Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1972, Blaðsíða 29

til þess að loka þessum flóa virðist því miður ekki
fyrir hendi nú, en hver veit hvað skeð getur, ef
þjóðin sjálf er nægilega samstillt, einbeitt og lög-
hlýðin í landhelgismálinu.
Verður að líta á mið og veiðisvæði hvers einstaks
f jarðar og flóa, sem inn úr Norðurflóa skerst, fyrir
sig, og er ÖxarfjörSur austastur.
Fyrir botni hans er sandur, og ágætar stöðvar
bæði fyrir fullorðinn kola og klakið.
Fyrstu árin mín í Þingeyjarsýslu gekk koli upp
í Lónin inn af firðinum og veiddist fullorðinn og
vel feitur koli í þeim á jólaföstu, og voru í honum
bæði hrogn og svil.
En strax og dragnótabátar komu í fjörðinn, svo
ég nú ekki nefni togbátana, sem eru sýnu verri,
þá tók kolinn að þverra og mátti heita horfinn
fyri: friðunina 1950, en nú er hann aftur farinn
að leita upp.
Miðin, kennd við Rauðunúpa, eru sum fyrir inn-
an, sum utan við friðunarlínuna, en enginn vafi
er á því, að eftir að hún var sett, hefur gengd
fiskjarins aukizt á þessum slóðum.
Skjálfandaflói nefndist gullkista Húsvíkinga
eftir að ég kom hingað, því kolinn var mikill alla
leið inn í botn flóans, og á Húsavíkurhöfn veiddist
hann talsvert í net. Ýsan gekk vestanvert í flóan-
um, einkum á haustin og fyrri part vetrar og örugg
voru miðin við Mánareyjar og Flatey. Hinsvegar
var skefjalaus ágangur brezkra togara í flóanum,
alla leið inn í botn, þvi þar var mest af kolanum.
Fyrsta haustið mitt hér hélt gamall, enskur tog-
ari frá Hull, að nafni Norman, innan undir Nátt-
faravík um hábjartan dag og setti þar niður böju
sína. Var mér nú nóg boðið, mannaði vélbát og
hélt að togaranum. Þegar skipstjórinn sá á hvaða
gestum hann átti von, sleppti hann böjunni og
gerði tvær tilraunir til þess að hvolfa bátnum eða
sigla hann í kaf.
Er of langt mál að segja hér frá viðureigninni,
en svo fóru leikar, að mér tókst með aðstoð varð-
skipsins að ná dónanum og fékk*%ann dæmdan á
Akureyri, þar sem ég gerðist kærandi sjálfur
ásamt varðskipsforingjanum. Var skipstjóri stað-
inn að landhelgisbroti upp undir harða landi, og
sektin því mjög há.
Svo fóru dragnótabátar og togbátar að koma
í flóann, og þá var nú gullið ekki lengi að hverfa
úr kistunni. Skjálfandi tæmdist af ýsu og kola.
Nú, eftir að friðunarlínan var sett 1950, er aftur
kominn fiskur í flóann, og í haust sem leið sá ég
torfur af ýsuseiðum innan við hafnargarðinn hjá
Húsavíkurhöfn, en þau hef ég aldrei séð fyrr í
höfninni, heldur aðeins þorska og ufsaseiði og smá-
kola. Af þessu ungviði eru stórar torfur og eru þær
sönnun þess, hversu íslenzkir firðir og flóar eru
miklar og góðar klakstöðvar.
Alla tíð hefur útgerð verið mikil og blómleg við
VÍKINGUR
EyjafjörS og lifandi áhugi fyrir landhelgismálun-
um, enda bárust mér ekki færri svör þaðan en úr
fimm verstöðvum, frá Bjarna Áskelssyni, Greni-
vík, Sigurvin Edilónssyni, Litla-Árskógssandi, Jó-
hanni G. Sigurðssyni og Sveinbirni Jóhannssyni,
Dalvík, Guðmundi Steinssyni, Ólafsfirði og Filipp-
usi Þorvaldssyni, Hrísey. Og hinn síðastnefndi ger-
ir það ekki endasleppt, því hann lætur skýrslu
sinni fylgja, eins og að framan getur, mjög greini-
legan og nákvæman uppdrátt af öllum fiskimiðum
alla leið austan úr miðjum Skjálfanda vestur fyrir
Skagagrunn. Uppdráttur þessi, svo og skýrslan
sem honum fylgir, verður því eins og staðsett ein-
ingartákn fyrir öll eyfirzku svörin, sem í öllum
aðalatriðum ber saman.
Alls eru það 30 fiskimið, sem kortið sýnir með
nöfnum og staðsetningu og þrettán þeirra innan
friðunarlínunnar nýju, 13 utan línunnar og 4 báð-
um megin hennar. Lýst er fiskitegundum og botn-
lagi á hverju miði fyrir sig og hvenær á það er
sótt. Um vestur- og austurkant Grímseyjargrunns
segir: „Veiði allt árið, eingöngu þorskur. Hér áður
voru þessi mið mest sótt af eyfirzkum línubátum,
en eru nú umsetin af togbátum og togurum, svo
engum dettur í hug að leggja þar línu í sjó“. Um
miðin norðnorðvestur af Grímsey segir: „Veiði
allt árið, misjafnlega vænn þorskur, sæmilegur tog-
botn og mikið togað þar á vorin“.
Þegar Bjarni Áskelsson hefur lokið að segja
skipulega frá miðunum vestan frá Skagagrunni
austur á Mánareyjargrunn, lýkur hann skýrslu
sinni með þessum dapurlegu orðum: „Sameiginlegt
með þessum miðum öllum er það, að fiskur virðist
alltaf fara þverrandi".
Ur skýrslu Sigurvins vil ég taka þetta: „Aðal-
magn aflans fékkst undan Þorgeirs- og Hvalvatns-
firði, innan landhelgi þeirrar, sem nú gildir, enda
hætta á ferðum með veiðarfærin utan landhelginn-
ar vegna togbáta (og togara), sem sóttu fast að
og jafnvel lengra en leyfilegt er. Um lúðumiðin
er það að segja, að gömlu miðin virðast fyrir löngu
búinn að vera. Nú fæst afar sjaldan lúða nema
þegar sótt er vestur á Skagagrunn, en sama gildir
um hana og þorskinn að hún er smá og hefur farið
minnkandi hin síðari ár“.
1 ýtarlegri skýrslu segir Sveinbjörn Jóhannsson
m. a.: „Frá því að mótorbátar komu fyrst hingað
iil Dalvikur, hefur með mjög litlum undantekn-
ingum verið sótt á mið, sem liggja ca. 10—20 sjó-
mílur NNA af Siglufirði, á svokallaðar „Tengur“,
framan af vorvertíð og hélzt það þar til fyrir
nokkrum árum, að togarar lögðu þau undir sig
og varð þá nærri ómögulegt að leggja þar línu, því
bæði var það, að togarar lokuðu þessum fornu
miðum, og eins hitt, að þegar stærri bátar komu
til sögunnar, þá fóru menn aðallega að sækja vest-
ur á Skagagrunn, því á grunninu höfðu togarar
sig lítt í frammi vegna botnlagsins (hraunbotn).
293