Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1972, Qupperneq 57

Þessi mikla aukning sóknar í ís-
lenzka þorskstofninn hefur breytt
endurnýjunar- og viðhaldsgetu
hans, þar eð aldursdreifingin hef-
ur breytzt mjög. Fyrir um 15—
20 árum var ekki óvenjulegt að
finna þorska allt að 15 ára aldri
í aflanum, en nú er algjör undan-
tekning að finna 10 ára gamlan
þorsk. Meðalaldurinn verður stöð-
ugt minni og minni og meðal-
stærðin þá jafnframt. Þessi lækk-
un meðalaldurs hefur einnig vald-
Ingvar Hallgrímsson.
ið því, að nú hefur þorskurinn
yfirleitt aðeins tök á því að
hrygna einu sinni á ævinni, en
áður fyrr gat meginhluti þorsk-
stofnsins hrygnt nokkrum sinn-
um. Yfirleitt má því telja, að
hrygning íslenzka þorskstofnsins
sé nú svipuð og hjá laxi og loðnu,
þ. e. a. s. aðeins einu sinni á æv-
inni, en það stríðir gegn lögmál-
um náttúrunnar og afleiðingarn-
ar sér enginn fyrir.
Eins og ég nefndi fyrr, komst
sú sérfræðinganefnd, sem gerði
úttekt á þorskstofnum Norður-
Atlantshafs, að þeirri niðurstöðu,
að minnkun íslenzka þorskstofns-
ins - sem er aðallega vegna auk-
inna veiða - væri sú mesta, sem
þekkt væri meðal þorskstofna
þessa hafsvæðis. Það er nú talið,
að hin árlega dánartala hins kyn-
þroska hluta stofnsins sé um
70%, og 65% meðal smáþorsks-
ins. Svona mikil sókn er beinlín-
is hættuleg, ekki sízt sóknin í
smáþorskinn. Þorskveiðar Breta
við Island eru einkennandi hvað
snertir sóknina í smáþorskinn.
Árið 1966 veiddu brezkir togarar
um 31 % af þyngd þorskaflans við
ísland en um 53% af fjölda
þeirra þorska, sem veiddur var.
Þessi hlutfallslegi mismunur í
þyngd afla og fjölda veiddra
fiska, sýnir ljóslega þá staðreynd,
að brezkir togarar veiða meira af
smáfiski, en aðrar þjóðir, sem
veiða við Island. —
Sérfræðinganefndin, sem ég
hef áður getið um, nefnir m. a.
í skýrslu sinni, að síðan 1960 hafi
veiðihæfni togaraflotans aukizt
um 3% á ári. Þetta merkir þá,
að nútíma togari er nú um 40%
stórvirkari en 1960. Ástæðan til
þessa er ekki eingöngu aukin
stærð togaranna heldur einnig
hin nýtízku rafeindatæki sem
komin eru til sögunnar ásamt
bættum veiðiaðferðum. Þegar all-
ar þessar framfarir eru teknar
með í reikninginn, sem hafa vald-
ið um 40% aukningu í veiðihæfni
togara síðan 1960, er það vissu-
lega íhugunarefni, að fiskveið-
arnar í Norður-Atlantshafi - og
ekki sízt við Island - skuli ekki
hafa aukizt að neinu ráði síðan
1960.
Meginástæðan til þess, að þessi
mikla aukning í tækni og fjár-
festingu hefur ekki gefið af sér
neina samsvarandi aflaaukningu,
er fyrst og fremst sú, að veiði-
hæfni fiskiflotans er meiri en
endumýjunarmáttur fiskstofn-
anna. Það má segja með öðrum
orðum, að við veiðum hraðar en
fiskurinn tímgast. Svipaðar að-
stæður hafa þekkst áður, og á ég
þá við hvalveiðarnar í Suður-ís-
hafinu.
I þesu sambandi er áhugavert
að athuga, hvaða afstöðu alþjóða-
stofnanir hafa tekið til verndun-
ar á fallandi fiskstofnum Norður-
Atlantshafsins. Allir þekkja örlög
norsk-íslenzka síldarstofnsins, og
það má hafa í huga, að engar
varúðarráðstafanir voru gerðar
á alþjóðlegum grundvelli í tæka
tíð, þótt síldin væri á umráða-
svæði tveggja alþjóðastofnana.
Svipuð þróun virðist í uppsigl-
ingu hvað snertir síldarstofna
Norðursjávarins, en nú orðið eru
ekki síldveiðar í hinum eiginlega
Norðursjó, heldur fer veiðin á
fullvaxinni síld fram vestan
Orkneyja og Hjaltlands, sem
kunnugt er. Meðan vísindamenn
og stjórnendur fiskveiðimála
hafa rökrætt á fundum hefur
síldin þolað ofveiði, ekki eingöngu
hin kynþroska síld, heldur ekki
hvað sízt smásíldin.
f desember s. 1. hélt alþjóða
fiskveiðinefndin fyrir Norðaust-
ur-Atlantshaf sérfund um vernd
síldarstofna í Norðursjó. Fiski-
fræðingar töldu, að þessir síldar-
stofnar væru nú aðeins 10%
stofnstærðarinnar 1948 og fóru
fram á 50% minnkun veiða, Það
fékkst ekki samþykkt, en hins
vegar var samþykkt að banna
veiðar í apríl, maí og fyrri hluta
júní þessa árs. Reynslan sýnir,
að á þessum tíma veiðist um 17 %
af ársaflanum þannig að bann
þetta gat hugsanlega valdið um
17% rýrnun aflans í stað þeirra
50%, sem fiskifræðingar töldu
nauðsynlegt. f raun réttri ber
veiðibann þetta varla nokkum ár-
angur, þar eð veiðarnar eru ótak-
markaðar utan banntímans. —
Sú sérfræðinganefnd, sem
rannsakaði þorskveiðar í Norður-
Atlantshafi og ég hef áður vitnað
til, kemst einnig að þeirri al-
mennu niðurstöðu, að aukin sókn
í þorsJcstofna N ovður-Atlants-
hafsins hefði ekki í för með sér
aukinn afla er til lengdar léti.
Nefndin getur þess einnig í
skýrslu sinni, að sóknin sé þegar
svo mikil, að þótt hún minnkaði
um helming muni það aðeins
valda óverulegri aflaminnkun.—
Eins og vitað er veiða erlend
fiskiskip tæplega helming þess
afla, sem fæst á íslandsmiðum,
en við útfærslu íslenzku fisk-
veiðilögsögunnar mun sóknin
falla verulega. Slík minnkun á
sókn útlendinga í íslenzka fiski-
stofna er því algjör forsenda
fyrir áframhaldi íslenzkra fisk-
veiða, svo að ekki sé minnst á
VlKINGUR
321