Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1972, Blaðsíða 26

henni, ef útfliutningur sjávarafur&a, bregst eöa
stö&vast, að spurningunnni yrði tvímælalaust að
svara JÁTANDI.
En bæði var það, að mér þótti ekki þessi rök
nægiíega sterk og svo hafa síðan gerzt þeir ótrú-
iega viðburðir, að stórveldi tvö hafa þótzt engu
síður rétthá til þess að sækja á miðin okkar fs-
lendinga en við sjálfir og önnur þjóðin látið fisk-
kaupmönnum sínum og útgerðarmönnum líðast að
setja sölubann á íslenzkan fisk til þess að kúga
okkur til undanlátssemi í landhelgismálinu.
Er með þessu svívirðilega athæfi ekki einungis
brotinn viðskiptasamningur milli Bretlands og
Islands, heldur íslenzku þjóðinni sýnd sú smán og
óvinátta, að heita má einsdæmi milli siðaðra þjóða.
Sendi ég því fyrir jól, samkvæmt bendingu
Fiskifélags íslands, stutt tilmæli til allra útsölu-
manna Ægis hér á landi og nokkurra þekktra for-
manna, að gefa mér stuttar lýsingar á helztu fiski-
miðum hér við land, sem bátar sækja, þar með tal-
in lúðumið, og jafnframt greina þau mið sérstak-
lega, sem liggja innan friðunarlínunnar nýju. Má
heita að allir, sem ég hef skrifað, hafi brugðizt vel
við þessum orðsendingum mínum og sent mér
flestir ítarleg og eftirtektarverð svör, jafnvel einn
þeirra, Filippus Þorvaldsson úr Hrísey, samið
mjög greinilegan uppdrátt af helztu fiskimiðum
Eyjafjarðarbáta og látið hann fylgja skýrslu sinni.
Nota ég nú tækifærið til þess að þakka af heilum
hug þann skilning og vináttu, sem mér hefur verið
sýnd með hinum kærkomnu svörum og leyfi mér
að nota þau til þess að færa hin fyllstu og óhrekjan-
legustu rök fyrir því, að við íslendingar einir eig-
umóskora&an si&feröislegan rétt til fiskimiöaokkar
og að land þetta verður með öllu óbyggilegt menn-
ingarþjóð að fomu og nýju, sem við íslendingar
erum, ef miðin okkar eru upp urin eða af okkur
tekin.
Vestmannaeyjar.
Þegar vinna skal úr þessum skýrslum verður
mér að orði eins og skáldinu forðum: ,,Hvar skal
byrja, hvar skal standa", en eftir að hafa stutta
stund litið á uppdráttinn af grunnlínustöðum hinn-
ar nýju friðunarlínu, finnst mér einboðið að byrja
á mestu fiskveiðistöð landsins, Vestmannaeyjum,
þar sem um 4000 manns lifir að heita má ein-
göngu á fiskveiðum og dregur einna mesta björg
í þjóðarbúið allra veiðistöðva á íslandi, enda sækja
þangað á vetrarvertíð sjómenn úr nálega öllum
héruðum landsins.
Þegar mér er litið á þennan íslenzka eyjaklasa
í Atlantshafi suður af meginlandinu, skýtur upp
í huga mínum hvernig fór um eyjuna St. Kilda,
sem er vestust Suðureyja og afskekktust eyjanna.
Ekki alls fyrir löngu bjó þarna dugmikið fólk um
400 manns, sem lifði mestmegnis á fiskveiðum eins
og Vestmannaeyingar, en þegar Englendingar
voru búnir að minnka landhelgi Skota, sem upp-
haflega var 14 sjómílur, ofan í þrjár, og þegar
útgerðarmenn frá sömu bæjum á Englandi, er nú
banna íslendingum að landa fiski, fóru að gera
út gufutogara, þá urðu hin fiskisælu mið'St. Kilda
svo fyrir barðinu á þeim, að þau þurrkuðust ger-
samlega upp vegna ofveiði og eyjarskeggjar höfðu
ekki ofan í sig og urðu því nauðugir að hverfa frá
eynni, sem nú er mannlaust útsker orðið.
Ekki mega svona örlög bíða Vestmannaeyja. En
hefur ekki nærri legið?
Við skulum nú heyra hvað okkar ágæti Helgi
Benonýsson í Vesturhúsum segir, en þannig farast
honum orð í skýrslunni til mín:
„Austan við Vestmannaeyjar voru fast að höfn-
inni hér auðug fiskimið og það svo, að vart sóttu
línu- og netabátar annað fisk sinn fram að árinu
1926, en þá nær hverfur hann af miðum austan
við Eyjar. Fara menn þá að sækja á ný mið vestur
og suðvestur af Vestmannaeyjum, og hélzt þar gott
fiskirí um 10 ára skeið, en fer að dvína á þeim
miðum og þá farið lengra vestur á Þjórsárhraun“.
Þessi mið öll eru nú innan hinnar nýju land-
helgislínu og vonandi að fiskur gangi bráðlega
aftur á þau, en ástæðan fyrir því að miðin austan
Eyja fóru í auðn var sú, að á þeim skóku 300—400
veiðiskip, mest erlend, með botnveiðarfæri, og svo
þegar þar var ekki meira að hafa, „kom röðin að
Þjórsárhrauni“, og enn segir Helgi: „Þegar fiskur
fer að ganga á miðin hér, raða togararnir sér á
móti göngunum og tvístrast fiskur í göngu af upp-
þyrluðum leirbotni og stórum geilum, er togararnir
gera í fisktorfurnar". Um lúðuna segir hann: „Lúð-
an var hér bæði stór og smá allt í kringum Eyjar
og fast upp undir Klettum, svo menn hlóðu fjögra
manna för af eintómri lúðu á handfæri. Nú sætir
nær tíðindum að menn fái lúðu á færi hér. Lúðan
í umhverfi Vestmannaeyja er horfin að mestu.
Dragnótin hefur tortímt lúðustofninum hér, þar
sem hún tekur allt ungviði með kolanum".
f grein sinni, „Rányrkjan á Selvogsbanka“, sem
birtist í Tímanum 9. apríl 1952, segir Helgi m. a.:
„Ef við förum að athuga rekstur fiskiskipa fyrr
og nú, finnum við fljótt meginástæðuna fyrir hrak-
förum útvegsins og hún er fiskþurrö á fisktimiöum
íslands. Ég vil nú færa sönnur á mál mitt með
því að gera samanburð á útgerð tveggja línu- og
netbáta 1916—17 í Vestmannaeyjum og tveggja
línu- og netabáta 1950—51 á heimamiðum við Vest-
mannaeyjar.
Hver bátur fyrir 35 árum reri með í róðri ca.
4000 öngla í línuróðri og um 5000 fermetra af
netum, og aflar yfir vertíð um 450 smálestir, miðað
við óhausaðan fisk.
Bátur á heimamiðum 1950—51 rær daglega með
um 11000 öngla og 17000 fermetra af netum á
netjavertíð og fiskar að meðaltali 190 smál. miðað
við óhausaðan fisk.
290
VÍKINGUR