Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1959, Blaðsíða 10

Andrés Guðjónsson, vélaverkfræðingur
Olíuraiinsókiiir
Við rannsókn notaðrar smurn-
ingsolíu eru eftirfarandi atriði
mikilvæg:
1. Eðlisþyngd (specific grav-
ity).
2. Seigja (viscosity).
3. Blossamark (flash point).
4. Vatn, óhreinindi og þynn-
ing (Water, sediment and
dilution).
5. Sýrutala (neutralization
number).
1. Eðlisþyngd. Eðlisþyngdin
er mæld með vökvavog, sem látin
er fljóta í þeirri olíu er mæla á.
Vegna hitaþenslu verður að taka
til greina það hitastig, sem olían
hefur þegar hún er mæld.
Venjulegast er að mæla við
ló°C og 60°F.
2. Seigja. Seigja er mæli-
kvarði á innri spennu olíunnar
eða núningsviðnámi og minnkar
við aukinn hita. Það verður því
ávalt að taka fram, við hvaða
hitastig mælt er.
Til að ákveða seigjuna eru not-
aðir seigjumælar. Þeir eru tæki
til að ákveða, hve lengi olían er
að renna út um gat, er hefur á-
kveðna stærð. Eftirfarandi ein-
ingar eru notaðar:
Englerstig (E°)
Redwood sekúndur (R)
Saybolt universal sekúndur
(S.U.S.)
Kinematisk seigja í centistoke
(cSt)
Englerstig. Englerstig er
hlutfallið á milli rennslis olíu og
vatns, t. d. ef olían er 2 E° er hún
helmingi þykkari en vatn.
Þessi mælieining er þýzk að
uppruna og er mest notuð á Norð-
urlöndum og í Þýzkalandi.
Redwood sek. Til eru tveir
mælar og eru kallaðir R. I. ætl-
aður fyrir þunnar olíur og R. II.
ætlaður fyrir þykkar olíur. Þeir
eru svipaðir að gerð, olían frá R.
II. rennur hérumbil 10 sinnum
hraðar frá honum en olían renn-
ur frá R. I. ,
Redwood sek. er sá tími er tek-
ur 503cm af olíu við ákveðið hita-
stig, að renna frá mælinum, þessi
tími er mældur í sekúndum.
Þessi mælieining er ensk að
uppruna og mest notuð í Eng-
landi.
Nemendur í Vélstjóraskólanum við efnagreiningu olíu í kennslustund.
Saybolt universal sek. Þessi
mælieining grundvallast alveg á
því sama og Redwood einingin.
S.U.S. er sá tími er tekur 603cm
af olíunni við ákveðið hitastig að
renna frá mælinum.
Þessi mælieining er amerísk að
uppruna og mest notuð í Banda-
ríkjunum.
Kinematislc seigja. Við á-
kvörðun á Kinematiskri seigju
er gengið út frá hinni raunveru-
legu dynamiskri seigja, en hún
er sú orka mæld í dyn er þarf til
að hreyfa 1 cm2 stóran flöt fram
hjá öðrum jafnstórum fleti með
1 cm/sek. hraða, ef 1 cm þykkt
lag af olíunni er mæla á, er milli
flatanna.
Kinematiska seigjan er hlut-
fallið á milli dynamisku seigjunn-
ar og eðlisþyngdar vökvans og er
einingin kölluð stoke (1 stoke—
100 centistoke).
Kinematisk seigja =
Dynamisk seigja
" Eðlisþyngd
3. Blossamark. Blossamark
er það hitastig, sem oiían þarf að
hafa, til þess að á yfirborði henn-
ar myndist eimur, sem hægt er
að kveikja í, þó þannig, að ein-
ungis kemur flöktandi logi, sem
slökknar aftur.
Blossamarkið er mælt í opnum
eða lokuðum bolla. Tækið með
opna bollanum er kallað Cleve-
lands og blossamark fundið með
því oft skammstafað o. c. (open
cup). Tækið með lokaða bollanum
er kallað Pensky-Martin og
blossamark fundið með því
skammstafað P. M. (c. c. closed
cup).
Blossamark í opnum bolla er
alltaf hærra en blassamark í lok-
uðum bolla. Stundum er bruna-
mark olíu fundið, en það er það
hitastig er olían þarf að hafa til
að brenna með stöðugum áfram-
haldandi loga í minnst 5 sek. ef
í henni er kveikt.
Brunamarkið er venjulega 20
—40°C hærra en blossamarkið.
4. Vatn óhreinindi og þynn-
ing. Vatn í olíu er fundið með
skilvindu eða eimingu, ef vatn
finnst, er það einnig rannsakað
og mælt, m. a. pH gildi þess
VÍKINGUR
226