki mikið etinn í Englandi.
Hins vegar eru þar ýmsar teg-
undir góðfisks, sem ekki fást hér,
einkum sérlega ljúffengur flat-
fiskur. Má þar helzt tilnefna
sandhverfu, sem á ensku nefnist
turbot, en það er stærsti koli, sem
vitað er um. Bjami Sæmundsson
segir í hinu stórmerka riti sínu,
Fiskunum, að sandhverfan geti
orðið allt að 12 kg á þyngd, en
mér er minnisstætt, að veturinn
1935 til 1936, en þann vetur
dvaldist ég í Grimsby, veiddist
sandhverfa, er vóg 45 ensk pund,
eða um 20 kg. Til samanburðar
má geta þess, að skarkolinn verð-
ur að sögn Bjarna Sæmundsson-
ar þyngstur 7 kg. Er sandhverf-
an því myndarlegur fiskur, bor-
inn saamn við þá kola, sem vér
þekkjum bezt. Hún er því sem
næst hringmynduð og hún hefir
allþykkt rafabelti. En úr því, að
ég minntist á skarkolann, þá vil
ég enn einu sinni hvetja menn til
þess að reka úr landi fyrir fullt
og allt hið hvimleiða orðskrípi
„rauðspretta", sem hefir flutzt
hingað til lands með dönskum
möngurum. Orðið er afbökun úr
danska orðinu ,,rödspætte“ —
rauðdrafna, og ætti að vera óal-
andi í íslenzku máli. Fyrir hvern
mun hættið að nota þetta orð —
fisksalar geta hafizt handa um
að nota íslenzka heitið — og blöð
og útvarp ættu ekki að taka í
mál að birta orðskrípið rauð-
spretta. — Annar flatfiskur,
mjög dýr, er sá sem enskir nefna
Dover sole — Dover þykkvalúru,
lítill koli, sennilega ílengstur
allra flatfiska. Það er hinn bezti
matur. Hann mun mjög fágætur
VÍKINGUR
238