Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1972, Síða 49

Einhuga þjóð
Hermann Jónasson, þáverandi forsœtisráðherra
skrifaði þessa grein árið 1958.
aðeins, að þjóðin öll sýni mikinn
áhuga á málinu, staðfestu í kröf-
um og fulla einbeitni við að
fylgja þeim fram, eigi aðeins í
orði, heldur og á borði.
Vér verðum nú þegar að gera
ítrustu kröfur um stækkun land-
helginnar, og séu þær kröfur að
minnsta kosti sambærilegar við
kröfur Norðmanna og annarra
þeirra þjóða, sem mikilla fisk-
veiðaréttinda hafa að gæta.
Hljóta lágmarkskröfurnar að
vera þær, að landhelgin miðist
við yztu annes og eyjar, svo að
fióar ailir og firðir fáist friðað-
ir, og landhelgislínan sé auk þess
víkkuð til verulegra muna. Hins
vegar ber að stefna að því, að
landgrunnið allt verði íslenzkt
athafna- og yfirráðasvæði.
Þau ár, sem liðin eru frá lok-
um síðustu styrjaldar, hafa í sí-
vaxandi mæli fært oss heim sann-
inn um það, að hér á landi er
hrein vá fyrir dyrum, ef eigi
tekst mjög bráðlega að bægja
af beztu fiskimiðum vorum hin-
um sívaxandi fiskiskipaflota er-
lendra þjóða. Rányrkja útlendra
togara á íslenzkum miðum er
orðin svo gegndarlaus, að sums
staðar fæst varla bein úr sjó, þar
sem heita mátti mokfiski áður.
Baráttan fyrir stækkun landhelg-
innar er því eitthvert brýnasta
hagsmunamál þjóðar vorrar í
bráð og lengd. Þar er um það
teflt, hvort hér verði haldið uppi
þjóðfélagi, þar sem ríkir nokkurt
afkomuöryggi og hægt er að búa
við sómasamleg lífskjör, — eða
volæði örbrigðarinnar heldur
innreið sína á íslenzk heimili til
sjávar og sveita.
Einhver ágætasti vökumaður
þjóðarinnar í landhelgismálinu,
Júlíus Havsteen sýslumaður, rit-
ar á öðrum stað hér í blaðinu
skörulega vakningargrein um
þetta stórmál vort. Átelur hann
harðlega tómlæti það og sofanda-
hátt, sem enn virðist ríkja í þessu
efni meðal mikils hluta þjóðar-
innar, jafnt á hærri stöðum sem
lægri. Altof margir dotta á verð-
inum. Þjóðarvelferð krefst þess,
að þeir vaki!
VlKINGUE
„Norður við heimskautsbaug
á hrjóstugri eldfjallaeyju, sem
heitir Island, býr ein fámenn-
asta þjóð veraldar, 165 þúsundir.
— Það sem hefur gert þetta land
elds og ísa byggilegt eru auðug
fiskimið í fjörðum þess og flóum
og á grunninu umhverfis landið.
— Á Islandi eru engar námur
neinnar tegundar, engir akrar,
engar ávaxtalendur. Fiskurinn er
97% af útflutningi landsins og
fyrir hann kaupa landsmenn
margs konar lífsnauðsynjar, vél-
ar, byggingarefni, eldsneyti o. fl.
frá þeim löndum, sem þeir selja
fisk. — Fiskiskip erlendra þjóða,
í seinni tíð stórvirkir togarar,
hafa sótt mjög á fiskimið íslend-
inga og sópa þá oft burtu netum
og línum íslenzkra báta.
Fiskinum mokað upp.
Annað er þó alvarlegra. Tækn-
in til að vinna fiskinn og ná hon •
um vex mjög hratt. Honum er
blátt áfram mokað upp af hinum
stóru togurum, — og hinum
stóru togurum fer ört fjölgandi
erlendis. Vísindamenn, erlendir
og íslenzkir, hafa sannað svo að
ekki verður með réttu um það
deilt, að fiskurinn er að ganga
til þurrðar á Islandsmiðum vegna
ofveiði. Islendingar hafa horft á
það með skelfingu að möguleikar
þeirra til að lifa í landinu eru í
yfirvofandi hættu. Hér er því að-
eins um tvo kosti að velja: að
stækka fiskveiðilandhelgina eða
láta sér lynda að þjóðin glati
efnahagslegu sjálfstæði sínu. Ég
vek athygli á því að við takmörk-
um nú einnig mjög veiði íslenzkra
skipa með stórvirk veiðitæki inn-
an tólf mílnanna.
Hermann Jónasson.
Sumar erlendar þjóðir segja
við okkur, að við hefðum átt að
færa út fiskveiðilandhelgina með
samningum — og þá væntanlega
með samningum við allar þjóðir.
Hvenær mundu þeir samningar
hafa tekið enda? Hvenær mundu
allar þjóðir, sem eiga togara á
Islandsmiðum, hafa samþykkt
fyrirfram þá útfærslu, sem við
þurfum á að halda? Þessi leið
var ekki fær, enda hafa aðrar
þjóðir yfirleitt ákveðið landhelgi
sína með einhliða yfirlýsirigu.
Tíu ára tilraunir.
Áður en við grípum til þeirra
úrræða, sem nú hafa verið fram-
kvæmd, reyndum við í 10 ár að
fá teknar álrvarðanir á alþjóða-
vettvangi um stærð fiskveiði-
landhelgi. Við gerðum það á vett-
vangi Sameinuðu þjóðanna. Þær
vonir urðu loks að engu á Genf-
arráðstefnunni.
313